Αγ. Παρασκευή Καλεσών: Κάποτε ήταν το κέντρο της Ορθοδοξίας στην Κρήτη

Με την δέουσα λαμπρότητα γιορτάστηκε η μνήμη της Αγίας Παρασκευής και στον ομόνυμο Ιερό Ναό στην περιοχή των Καλεσών του δήμου Μαλεβυζίου.

Η Αγία Παρασκευή βρίσκεται έξω από τον οικισμό των Καλεσσών μέσα στην φύση και είναι πλήρως εναρμονισμένη με τον περιβάλλοντα χώρο. Είναι ένας μικρός ναός βασιλικού ρυθμού, ότι δηλ. έχει διασωθεί από την Ιερά Μονή της Αγίας Παρασκευής που χρονολογείται από το έτος 1567!!

Πρόκειται για ένα ιστορικό μέρος που αποτέλεσε κέντρο της Ορθοδοξίας στην Κρήτη επί Ενετοκρατίας και μάλιστα ήταν γνωστό, εκείνη την εποχή και ως "Αγιά Σοφιά του νησιού"!!!

Οι ιστορικές αναφορές

Σύμφωνα με πληροφορίες που μας παραχώρησε μέσα από το συγγραφικό του έργο, ο δημοσιογράφος -συγγραφέας κ. Νίκος Ψιλάκης, η  πρώτη αναφορά για το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής υπάρχει το έτος 1567 που αναφέρεται ως Καβαλάρης της Ιεράς Μονής της Αγίας Παρασκευής.

Άλλη αναφορά γίνεται τα έτη 1577 και 1585 οπότε κατοικούσε εκεί ο ιερομόναχος Αθανάσιος Μεγιστάνος.

Μια τρίτη αναφορά γίνεται στο έτος 1610 όταν ο μοναχός Μακάριος Κοντόρκουλος με καταγωγή από το χωριό Ρογδιά κατοίκησε στην Αγία Παρασκευή (έναντι του χωριού “Καβροχώρι”).

Ιστορικά στοιχεία αναφέρουν ότι το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής ήταν εξαρτώμενο από την Μονή της Παναγίας της Καβαλαράς ή Καβαλαρέας (Κορφές), η οποία με την σειρά της ήταν εξαρτώμενη από την Ιερά Μονή Διονυσίου του Αγίου Όρους.

Μάλιστα στην εν λόγω Αγιορείτικη Μονή υπάρχουν εικόνες που δωρήθηκαν από τον ιερέα Κλήμη  Γαϊτάνη.

Ο ηγούμενος της μονής Κλήμης Γαϊτάνης είχε δεσμούς πνευματικούς με τη μονή του Τιμίου Προδρόμου του Διονυσίου του Αγίου Όρους. Το 1539, μετά την πυρκαγιά που κατέστρεψε την αγιορείτικη μονή, ο Γαϊτάνης απέστειλε πέντε εικόνες, ζωγραφισμένες («ιστορημένες») από τον Ευφρόσυνο, ονομαστό Κρητικό ζωγράφο της πόλης του Χάνδακα.

Πρόκειται για τις εικόνες του Χριστού, της Παναγίας, του Αγίου Πέτρου, του Προδρόμου και του Αγίου Παύλου, που κοσμούν και σήμερα το τέμπλο της μονής Διονυσίου.

Τον Δεκέμβριο του έτους 1555, ο ηγούμενος Κλήμης Γαϊτάνης, με τη διαθήκη του κληροδότησε τη μονή της Παναγίας της Κεράς Καβαλλαρέας, μαζί με τα ακίνητα, τα ιερά της κειμήλια και τη βιβλιοθήκη της στη Μονή Διονυσίου του Αγίου Όρους. Έτσι στο εξής μετά τον θάνατό του (1555) η μονή της Καβαλλαρέας αποτέλεσε πλέον μετόχι της αγιορείτικης μονής και εξακολούθησε τον βίο της ως ένα από τα σημαντικότερα μοναστήρια

Πιθανότατα η Ιερά Μονή της Αγίας Παρασκευής στη θέση “Μερκούρι” να υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα στην Κρήτη, την εποχή της Ενετοκρατίας και ίσως η πολιτιστική πρωτεύουσα του Ορθόδοξου κόσμου!!

Μάλιστα υπάρχει στίχος του Χορτάτση που λέει:

“Mα την Αγιά Παρασκευή, απού ‘ναι στο Μερκούρι,

τορνέσι να μην είχα, σκιας να κάμω το κιβούρι”.

Όταν ο Χάνδακας έπεσε στα χέρια των Οθωμανών μετά από 25 χρόνια πολιορκίας (1645-1669) το μοναστήρι καταστράφηκε και σύμφωνα με μαρτυρίες οι μοναχοί πήγαν στα Σαββαθιανά, ενώ η Αγία Παρασκευή χρησιμοποιήθηκε πιθανότατα ως χώρος διαμονής στρατιωτών.

Έτσι διακόπηκε βίαια κάθε δραστηριότητα στη Μονή και κατά συνέπεια κάθε πληροφορία που θα μπορούσαμε να έχουμε – έκτοτε - για την Αγία Παρασκευή.

Ο φετινός εορτασμός

Ο εορτασμός φέτος έγινε στον αναπαλαιωμένο ναό. Οι εργασίες αναστήλωσης, αναπαλαίωσης και συντήρησης του Ναού ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του 2020 και ολοκληρώθηκαν φέτος τον Μάιο με πρωτοβουλία και επίβλεψη του εφημέριου της ενορίας του Αγίου Γεωργίου Άνω Καλεσών - στην οποία ανήκει ο ναός της Αγίας Παρασκευής, πρωτοπρεσβυτέρου Μιχαήλ Κτιστάκη.

Το καθολικό της Μονής - που είναι το μόνο που διασώζεται -  ουσιαστικά πήρε την αρχική του μορφή καθώς ξύστηκε ο ασβέστης που το περιέβαλε και ήρθε στο φως η τεχνοτροπία με την οποία ήταν χτισμένο το 1567!!!

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Αγία Παρασκευή: Γιατί θεωρείται προστάτιδα των ματιών

Αγία Παρασκευή: Η οσιομάρτυρας που βασανίστηκε και αποκεφαλίστηκε