Έρευνα ΕΛΜΕΠΑ για την εξ' αποστάσεως εκπαίδευση και την εξεταστική του Ιουνίου

Δεδομένων των συνθηκών και της ριζικής αλλαγής στον τρόπο και τη μέθοδο διδασκαλίας των μαθημάτων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, το ΕΛΜΕΠΑ αποφάσισε να σκιαγραφήσει και να καταγράψει τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες των φοιτητών των Ελληνικών ΑΕΙ.

Η έρευνα διαπραγματεύεται τόσο στον νέο τρόπο διδασκαλίας της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όσο και στην επικείμενη εξεταστική περίοδο του Ιουνίου 2020.

Το ερωτηματολόγιο συμπληρώθηκε  μόνο από φοιτητές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα την περίοδο 30 Απριλίου ως 10 Μαΐου 2020 και λάβαμε συνολικά 2084 απαντήσεις από ισάριθμους φοιτητές από όλα τα πανεπιστήμια της επικράτειας.  Από τις 1200 απαντήσεις και μετά παρατηρήσαμε ότι τα ποσοστά των απαντήσεων δεν είχαν καμία αλλαγή που συνάγεται ότι πιάσαμε επακριβώς τον παλμό των φοιτητών, δεδομένου ότι είχαμε απαντήσεις από το σύνολο όλων των πανεπιστημίων.

Όπως σε όλες τις ριζικές αλλαγές στην ανθρωπότητα, υπάρχουν πολλά είδη αντιδράσεων. Υπάρχουν αυτοί που βλέπουν την ευκαιρία μέσα από μια αλλαγή, προσαρμόζονται εύκολα, και ατενίζουν με αισιοδοξία το μέλλον. Δεν λείπουν σαφώς αυτοί που διστάζουν στην αρχή, αλλά στη συνέχεια θα αγωνιστούν, θα επιμορφωθούν και θα ακολουθήσουν τις εξελίξεις. Τα προβλήματα εμφανίζονται κυρίως με τους καχύποπτους, που αντιδρούν σε κάτι νέο, έχουν εμμονή με το παρελθόν και επιλέγουν να παραμένουν στάσιμοι και αντιδραστικοί χρησιμοποιώντας διάφορες δικαιολογίες. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των αμαξάδων στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, την εποχή που κατασκευάζονταν τα πρώτα αυτοκίνητα οι οποίοι έκαναν απεργίες, έκλειναν δρόμους και δημιουργούσαν φασαρίες απαιτώντας να μην υπάρχει αμάξι που να μην το σέρνει άλογο.

Ερώτηση 1

Πόσο γρήγορα προσαρμοστήκατε στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση;

Σ΄αυτήν την ερώτηση οι φοιτητές κλήθηκαν να κάνουν μια αυτοαξιολόγηση αναφορικά με την ταχύτητα προσαρμογής από τη δια ζώσης στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Οι 4 στους 10 προσαρμόστηκαν αμέσως και οι 3 στους 10 χρειάστηκαν λίγες ημέρες μέχρι να εξοικειωθούν με το νέο σύστημα. Δηλαδή το 70% δεν αντιμετώπισε ιδιαίτερες δυσκολίες. Το 20 % όμως έχει ακόμα δυσκολίες  ενώ το 10% αδυνατεί ακόμα και τώρα να προσαρμοστεί. Σ΄ αυτό το 30% έχουμε κυρίως φοιτητές που δεν έχουν ιδιαίτερη έφεση στις δεξιότητες χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών και το πρόγραμμα σπουδών τους είναι άκρως θεωρητικό και δεν εμπεριέχει στο περίγραμμα ύλης κάποιο μάθημα που να σχετίζεται με την επιστήμη των υπολογιστών.

Ερώτηση 2

Είχατε εμπειρία στο παρελθόν στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση;

Σ’ αυτή την ερώτηση παρατηρούμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία δεν είχε ξαναβιώσει στο παρελθόν την εμπειρία της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης. Στους 100 μόνο οι 7 δηλώνουν ότι γνώριζαν τη διαδικασία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Συνδυαστικά με την προηγούμενη ερώτηση παρατηρούμε ότι η μεγάλη μάζα των φοιτητών, αν και δεν είχαν προηγούμενη γνώση, παρ’ όλα αυτά προσπάθησαν και ανταπεξήλθαν στις νέες τάσεις και απαιτήσεις.

 

Ερώτηση 3

Είσαστε ικανοποιημένοι από την πλατφόρμα τηλε-εκπαίδευσης στην αποτελεσματικότητα της παρεχόμενης γνώσης;

Στη συγκεκριμένη ερώτηση προσπαθούμε να διερευνήσουμε το βαθμό που οι πλατφόρμες που χρησιμοποίησαν τα Ελληνικά Πανεπιστήμια, ήταν αποτελεσματικές και εξυπηρέτησαν επαρκώς το σκοπό τους στην παροχή γνώσης στους φοιτητές.

Οι 68 στους 100 φοιτητές είναι απόλυτα και αρκετά ικανοποιημένοι από τις πλατφόρμες που σημαίνει ότι ειδικά για πρώτη φορά το εγχείρημα γνώριζε μια επιτυχία ως προς το στόχο του. Περίπου οι 10 στους 100 δεν ήταν ευχαριστημένοι με την πλατφόρμα, ένα ποσοστό που ταυτίζεται με τον αριθμό των φοιτητών που σε προηγούμενες ερωτήσεις δεν προσαρμόστηκαν στην νέα μορφή εκπαίδευσης είτε λόγω επιθυμίας είτε λόγω έλλειψης γνώσεων και μη επιλογής προσαρμογής στην αλλαγή.

 

Ερώτηση 4

Είσαστε ικανοποιημένοι από τους καθηγητές σας στην αποτελεσματικότητα της παρεχόμενης γνώσης;

Σ΄αυτό το σημείο οι φοιτητές καλούνται να αξιολογήσουν τους καθηγητές τους αναφορικά με την αποτελεσματικότητά τους στη χρήση των νέων τεχνολογιών της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης. Το γενικό κλίμα είναι θετικό με εξαίρεση το 25 % των φοιτητών, δηλαδή 1 στους 4 φοιτητές δεν είναι τόσο ευχαριστημένος από την απόδοση των καθηγητών τους. Εδώ οφείλουμε να παρατηρήσουμε ότι ένα μέρος των καθηγητών είτε λόγω ηλικίας, είτε λόγω ιδεολογίας, δεν προχώρησε στην σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση με αποτέλεσμα τη δυσφορία και την δημιουργία άγχους στους φοιτητές.

 

Ερώτηση 5

Θα θέλατε να υπάρχει και στο μέλλον αυτός ο τρόπος μάθησης ;

Εδώ παρατηρούμε ότι ότι οι φανατικοί υπέρ της διαδικτυακής εκπαίδευσης και κατά αυτής, μοιράζονται περίπου στο 25%. Ενώ το 50% θα προτιμούσε έναν συνδυασμό δια ζώσης και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας φοιτητές οι οποίοι λόγω ηλικίας, οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων δεν μπορούν να παρακολουθήσουν τα μαθήματα δια ζώσης με αποτέλεσμα να μην καταφέρνουν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις των προγραμμάτων. Σε πολλά πανεπιστήμια του εξωτερικού όλα τα μαθήματα βιντεοσκοπούνται και βρίσκονται στη διάθεση όλων των φοιτητών καθόλη τη διάρκεια των σπουδών τους.

Σίγουρα όμως η νέα τεχνολογία ήρθε για να μείνει και αναμφισβήτητα στο μέλλον θα υπάρξουν αλλαγές ανάλογα με τις  εκπαιδευτικές συνθήκες και τις στάσεις φοιτητών και καθηγητών.

 

 

Ερώτηση 6

Με τον συγκεκριμένο τρόπο εκπαίδευσης που βιώνετε τώρα, έχει καλυφθεί χρονικά η εκπαιδευτική ύλη;

Στη συγκεκριμένη ερώτηση θέλουμε να διαπιστώσουμε αν με την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ο φοιτητής λαμβάνει την ίδια ποσότητα και ποιότητα γνώσης. Οι φοιτητές ναι μεν πιστεύουν ότι η ύλη καλύπτεται σε μεγάλο βαθμό, αλλά εντοπίζεται πρόβλημα στην αφομοίωση της γνώσης. Το θέμα αυτό προκύπτει κυρίως στην αδυναμία επικοινωνίας φοιτητή με καθηγητή, ειδικά όταν τα ακροατήρια είναι μεγάλα και οι κάμερες είναι κλειστές, ενώ το μοναδικό ανοικτό μικρόφωνο ειναι του καθηγητή ώστε να μην πέσει το ιντερνετ από την υπερφόρτωση.

 

Ερώτηση 7

Νιώσατε αδυναμία με τις ικανότητές σας στις νέες τεχνολογίες στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση ;

Ο φοιτητής καλείται να αυτοαξιολογήσει τον εαυτό του αναφορικά με τις γνώσεις του στις νέες τεχνολογίες. Οι μισοί και παραπάνω φοιτητές δεν αντιμετώπισαν κάποια δυσκολία. Είναι οι ίδιοι φοιτητές που προσαρμόστηκαν άμεσα και δίχως δυσκολία. Λιγότεροι όμως από τους μισούς αισθάνθηκαν ότι υστερούν στις νέες τεχνολογίες.

 

Ερώτηση 8

Έχετε άγχος για τις εξετάσεις του Ιουνίου ;

Ανέκαθεν το άγχος είχε πρωταγωνιστικό ρόλο σε κάθε μορφής εξέταση, είτε στα σχολεία, είτε στα νοσοκομεία, είτε στον κοινωνικό μας βίο γενικότερα. Κάθε φορά που καλούμαστε να αποδείξουμε την αξία μας σε κάποιον τομέα, μάς κυριεύει το άγχος μήπως δεν ανταποκριθούμε  και δεν δώσουμε την εικόνα που έχουμε εμείς για τον εαυτό μας. Στην παρούσα φάση προστίθεται ο παράγοντας της εξεταστικής, της απουσίας δια ζώσης επαφής με τους διδάσκοντες και εμφανίζεται μια νέα μορφή εξέτασης, διαφορετική από την κλασσική και γνώριμη. Αρκετό άγχος έχουν 3 στους 4 φοιτητές ενώ αυτοί που τολμούν να ισχυριστούν ότι δεν διακατέχονται από το άγχος της αβεβαιότητας είναι λιγότεροι από το 6% του δείγματος. Από τις ανοικτού τύπου απαντήσεις των φοιτητών συνάγεται ότι η αβεβαιότητα,  ο τρόμος με την επιδημία, τα άγνωστα μέτρα που λαμβάνονται κάθε στιγμή οδηγούν την ισχυρή πλειοψηφία των φοιτητών να βρίσκεται σε μια κατάσταση ανασφάλειας και άγχους.

 

 

Ερώτηση 9

Πως θα θέλατε να γίνουν οι εξετάσεις του Ιουνίου 2020;

Οι επικείμενες εξετάσεις σε ένα μήνα εκτός από πηγή συνεχούς άγχος, δημιουργεί και μια αβεβαιότητα αναφορικά με την μεθοδολογία υλοποίησης των εξετάσεων. Αρκετά πανεπιστήμια έχουν ήδη αποφασίσει η εξεταστική να γίνει εξ’ αποστάσεως ενώ ο τρόπος δεν έχει ακόμα διευκρινιστεί.

Σ αυτήν την ερώτηση 3 στους 10 θα ήθελαν να γίνουν οι εξετάσεις στα αμφιθέατρα με τις απαραίτητες προφυλάξεις, ενώ οι υπόλοιποι προτείνουν απαλλακτικές εργασίες, προφορικές εξετάσεις και online ερωτηματολόγια. Επίσης ένα υψηλό ποσοστό, περίπου 30%, προτείνουν την αναβολή τους για τον Σεπτέμβριο με την λογική ότι μπορεί μέχρι τότε να έχουν βελτιωθεί οι συνθήκες για να γίνουν οι εξετάσεις δια ζώσης.

 

 

Στις ελεύθερες τοποθετήσεις των φοιτητών είχαμε αρκετά παράπονα προς τους καθηγητές οι οποίοι είτε δυσκολεύτηκαν, είτε δεν ήταν τόσο πρόθυμοι να αλλάξουν τον τρόπο της διδασκαλίας τους, να επιμορφωθούν  σε νέες τεχνικές και να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις των ημερών.

Επειδή όμως η τεχνολογία της ενημέρωσης εξελίσσεται και προχωράει, οι φοιτητές είναι ενήμεροι για πανεπιστήμια του εσωτερικού, αλλά και του εξωτερικού, τα οποία και πριν την κρίση του covid-19 είχαν ανεπτυγμένο σύστημα πληροφορικής, όπου  προπτυχιακά και μεταπτυχιακά μαθήματα καταγράφονταν και ήταν διαθέσιμα σε πανεπιστημιακή πλατφόρμα για όλους τους φοιτητές. Το μοντέλο αυτό εξυπηρετούσε κυρίως τους εργαζόμενους και οικογενειάρχες φοιτητές οι οποίες αδυνατούν πολλές φορές να βρίσκονται στα αμφιθέατρα.

Οι φοιτητές αναφέρουν ότι ένα μεγάλο μέρος των καθηγητών προσαρμόστηκε πλήρως στις νέες απαιτήσεις, δεν χάθηκε διδακτέα ύλη, το διαδίκτυο έγινε μέσο για λήψη καλύτερης και ποιοτικότερης γνώσης και θα ήθελαν το σύστημα αυτό να συνεχίζει να υπάρχει συνδυαστικά με τη δια ζώσης διδασκαλία.

Δυσκολίες εντοπίστηκαν πολλές φορές με τις πλατφόρμες της τηλεκπαίδευσης, οι οποίες είχαν περιορισμένο αριθμό χρηστών, στην ποιότητα της σύνδεσης, με την αδυναμία σύνδεσης καμερών και μικροφώνων η οποία οδηγούσε το σύστημα σε υπερφόρτωση.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι όλο το σύνολο των 2084 φοιτητών κατέθεσε απόψεις και προτάσεις και το υλικό αυτό θα μελετηθεί μελλοντικά.

Παράλληλα πραγματοποιείται η ίδια έρευνα σε φοιτητές ξένων πανεπιστημίων ώστε να κάνουμε μια συγκριτική μελέτη μεταξύ του ελληνικού και του αλλοδαπού δείγματος.

Σε κάθε περίπτωση, ο άνθρωπος είτε ανήκει στο χώρο του πανεπιστήμιου είτε όχι, οφείλει να εξελίσσεται, να μεταβάλλεται και να προοδεύει, καθώς  γνωρίζουμε πολύ καλά πως η στασιμότητα, η στείρα επανάληψη και η νωθρότητα οδηγούν με σταθερά και σίγουρα βήματα στον πνευματικό και σωματικό μαρασμό.

Δρ. Κωνσταντίνος Πετρίδης

Academic Director of the International Relations Office

Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο

Δρ. Γεώργιος Τριανταφύλλου

Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων & Τουρισμού

Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο