Γιατί παθαίνουμε Deja Vu;

Έχεις νιώσει ποτέ πως κάτι που μόλις συνέβη σου είναι ανεξήγητα γνώριμο; Σαν να το έχεις ξαναζήσει, να το έχεις ξαναδεί; Πρόκειται για το αποκαλούμενο «déjà vu» (ντεζαβού).

Η φράση προέρχεται από τα γαλλικά και σημαίνει κυριολεκτικά «ήδη ιδωμένο». Σύμφωνα με έρευνες δύο στους τρεις ανθρώπους το έχουν βιώσει τουλάχιστον μια φορά.

Ορισμένοι συνδέουν αυτήν την ανεξήγητη αίσθηση με ένδειξη «μεταφυσικών ικανοτήτων» και οι λάτρεις του Matrix θα αποδώσουν το déjà vu σε… «σφάλμα του συστήματος, όταν ο κώδικας αλλάζει».

Στα σοβαρά τώρα… υπάρχουν κάποιες επιστημονικές εξηγήσεις για αυτήν την ομολογουμένως παράξενη εμπειρία. Οι επιστήμονες, όπως αναφέρει το WebMD, το συνδέουν με τον τρόπο που επεξεργαζόμαστε και ανακαλούμε τις μνήμες, όμως σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί και να αποτελεί ένδειξη νευρολογικού προβλήματος.

Ποιοι παθαίνουν déjà vu;

Περίπου το 60%-70% των υγιών ανθρώπων βιώνουν κάποιο déjà vu στη διάρκεια της ζωής τους. Συχνά προκαλείται από μια εικόνα που μας φαίνεται απίστευτα οικεία ή μια κατάσταση ή μια συνομιλία, που πιστεύουμε πως τη έχουμε ζήσει ξανά.

Μπορεί να μπεις σε ένα άγνωστο δωμάτιο και να νιώσεις πως το ξέρεις ήδη. Η αίσθηση εξαφανίζεται γρήγορα και συνήθως δεν θυμάσαι τις λεπτομέρειες.

Το déjà vu συμβαίνει πιο συχνά σε άτομα 15-25 ετών και μειώνεται με την ηλικία. Τα άτομα που ταξιδεύουν πολύ ή θυμούνται τα όνειρά τους συχνά, σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, είναι πιο πιθανό να το βιώσουν. Το ίδιο και όσοι είναι κουρασμένοι ή αγχωμένοι. Οι περισσότεροι το παθαίνουν κυρίως βραδινές ώρες ή τα Σαββατοκύριακα.

Τι προκαλεί το déjà vu;

Διπλή επεξεργασία: Ο εγκέφαλος παρουσιάζει μια μικρή «ασυγχρονία» στην επεξεργασία πληροφοριών. Κανονικά, κάποιες νοητικές διαδικασίες λειτουργούν ταυτόχρονα, αλλά αν λειτουργήσουν ασύγχρονα, η πληροφορία του ερεθίσματος μπορεί να φτάσει διπλά και συγκεχυμένα στον εγκέφαλο και έτσι μπορεί να προκύψει déjà vu.

Οικειότητα και ανάκληση: Αναγνωρίζεις κάτι ως οικείο, αλλά δεν ενεργοποιείται η ανάμνηση που σου εξηγεί από που και γιατί το ξέρεις. Έτσι μένει η μετέωρη αίσθηση πως το έχεις ξαναζήσει ή έχει ξαναβρεθεί σε κάποιο μέρος.

Κωδικοποίηση και ανάκληση: Η κωδικοποίηση είναι η εισαγωγή νέων πληροφοριών, ενώ η ανάκληση αφορά την επαναφορά παλαιών. Αν αυτές συμβούν ταυτόχρονα, ο εγκέφαλος μπορεί να μπερδέψει το νέο με κάτι που νομίζει ότι έχει ήδη ζήσει.

Διπλή συνείδηση: Υπάρχει εξωτερική (προς τον κόσμο) και εσωτερική (προς τις σκέψεις) συνείδηση. Όταν είσαι κουρασμένος ή αφηρημένος, μπορεί να συγχέεις αυτό που βλέπεις τώρα με κάτι που νομίζεις ότι προέρχεται από μέσα σου, σαν ανάμνηση.

Προσοχή: Παρότι η προσοχή σου δεν εστιάζει κάπου, ο εγκέφαλος μπορεί να καταγράφει ασυνείδητα κάποιες λεπτομέρειες. Όταν λοιπόν στρέψεις την πλήρη προσοχή σου σε αυτές τις λεπτομέρειες, σου φαίνονται γνώριμες, σαν να τις έχει ξαναδεί.

Παθολογικά αίτια του déjà vu

Στους περισσότερους ανθρώπους το déjà vu είναι ακίνδυνο. Όμως, σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να αποτελεί ένδειξη νευρολογικής διαταραχής, όπως η επιληψία.

Τα άτομα με επιληψία μπορεί να παθαίνουν εστιακές κρίσεις, ιδιαίτερα στον κροταφικό λοβό – εκεί που αποθηκεύονται οι μνήμες –  από ανεξέλεγκτη ηλεκτρική δραστηριότητα στον εγκέφαλο. Επειδή οι κρίσεις αυτές είναι εξαιρετικά σύντομες, χωρίς κάποιο έντονο σύμπτωμα, συχνά περνούν απαρατήρητες ή παρερμηνεύονται ως περιστασιακή «αφηρημάδα».

Σημάδια που υποδεικνύουν κρίση και όχι απλό déjà vu είναι:

Ξαφνικά συναισθήματα, όπως χαρά ή θυμός

Δυσκολία στον έλεγχο των μυών

Μυϊκές συσπάσεις

Παράξενες αισθήσεις σε όραση, γεύση, όσφρηση, ακοή, αφή

Προαίσθηση κρίσης

Κατά τη διάρκεια της κρίσης, το άτομο μπορεί να σταματήσει να αντιδρά στο περιβάλλον, να μασά ή να καταπίνει ασυναίσθητα. Όταν τελειώσει, είναι πιθανό να αισθάνεται μια ελαφριά σύγχυση και να δυσκολεύεται να θυμηθεί τι συνέβη. Σε μερικές περιπτώσεις, αυτές οι κρίσεις μπορούν να εξελιχθούν σε πιο σοβαρές, όπως τονικοκλονικές κρίσεις (grand mal), που συνοδεύονται από σπασμούς και απώλεια συνείδησης.

Πότε χρειάζεται ιατρική παρέμβαση

Αν υποψιάζεσαι ότι τα déjà vu σου σχετίζονται με κρίσεις ή άλλη νευρολογική πάθηση, είναι καλό να κάνεις μια ιατρική αξιολόγηση. Ζήτησε άμεση βοήθεια αν:

Η κρίση κρατά πάνω από 5 λεπτά

Δεν μπορείς να ελέγξεις την αναπνοή σου μετά

Παραμένεις αναίσθητος

Έχεις δεύτερη κρίση σύντομα μετά την πρώτη

Έχεις άλλες παθήσεις όπως διαβήτη

Είσαι έγκυος

Τραυματίστηκες κατά τη διάρκεια κρίσης

Οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στον ιππόκαμπο (περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη μνήμη και τη μάθηση) και απώλεια εγκεφαλικών κυττάρων.

Μια «ψευδαίσθηση» του εγκεφάλου

Το déjà vu είναι ένα από τα πιο παράξενα και αινιγματικά φαινόμενα του ανθρώπινου νου. Αν και φαίνεται απλώς σαν μια στιγμιαία αίσθηση, στην πραγματικότητα ανοίγει ένα παράθυρο στο πώς λειτουργεί ο εγκέφαλός μας – πώς θυμάται, πώς μπερδεύει το παρελθόν με το παρόν και πώς επηρεάζεται από την κόπωση, το άγχος ή ακόμα και παθολογικές καταστάσεις. Δεν είναι κάτι μεταφυσικό, αλλά μια «ψευδαίσθηση» του εγκεφάλου.

Πηγή: newsbeast.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Παναγιωτόπουλος: Καταδικάστηκε σε τρία χρόνια με δικαίωμα έφεσης για υπόθεση revenge porn

Γιατί το conditioner μαλλιών είναι τόσο σημαντικό;