Ελεγκτικό Συνέδριο: Υπό συνταγματική αμφισβήτηση διατάξεις του ασφαλιστικού νομοσχεδίου

Η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου (πρόεδρος Ιωάννης Σαρμάς) με εύσημο τρόπο, άλλοτε χωρίς να το λέει ευθέως, αλλά αφήνοντας υποκρυπτόμενα να εννοηθεί και άλλοτε ευθέως, καταγράφει προβλήματα συνταγματικότητας στην γνωμοδότησή της για το ασφαλιστικό νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας, προβλήματα τα οποία αναφέρονται με το όνομά τους στην εισήγηση του Επιτρόπου Επικρατείας Αντωνίου Νικητάκη, ενώ παράλληλα γίνονται επί μέρους ουσιαστικές παρατηρήσεις επί των διατάξεων εν λόγω του νομοσχεδίου.

Πάντως, πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι θέσεις της Ολομέλειας του Ανώτατου Δημοσιονομικού Δικαστηρίου επί του νομοσχεδίου που έχει κατατεθεί ήδη στην Βουλή για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό του Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.), έχει καθαρά γνωμοδοτικό χαρακτήρα και εάν θέλει η Κυβέρνηση το λαμβάνει υπόψή της το περιεχόμενό του. ‘Έτσι και αλλιώς, το τελικό λόγο για την συνταγματικότητα και νομιμότητα των διατάξεων του εν λόγω ασφαλιστικού νομοσχεδίου (και εν συνεχεία ασφαλιστικού νόμου) θα έχουν και πάλι το Ε.Σ. και το Συμβούλιο της Επικρατείας, σε δικαστικό όμως σχηματισμό, όταν και εφόσον προσφύγουν στην Δικαιοσύνης Σωματεία, συνταξιούχοι, κ.λπ.

Η γνωμοδοτική επεξεργασία των νομοσχεδίων που έχουν ασφαλιστικό περιεχόμενο, δηλαδή η προ της κατάθεσης του νομοσχεδίου στην Βουλή ύπαρξη γνωμοδότησης της Ολομέλειας του Ε.Σ. επί του περιεχομένου του νομοσχεδίου, προβλέπεται από το Σύνταγμα (άρθρο 73).

Η σύγκρουση ορισμένων διατάξεων του επίμαχου νομοσχεδίου με τις συνταγματικές επιταγές καταγράφονται με σαφήνεια στη γνωμοδότηση του κ. Νικητάκη, που προηγείται του «δια ταύτα» της Ολομέλειας του Ε.Σ.

Τα άρθρα του νομοσχεδίου που αντιμετωπίζουν τα βασικά νομικά προβλήματα, σύμφωνα με την Ολομέλεια του Ε.Σ. και τον κ. Νικητάκη είναι τα 20-21,24-25 και 27. Φυσικά οι σύμβουλοι του Ελεγκτικού Συνεδρίου διατυπώνουν παρατηρήσεις και σε άλλα άρθρα του ασφαλιστικού νομοσχεδίου.

Ωστόσο, η Ολομέλεια του Ε.Σ., αόριστα μεν αλλά με σαφήνεια, ξεκαθαρίζει ότι «το επίμαχο νομοσχέδιο, εφόσον εξακολουθεί να στηρίζεται, όπως και ο προηγούμενος ασφαλιστικός νόμος 4387/2016, στην ενιαία ασφαλιστική αντιμετώπιση προσώπων που σύμφωνα με το Σύνταγμα δεν μπορούν να υπαχθούν στον ίδιο ασφαλιστικό οργανισμό, εγείρει ζήτημα αντισυνταγματικότητας στο σύνολό του».

Κατ΄ αρχάς, η Ολομέλεια του Ε.Σ. υπό τον κ. Σαρμά, στην γνωμοδότησή της, αναφέρει: «Με το επίμαχο νομοσχέδιο υιοθετούνται σε γενικό πλαίσιο οι ρυθμίσεις του ν. 4387/2016 και επέρχονται επουσιώδεις τροποποιήσεις αυτού σε συγκεκριμένες διατάξεις που κρίθηκαν ως αντισυνταγματικές με τις 1880/2019, 1888/2019, 1889/2019, 1890/2019 και 1891/2019 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, ενώ παράλληλα ολοκληρώνεται η διοικητική και οργανωτική ενοποίηση που επιχειρήθηκε με προγενέστερους νόμους (2084/1992, 2676/1999, 3029/2002, 3655/2008, 3863/2010, 4387/2016), με την ενσωμάτωση στο νέο φορέα όλων των ασφαλιστικών φορέων απονομής σύνταξης και εφάπαξ παροχής, όπως το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ παροχών (Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π.)».

Η καινοτομία του υπό επεξεργασία νομοσχεδίου συνίσταται στην ενοποίηση της βάσης των ασφαλιστικών δεδομένων μέσω της ψηφιοποίησης του ιδρυθέντος με το ν. 4387/2016 ΕΦΚΑ και της μετονομασίας του σε Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.).

Το «δια ταύτα» της γνωμοδότηση της Ολομέλειας

Ξεκινώντας αντίστροφα την ανάγνωση της γνωμοδότησης της Ολομέλειας του Ε.Σ., δηλαδή από το «δια ταύτα», επισημαίνονται, μεταξύ των άλλων, ως προς το άρθρο 24 του νομοσχεδίου, τα εξής:

«Επί της τροποποιούμενης παρ. 4 του άρθρου 8 του ν. 4387/2016 παρατηρείται ότι δεν παρατίθενται στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου οι λόγοι που επιβάλλουν τη χρονική παράταση μέχρι και το 2024 στον τρόπο αναπροσαρμογής των συντάξιμων αποδοχών με βάση τη μεταβολή του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή καθώς και οι λόγοι της μετάθεσης από το 2025 του τρόπου προσαύξησής τους με βάση τον δείκτη μεταβολής μισθών.

Επί της τροποποιούμενης παρ. 5 του άρθρου 8 του ν. 4387/2016 παρατηρείται ότι η αναφορά που γίνεται στην αιτιολογική έκθεση στις αρχές της ανταποδοτικότητας εισφορών και παροχών και της ανάγκης διασφάλισης από το χορηγούμενο ύψος του ανταποδοτικού μέρους της σύνταξης ενός αναξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης των ασφαλισμένων του δημοσίου τομέα μετά την έξοδό τους από την υπηρεσία, παρίσταται αδόκιμη, δοθέντος ότι όσον αφορά στους δημοσίους υπαλλήλους και λειτουργούς και στους στρατιωτικούς οι αρχές που διέπουν το ειδικό συνταξιοδοτικό τους καθεστώς είναι αυτές της αναλογικότητας και της κατά το δυνατόν τήρησης εύλογης αναλογίας των συντάξεών τους με τις αποδοχές ενεργείας τους (βλ. Πρακτικά 1ης Ειδ. Συν. Ολ. ΕλΣ της 20ης Απριλίου 2016. Επίσης, ΕλΣ Ολ. 137/2019, 32/2018, 1277/2018, 1388/2018, 244/2017).