Η Κρήτη, το Διεθνές έτος Γκρέκο και το "Φτάσε όπου δεν μπορείς"

Στα δικά μου μάτια κρίση είναι να ζεις στα .. βουβά κι ως ουραγός της υπόθεσης το Διεθνές έτος Γκρέκο. Έστω είναι μία παράμετρός της. Σοβαρή ωστόσο, καθώς παραγκωνίζοντας τον πολιτισμό και το παρελθόν του Γκρέκο είναι σαν να .. εκχωρούμε ένα ακόμη κομμάτι της πολύτιμης ιστορίας μας, που δεν καταφέραμε να υπερασπιστούμε και να αναδείξουμε. Κι είναι δύσκολο γι' αυτήν την παρακμιακή στάση να κατηγορήσεις τον συνταξιούχο πένητα που μετράει τους οβολούς και δεν βγαίνουν για τα φάρμακα του μήνα. Δύσκολο επίσης να μεμφθείς τον άνεργο πτυχιούχο που τα όνειρα του ναυαγούν στις .. μικρές αγγελίες με τα "ζητείται σερβιτόρος ή μπάρμαν". Ακόμη δυσκολότερο να τα βάλεις με τον δάσκαλο που αναγκάζεται σε παραίτηση, τον Δημόσιο υπάλληλο που προστρέχει σε αναγκαστικές διαθεσιμότητες, τον έμπορο που καθημερινά ανοίγει χωρίς ελπίδα για είσπραξη το μαγαζί του και τον κάθε μικρομεσαίο που συνεταιρίστηκε .. άνισα με τον κ. Στουρνάρα. Αυτή η Ελλάδα είναι γνωστό και σαφές πως δεν μπορεί και δεν προλαβαίνει πια να .. σηκώσει κεφάλι και να σκεφτεί πολιτιστικές δράσεις.

cleansetempleelgreco_1600.jpg, by marianna

Πίνακας του Γκρέκο με θέμα την εκδίωξη των εμπόρων από τον Ναό

Η άλλη Ελλάδα όμως, εκείνη που ετοιμάζεται να ξοδέψει παχυλά κονδύλια στον προεκλογικό της αγώνα έχει και περιθώρια και .. αποθέματα για να νοιαστεί τον Πολιτισμό του τόπου. Βούληση δεν έχει. Και αξίες που να τις θυμίσουν σε ποιά παλαίστρα οφείλει να διαγωνιστεί. Το επόμενο διάστημα τα προεκλογικά προγράμματα θα γεμίσουν με παραγράφους αφιερωμένες στις ρίζες και στην ιστορία του τόπου που μονότονα αναφέρεται ότι "πρέπει να αναδειχθεί". Συνάμα όμως η ιστορική ευκαιρία της Κρήτης να θυμίσει στον κόσμο ότι υπήρξε γενέτειρα ενός από τους μεγαλύτερους ζωγράφους του θα έχει χαθεί. 

Το Τολέδο, πόλη που επίσης υφίσταται τις συνέπειες της κρίσης στον Ευρωπαϊκό Νότο κατάφερε να στήσει μία γιορτή Πολιτισμού, που "καρπώνεται" το πέρασμα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου από εκεί. Έργα του από όλο τον κόσμο (της Ελλάδας περιλαμβανομένης) ταξίδεψαν για να κοσμήσουν ναούς και μουσεία στην Καστίλλη Λα Μάντσα κι οι εκδηλώσεις αυτές κάνουν καθημερινά το γύρο του πλανήτη (μέσω διαδικτύου κι όχι μόνο) εισφέροντας ποιοτικό τουρισμό, δημιουργώντας διαφήμιση και προσδίδοντας κύρος σπουδαίου πολιτισμικού γίγνεσθαι στην Ισπανία. 

Κι η Ελλάδα; Ένας φτωχός συγγενής στο κάλεσμα για να τιμηθεί ο σπουδαίος πρόγονος. Κι η Κρήτη; Στα πρόθυρα του να απαρνηθεί εκείνο το ένδοξο "Κρής εποίει" με λίγες εκδηλώσεις, χαμηλού κόστους, ενώ την πίτα του λέοντος (λέων, τρόπος του λέγειν) κράτησε πάλι η .. Αθήνα. Κι όλα αυτά σε μία εποχή που πασχίζουμε να αναδείξουμε την πολιτιστική μας πορεία -υποτίθεται- με πολυδάπανες εκστρατείες διαφήμισης, που δυστυχώς όμως δεν εστιάζουν στα αυτονόητα. Υπάρχει άραγε καλύτερη ευκαιρία ουσιώδους διαφήμισης του τόπου μας από το Διεθνές έτος Γκρέκο; Αλλά αυτό εννοείται πως προϋποθέτει κόπο, υποδομές και κυρίως επένδυση στον Πολιτισμό, κάτι που στην Ελλάδα της κρίσης μόνο επιδερμικά πλέον προσεγγίζεται. 

Μ.Κορνάρου

Αφορμή για τις σκέψεις αυτές στάθηκε το τρέηλερ του ντοκιμαντέρ με τίτλο "Γκρέκο: Ο ζωγράφος του απρόσιτου" που θα προβληθεί στη μεγαλύτερη έκθεση για τον Ελ Γκρέκο («The Greek of Toledo») που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ και η οποία είναι σε εξέλιξη από τις 14 Μαρτίου στο Μουσείο Santa Cruz στο Τολέδο της Ισπανίας..

Το συνδύασα ασυναίσθητα με εκείνο το "Φτάσε όπου δεν μπορείς" από τον πρόλογο του Καζαντζάκη στην Αναφορά στον Γκρέκο.

Επιτρέψτε μου να σας κουράσω θυμίζοντας το.

... ήσουν εσύ Παππού, από το αγαπημένο χώμα της Κρήτης, και στέκοσουν μπροστά μου, άρχοντας αυστηρός, με το σφηνωτό γενάκι το κάτασπρο, με τα στεγνά χείλια τα σφιγμένα, με το εκστατικό μάτι, το γεμάτο φλόγες και φτερούγες, και στα μαλλιά σου περιπλέκουνταν ρίζες από θυμάρι. 
Με κοίταξες, κι ως με κοίταξες ένοιωσα πως ο κόσμος ετούτος είναι ένα σύννεφο φορτωμένο αστροπελέκι κι άνεμο, σύνεφο κι η ψυχή του ανθρώπου φορτωμένη αστροπελέκι κι άνεμο, κι από πάνω φυσάει ο θεός και σωτηρία δεν υπάρχει. 
Σήκωσα τα μάτια, σε κοίταξα. 'Eκαμα να σου πω: «Παππού, αλήθεια δεν υπάρχει σωτηρία;» μα η γλώσσα μου είχε κολλήσει στο λαρύγγι μου, έκαμα να σε ζυγώσω, μα τα γόνατά μου λύγισαν. 
'Aπλωσες τότε το χέρι, σα να πνίγομουν κι ήθελες να με σώσεις. 
Αρπάχτηκα με λαχτάρα από το χέρι σου, πασαλειμμένο ήταν με πολύχρωμες μπογιές, θαρρείς ζωγράφιζε ακόμα, έκαιγε. 'Aγγιξα το χέρι σου, πήρα φόρα και δύναμη, μπόρεσα να μιλήσω. 
-Παππού αγαπημένε, είπα, δώσ' μου μιαν προσταγή. 
Χαμογέλασε, απίθωσε το χέρι απάνω στο κεφάλι μου. δεν ήταν χέρι, ήταν πολύχρωμη φωτιά. ως τις ρίζες του μυαλού μου περεχύθηκε η φλόγα. 
-Φτάσε όπου μπορείς παιδί μου... 
Η φωνή του βαθιά, σκοτεινή, σα νάβγαινε από το βαθύ λαρύγγι της γης. 
'Εφτασε ως τις ρίζες του μυαλού μου η φωνή του, μα η καρδιά μου δεν τινάχτηκε. 
-Παππού, φώναξα τώρα πιο δυνατά, δώσ μου μιαν πιο δύσκολη, πιο κρητικιά προσταγή. 
Κι ολομεμιάς, ως να τα πω, μια φλόγα σούριξε ξεσκίζοντας τον αέρα, αφανίστηκε από τα μάτια μου ο αδάμαστος πρόγονος με τις περιπλεγμένες θυμαρόριζες στα μαλλιά του κι απόμεινε στην κορφή του Σινά μια φωνή όρθια, γεμάτη προσταγή, κι ο αέρας έτρεμε: 
-Φτάσε όπου δεν μπορείς !...

To τρέιλερ του ντοκιμαντέρ κυκλοφόρησε μόλις προχθές. Δείτε το