Οι κουζουλάδες της κάλπης - Μία επιστημονική ανάλυση των αποτελεσμάτων της Κρήτης

του Μάνου Παπάζογλου, Λέκτορος Πολιτικών Συστημάτων, 
Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

Η χώρα πορεύεται προς τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το δεύτερο γύρο για τις Περιφέρειες και τους Δήμους. Τα κύρια χαρακτηριστικά του πολιτικού πλαισίου είναι τα πολύ χαμηλά ποσοστά εμπιστοσύνης των πολιτών στους πολιτικούς θεσμούς, η κατάρρευση του κομματικού συστήματος από το 2012 και η πόλωση μεταξύ των συμπολιτευόμενων και των αντιπολιτευόμενων κομμάτων.

Υπάρχει ένα ειδικότερο ενδιαφέρον για την Κρήτη και την εκλογική συμπεριφορά στις τέσσερις εκλογικές περιφέρειές της. Όπως θα προσπαθήσουμε να τεκμηριώσουμε με σχετικά στοιχεία, προκαλούν εντύπωση οι μεγάλες και συνεχείς μετακινήσεις ψηφοφόρων.

• Ποια θα είναι η συμπεριφορά των ψηφοφόρων της Κρήτης στις εκλογές για το Ευρωκοινοβούλιο;
• Ποια είναι τα συμπεράσματά μας από τον πρώτο γύρο των εκλογών για την Περιφέρεια;
• Ποιο θα είναι τελικά το αποτέλεσμα για την Περιφέρεια;

Πώς ερμηνεύεται το αποτέλεσμα για την Περιφέρεια;

Τρεις βασικές διαπιστώσεις:  

1. Ο ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε στην Κρήτη ποσοστά σημαντικά ανώτερα του ποσοστού που έλαβε στην επικράτεια με ελάχιστη τιμή το 28,23% (Ρέθυμνο) και μέγιστη τιμή 33,77% (Χανιά). Το εκλογικό σώμα, όμως, δεν υποστήριξε στον ίδιο βαθμό τον συνδυασμό του ΣΥΡΙΖΑ για την περιφέρεια Ριζοσπαστική Συνεργασία Κρήτης και τον υποψήφιο κ. Κριτσωτάκη, αφού σε καμία από τις περιφέρειες το ποσοστό του συνδυασμού δεν υπερέβη το 20%. Καλύτερο ποσοστό ήταν το 19,25% (Λασίθι) και χειρότερο 16,62% (Ρέθυμνο).
2. Το σημαντικό ποσοστό του κ. Αρναουτάκη/ Κρήτη Πρώτη Δύναμη στον πρώτο γύρο (41,13%) πρέπει να αποδοθεί στη μεγάλη μετακίνηση ψηφοφόρων από τον ΣΥΡΙΖΑ και στο μεγάλο ποσοστό που απέσπασε στο Ηράκλειο (42,25%), εκλογική περιφέρεια στην οποία ψηφίζει το 49% των εκλογέων της Κρήτης. Βεβαίως, πρέπει να συνεκτιμήσουμε ότι η παράταξη που υποστηρίζει την υποψηφιότητα Αρναουτάκη ήταν κυρίαρχη και συγκέντρωνε πολύ υψηλότερα ποσοστά σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ελλάδα. Το 2009 στις βουλευτικές εκλογές το ΠΑΣΟΚ στην επικράτεια πέτυχε ένα 43,92% και στην Κρήτη η χειρότερη επίδοσή του έφθασε στο 51,11% (Χανιά) και η καλύτερη 62,74% (Ηράκλειο). Με τα δεδομένα αυτά, ο κ. Αρναουτάκης συγκέντρωσε ποσοστό 50,3% την πρώτη Κυριακή των περιφερειακών εκλογών του 2010.
3. Ο υποψήφιος κ. Τσόκας/ Κρήτη Μπορούμε φαίνεται ότι υποστηρίζεται από ένα διακομματικό ακροατήριο, καθώς σε όλες ανεξαιρέτως τις τέσσερις εκλογικές περιφέρειες πέτυχε ποσοστό ανώτερο του ποσοστού της ΝΔ τον Ιούνιο 2012. Έτσι, το 26,21% της πρώτης Κυριακής είναι σαφώς ανώτερο του  χαμηλού 20,3% που έλαβε η ΝΔ τον Ιούνιο 2012 στο Ηράκλειο, ενώ καλύτερη επίδοση τότε ήταν το 26,76% (Λασίθι). Η επίδοση Τσόκα είναι ακόμη μεγαλύτερη και από το 23,7% της ΝΔ στο Ηράκλειο το 2009.

Ποιός θα κερδίσει στις Ευρωεκλογές και την Περιφέρεια;

Με βάση τις παραπάνω διαπιστώσεις οδηγούμαστε σε δύο βασικές σκέψεις:

1. Ένα μεγάλο τμήμα των ψηφοφόρων που έως το 2009 και το 2010 ψήφιζε ΠΑΣΟΚ και μετακινήθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ το 2012 δεν φαίνεται να έχει οριστικά αναθεωρήσει τις αναφορές του στην πρότερη κομματική επιλογή. Αυτό τεκμηριώνεται τόσο από το γεγονός ότι η Κρήτη ακόμη και το 2012 έδωσε μεγαλύτερα ποσοστά στο ΠΑΣΟΚ έναντι της επικράτειας, όσο και από το γεγονός ότι ποσοστό άνω του 40% υποστήριξε την υποψηφιότητα Αρναουτάκη. Ωστόσο, αυτό δεν προδικάζει την συμπεριφορά αυτών των ψηφοφόρων στις Ευρω-εκλογές, ακόμη και για το δεύτερο γύρο των εκλογών για την Περιφέρεια. Άλλωστε και σε άλλες περιπτώσεις στην χώρα οι απερχόμενοι περιφερειάρχες συγκέντρωσαν αρκετά υψηλότερα ποσοστά από τις κομματικές δυνάμεις που τους υποστήριζαν.
2. Το ποσοστό του κ. Τσόκα δείχνει ότι το εκλογικό σώμα είναι διατεθειμένο να υπερβεί τα κομματικά όρια για να υποστηρίξει ένα προγραμματικό πλαίσιο που συμφωνεί και αποδέχεται. Ωστόσο, η εκλογή του κ. Τσόκα είναι συνάρτηση του αποτελέσματος σε δύο περιφέρειες κυρίως. Πρώτον, στο Ηράκλειο (με το 49% των ψηφοφόρων) όπου πρέπει να καλύψει μεγάλο ποσοστό από το 26,04% στο 42,25% του κ. Αρναουτάκη. Δεύτερον, στα Χανιά (25% των ψηφοφόρων) όπου οι απώλειες του κ. Αρναουτάκη είνα μικρές σε σύγκριση με το 2010 (41,12% έναντι 44,71%), ενώ είναι μία περιφέρεια με καλύτερη δεξαμενή κεντροδεξιών ψηφοφόρων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ποσοστό του κ. Τσόκα στα Χανιά (22,35%) είναι ελάχιστα υψηλότερο από αυτό της ΝΔ το 2012 (20,43%), αλλά απέχει από το 29,73% της ΝΔ το 2009.

Οι πιθανές «κουζουλάδες» της κάλπης

Συνοψίζοντας, ένα από τα παράδοξα της Κυριακής θα είναι να δούμε τους Κρητικούς ψηφοφόρους να κάνουν «κουζουλάδες» μεταξύ διαφορετικών καλπών με δύο κυρίαρχα σενάρια:

• αποκλίσεις μεταξύ της επιλογής κόμματος για τις ευρω-εκλογές και υποψηφίου για τις Περιφερειακές, όπως θα μπορούσε να αποτυπωθεί για παράδειγμα στις αποκλίσεις στα ποσοστά ΠΑΣΟΚ και Αρναουτάκη και μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και Κριτσωτάκη,
• αποκλίσεις μεταξύ της επιλογής υποψηφίων Περιφερειαρχών με σημαντική μετακίνηση ψηφοφόρων μεταξύ των δύο Κυριακών, όπως θα μπορούσε να συμβεί με την εκλογή του κ. Τσόκα για τη θέση του Περιφερειάρχη.