Κρητικά έθιμα για καλή τύχη, όλη τη νέα χρονιά!

Μπορεί η περίοδος των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς να βρίθει από παραδόσεις όμως ειδικά την πρώτη μέρα τους έτους οι Κρητικοί ακολουθούν συγκεκριμένη... τελετουργία προκειμένου να εξασφαλίσουν την καλή τύχη.

Είτε μένετε στην Κρήτη και γνωρίζετε τα έθιμα είτε σε οποιοδήποτε άλλο μέρος της Ελλάδας μπορείτε να μάθετε από τους παλιούς και να προσπαθήσετε ώστε η νέα χρονιά να είναι... πλημμυρισμένη από τύχη!

"Κλού -Κλού στα ορνίθια μας, καλοχρονιά στα σπίτια μας , όσο βάρος έχει η πέτρα τούτη, τόσο χρυσάφι και ασήμι να μπει στα σπίτια μας", με την φράση αυτή έμπαιναν σπίτι κρατώντας την μεγαλύτερη πέτρα που έβρισκαν έξω οι οικογένειες στην Κρήτη.

Συγκεκριμένα το πρωί Πρωτοχρονιάς, χαράματα και μόλις χτυπούσε η "πρώτη καμπάνα" της εκκλησιάς , όλοι μικροί - μεγάλοι , σηκώνονταν, έκαναν τρείς φορές το σταυρό τους και χωρίς να μιλήσουν έβαζαν τα γιορτινά τους ρούχα, έκαναν το σταυρό τους 3 φορές, έβγαιναν έξω απο το σπίτι, έπαιρναν απο μια πέτρα ο καθένας τους , -όσο μεγαλύτερη μπορούσε- , και την τοποθετούσαν μέσα στο σπίτι.
Μετά απο αυτό, ο καθένας , καθόταν στην πέτρα που μόλις είχε φέρει , και έλεγαν την παρακάτω φράση: "Κλού -Κλού στα ορνίθια μας, καλοχρονιά στα σπίτια μας , όσο βάρος έχει η πέτρα τούτη , τόσο χρυσάφι και ασήμι να μπει στα σπίτια μας " .
Μετά απο αυτό σηκώνονταν ο καθένας έκανε το σταυρό του 3 φορές, καλημέριζαν τους υπολοίπους, και τα παιδιά έπρεπε να φιλήσουν το χέρι των γονιών τους. Έπειτα πήγαιναν στην Εκκλησία για την προκαθορισμένη λειτουργία. Στην επιστροφή απο την Εκκλησία, έμπαινε ο πρωτότοκος στο σπίτι και μετά οι υπόλοιποι. Οι πέτρες έμεναν μέσα στο σπίτι, στο ίδιο μέρος που είχαν τοποθετηθεί, επί οκτώ μέρες .
Την όγδοη μέρα έπιανε ο καθένας την πέτρα του, και αφού έκανε το σταυρό του 3 φορές, την πήγαινε πάλι έξω απο το σπίτι. Αυτό το έθιμο γινόταν απαραίτητα κάθε Πρωτοχρονιά, κι έφερνε στο σπίτι , "γούρι", ευτυχία, αγάπη, γαλήνη και ειρήνη.

Η παράδοση λέει πως την Πρωτοχρονιά το πρώτο πράγμα που πρέπει να δεις είναι βουνό κι ένα υγιή γείτονά σου, έτσι ώστε κι εσύ να ζήσεις με υγεία και πολλά χρόνια, τόσα όσο και τα βουνά. Αν δεις θάλασσα τότε θα είσαι συνέχεια ταραγμένος όπως κι η θάλασσα. Το πρωί της Πρωτοχρονιάς ο άντρας του σπιτιού πάει να φέρει νερό σε ένα σταμνί και μια πέτρα. Με το νερό ραντίζει το εξωτερικό και εσωτερικό του σπιτιού λέγοντας: «Όπως τρέχει τούτο το νερό έτσι να τρέχουν και τα καλά στο σπίτι μου». Την πέτρα τη βάζει κάτω από το κρεβάτι λέγοντας: «Όπως είναι γερή τούτη η πέτρα έτσι να είναι γερό και το σπίτι μου». Η πέτρα μένει κάτω από το κρεβάτι ως τα Φώτα. Το πρωί της πρωτοχρονιάς η οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία. Μαζί τους παίρνουν μια εικόνα του σπιτιού, η οποία αφού λειτουργηθεί θα κάνει το ποδαρικό στο σπίτι. Το έθιμο του ποδαρικού έχει μεγάλη σημασία στην Κρήτη. Ποδαρικό σημαίνει: Ο πρώτος άνθρωπος που θα πατήσει με το πόδι του (ποδαρικό) στο σπίτι μετά την είσοδο του νέου χρόνου. Αυτός ο άνθρωπος πρέπει να είναι τυχερός για να φέρει τύχη στο σπίτι και να πατήσει πρώτα με το δεξί του πόδι για να πάνε όλα δεξιά δηλ. καλά. Τυχερός θεωρείται ο νοικοκύρης ή ένα παιδί που να ζουν και οι δύο του γονείς.

Το σπάσιμο του ροδιού:

Το σπάσιμο του ροδιού, αποτελεί μια από τις πιο διαδεδομένες παραδόσεις της ελληνικής Πρωτοχρονιάς. Το έθιμο με το σπάσιμο του ροδιού στην είσοδο του σπιτιού, την Πρωτοχρονιά, έχει περάσει από γενιά σε γενιά, αφήνοντας μάλιστα τη φράση «έσπασε το ρόδι», κληρονομιά στην ελληνική γλώσσα.
Το πρωί της Πρωτοχρονιάς λοιπόν, ο νοικοκύρης του σπιτιού παίρνει μαζί του στη Θεία Λειτουργία ένα ρόδι, το οποίο, αφού ο ιερέας το λειτουργήσει, το επιστρέφει σπίτι.
Μπαίνοντας στο σπίτι ο νοικοκύρης για να κάνει ποδαρικό με το δεξί, σπάει το ρόδι πίσω του, ώστε να πεταχτούν οι ρώγες του παντού και παράλληλα αναφωνεί «με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά».
Το έθιμο κρατάει από πολύ παλιά και είναι διαδεδομένο σε όλη τη χώρα, ωστόσο δεν έχει αποσαφηνιστεί μέσα από τη λαϊκή παράδοση γιατί το ρόδι έμελε να γίνει πρωτοχρονιάτικο γούρι.

Η καλή χέρα

Ένα από τα αγαπημένα έθιμα των μικρών που έχει μείνει μέχρι και σήμερα, κάπως αλλαγμένο όμως, είναι η καλή χέρα. Μερικές δεκαετίες παλιότερα, η καλή χέρα, ήταν το μόνο δώρο που έπαιρναν τα παιδιά την Πρωτοχρονιά και σε πολλές περιπτώσεις ήταν απλά ένα κέρασμα μια κι ούτε χρήματα υπήρχαν πολλά, αλλά ούτε μαγαζιά με παιχνίδια.
Σήμερα κυρίως οι γιαγιάδες και οι παππούδες και οι θείοι πολλές φορές δίνουν χρήματα στα παιδιά της οικογένειας όταν πηγαίνουν επίσκεψη. 

Το σκυλοκρέμμυδο ή κρεμύδα (Scilla maritima) είναι συνηθισμένο φυτό στην Κρήτη. Φυτρώνει άγριο και μοιάζει με μεγάλο κρεμμύδι. Τα ζώα δεν το τρώνε γιατί έχει δηλητήριο, που μπορεί να προκαλέσει δερματικό ερεθισμό από επαφή. Ακόμα και να το βγάλεις απ' τη γη και να το κρεμάσεις, δεν παύει να βγάζει νέα φύλλα και άνθη. Ο λαός πιστεύει ότι αυτή τη μεγάλη ζωτική του δύναμη μπορεί να τη μεταδώσει σε έμψυχα και άψυχα, γι' αυτό την πρωτοχρονιά κρεμούν σκυλοκρέμμυδο στα σπίτια τους.
Πρόκειται για αρχαίο έθιμο καλοτυχίας που αναφέρεται ήδη από τον 6 ο αιώνα π.Χ., αλλά σήμερα τείνει να εγκαταλειφθεί.

Το ποδαρικό:
 
Οι κρητικοί μπορεί να φημίζονται διεθνώς για την φιλοξενία τους ωστόσο την πρώτη μέρα του χρόνου είναι ιδιαίτερα προσεκτικό για τον άνθρωπο τον οποίο θα αφήσουν να περάσει πρώτος στο σπίτι τους. Το λεγόμενο "ποδαρικό" το ζητάνε από κάποιον δικό τους άνθρωπο τον οποίο θεωρούν καλότυχο και συνήθως προτιμούν  το μικρό παιδί της οικογένειας αφού τα παιδιά είναι αθώα και στην καρδιά τους δεν υπάρχει η ζήλια κι η κακία.

Κάποια από αυτά τα έθιμα και τις παραδόσεις, έχουν χαθεί πλέον στην εποχή μας, όμως σίγουρα οι γιαγιάδες και οι παππούδες μας θα έχουν τις δικές τους ιστορίες να διηγηθούν...