Πως το παιδί αντιλαμβάνεται το διαζύγιο ανάλογα την ηλικία του

Στη σημερινή εποχή το διαζύγιο είναι ένα φαινόμενο που έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις. Οι συνήθεις λόγοι που αναφέρονται ως αιτία χωρισμού είναι οι συζυγικοί διαπληκτισμοί, η απιστία, η ασυμφωνία χαρακτήρων, η ενδοοικογενειακή βία, τα συσσωρευμένα προβλήματα, το στρες, η αλλαγή στους ρόλους,  [images] καθώς και ο μη ισχυρός δεσμός του ζευγαριού. Αναμφίβολα, ένα διαζύγιο έχει σημαντικό αντίκτυπο όχι μόνο στην ψυχική ισορροπία του ανδρόγυνου αλλά και των παιδιών. Πώς όμως ένα παιδί μπορεί να επηρεαστεί από το γονεϊκό διαζύγιο;

Αξίζει να σημειωθεί πως το κάθε παιδί είναι ξεχωριστό, συνεπώς επηρεάζεται σε διαφορετικό βαθμό και αντιδρά διαφορετικά. Πολλοί είναι οι παράγοντες που διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στην αντίδραση του παιδιού στο διαζύγιο, μερικοί από τους οποίους είναι η ηλικία και το φύλο του παιδιού, η προσωπικότητά του, η στάση των γονέων, η ύπαρξη αδελφών, οι συνθήκες διαβίωσης, το κοινωνικό περιβάλλον, κτλ.
Συγκεκριμένα, θα σταθούμε στο πώς το παιδί αντιλαμβάνεται το γονεικό διαζύγιο ανάλογα με την ηλικία στην οποία βρίσκεται.

Στη βρεφική ηλικία (γέννηση – 2 έτη), το παιδί επηρεάζεται έντονα από τη συναισθηματική κατάσταση των γονέων, επομένως ένα αρνητικά φορτισμένο κλίμα μπορεί να διαταράξει την ψυχική του ισορροπία. Κατά την περίοδο αυτή είναι πιθανό να εκδηλωθούν συμπτώματα, όπως αυξημένη ανησυχία και κλάμα, διαταραχές στη διατροφή και τον ύπνο, επιθετικότητα, κολικοί και γαστρεντερολογικά προβλήματα.
Κατά την προσχολική ηλικία (3-6 έτη), το νήπιο δεν είναι σε θέση να εκτιμήσει σωστά ένα διαζύγιο και να κατανοήσει τα συναισθήματα των γονιών του. Λόγω γνωστικής και συναισθηματικής ανωριμότητας έχει την τάση να επιρρίπτει ευθύνες στον εαυτό του και να αισθάνεται έντονες ενοχές. Παράλληλα, παρατηρούνται οι φαντασιώσεις επανασύνδεσης των γονέων και ένας έντονος φόβος εγκατάλειψης που επαυξάνει το ήδη υπάρχον άγχος του παιδιού.
Το παιδί στη σχολική ηλικία (6-11 έτη), αντιλαμβάνεται το διαζύγιο ως μια κατάσταση που αντιβαίνει στις αντιλήψεις του περί σωστού και ηθικού. Τείνει να αναζητά τον υπεύθυνο και να επιρρίπτει ευθύνες συνήθως στον γονέα που έχει επιμεληθεί την κηδεμονία. Στο σχολείο μπορεί να παρουσιάζει χαμηλή επίδοση, ενώ παρουσιάζονται και δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις του παιδιού επειδή συχνά αποφεύγει να αναζητήσει στήριξη.
Κατά την ευαίσθητη περίοδο της εφηβείας (12 ετών και άνω), τον πρώτο καιρό του διαζυγίου παρατηρείται έντονος θυμός και στροφή προς τους συνομηλίκους. Ένας έφηβος είναι πλέον ικανός να εκτιμήσει σωστά ένα διαζύγιο. Τα παιδιά συνήθως προσαρμόζονται καλύτερα σε νέους ρόλους και είναι σε ετοιμότητα να αναλάβουν νέες ευθύνες. Ορισμένες φορές σημειώνονται περίοδοι έντονης θλίψης, παραβατικής συμπεριφοράς και αυξημένης ανησυχίας για το δικό τους μέλλον και τις δικές τους συντροφικές σχέσεις.
Ωστόσο, σε περιπτώσεις έντονων καβγάδων ή ενδοοικογενειακής βίας ένα διαζύγιο μπορεί να λειτουργήσει ανακουφιστικά στην οικογένεια. Να σημειωθεί πως κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό οι γονείς να μιλήσουν με ειλικρίνεια και αμεσότητα στα παιδιά για το επικείμενο διαζύγιο. Ανάλογα με την ηλικία στην οποία βρίσκεται το παιδί θα πρέπει να του εξηγήσουν με απλά και σαφή λόγια την κατάσταση και να το βεβαιώσουν πως παρά το γεγονός αυτοί δεν θα πάψουν να το εκτιμούν και να το αγαπάνε. Θα πρέπει να υπενθυμίσουν στο παιδί πως η ιστορία της οικογένειάς του ξεκίνησε με αγάπη κι όχι με καβγάδες και θυμό.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Berns, R.M. (1997). Child, School, Community, Socialization and Support. Fourth Edition. Orlando: Harcourt Brace College Publishers.
Cohen, G.J. & The Committee on Psychosocial Aspects of Child and Family Health (2002). Helping children and families deal with divorce and separation. Pediatrics, 110(6), 1019-1023.
Herbert, M. (1998). Χωρισμός και διαζύγιο: βοηθώντας τα παιδιά να το αντιμετωπίσουν, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα.
Κογκίδου, Δ. (1995). Μονογονεϊκές οικογένειες: Πραγματικότητα –Προοπτικές -Κοινωνική Πολιτική. Αθήνα: Λιβάνη.
Λουμάκου, Μ. & Μπρουσκέλη, Β. (2010). Παιδί και γεγονότα ζωής, Διαζύγιο (σσ 95-134). Gutenberg- Γιώργος και Κώστας Δαρδανός, 2010.
Runyon, N. & Jackson, P.L. (1987/88). Divorce: Its Impact on Children. Perspectives in Psychiatric Care, 3(4), 101-105.
Sclafani, J.D. (2004). The educated parent. Recent trends in raising children. Westport, CT: Praeger.
Τσίτουρα, Σ. (2005). Όταν το διαζύγιο…πονάει. Στο Νίλσεν, Μ. (Επιμ.), Απώλειες στη ζωή του παιδιού(σσ. 39-46). Αθήνα: Μέριμνα.
Χατζηχρήστου, Χ.Γ. (1999). Ο χωρισμός των γονέων, το διαζύγιο και τα παιδιά. Η προσαρμογή των παιδιών στη διπυρηνική οικογένεια και το σχολείο. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

ΕΥΔΟΚΙΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΠΘ

psychomatters.wordpress.com