Γιατί η Ελλάδα "τρέχει" τους διαγωνισμούς για το πετρέλαιο σε Κρήτη και Ιόνιο

  Από πέρυσι, οπότε και ανακοινώθηκε όχι ξεκινούν οι διαδικασίες για την έρευνα και εκμετάλλευση πιθανών κοιτασμάτων στο Ιόνιο και στην Κρήτη, το ελληνικό Δημόσιο έχει επιδείξει μια πρωτοφανή για τα μέχρι σήμερα δεδομένα συνέπεια στην τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων.

 Ο διαγωνισμός και η πρόσληψη εταιρείας για τις σεισμικές έρευνες, η επεξεργασία των δεδομένων, τα συνέδρια για το marketing των διαγωνισμών και, τελικά, η προκήρυξη του μεγάλου γύρου παραχωρήσεων πραγματοποιήθηκαν έγκαιρα, στους χρόνους που είχαν ανακοινωθεί, σηματοδοτώντας την πρόθεση της ελληνικής πλευράς να φέρει σε πέρας το εγχείρημα για τον εντοπισμό και την αξιοποίηση των πιθανών κοιτασμάτων της χώρας.

Πίσω από την πραγματικά εντυπωσιακή ανταπόκριση του κρατικού μηχανισμού, όπως τονίζουν πηγές της αγοράς, κρύβονται τέσσερις κομβικές εξελίξεις που κατέστησαν την κινητοποίηση της χώρας μας εκ των ων ουκ άνευ:

Η πρώτη είναι ευρέως γνωστή και αφορά την ανάδειξη της Μεσογείου ως μιας νέας μεγάλης πηγής παραγωγής ενέργειας, με σημαντικά αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Με τα κοιτάσματα που ανακαλύφθηκαν το 2009, η Ανατολική Μεσόγειος έχει ήδη μετατραπεί σε παραγωγό φυσικού αερίου, ενώ τα βεβαιωμένα κοιτάσματα αλλά και τα πολλά υποσχόμενα πιθανά αποθέματα εκτιμάται ότι θα αλλάξουν τα επόμενα χρόνια το status της περιοχής.

Από το 2020, σε έξι χρόνια από σήμερα, εκτιμάται ότι θα είναι διαθέσιμη προς παραγωγή ποσότητα 35 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως, που μπορεί να αυξηθεί στη συνέχεια, ανάλογα με την πορεία των ερευνών που βρίσκονται σε εξέλιξη σε διάφορες χώρες.

Δεύτερον, η σταδιακή μετατροπή της Μεσογείου σε σημαντική παραγωγό υδρογονανθράκων ενισχύεται από τις εξελίξεις σε γεωπολιτικό επίπεδο. Πρόσφατα, ο Ζ.-Κ. Γιούνκερ, υπό το βάρος των πιέσεων που δημιουργεί η ένταση με τη Μόσχα, έθεσε ως προτεραιότητα για τη νέα Κομισιόν τη δημιουργία ενιαίας ενεργειακής αγοράς, στην οποία βασικός πυλώνας στρατηγικής θα είναι η ανάδειξη και αξιοποίηση των ενδογενών πηγών ενέργειας.

Θυμίζουμε ότι τα κοιτάσματα της Κύπρου, καθώς επίσης και πιθανά νέα κοιτάσματα που θα βρεθούν στην Ελλάδα, θα είναι ενδογενείς πηγές εντός του στενού πυρήνα της Ευρωζώνης. Οι αυξανόμενες ανάγκες της Ευρώπης για εναλλακτικές πηγές προμήθειας ενέργειας έχουν κινητοποιήσει και τον ανταγωνισμό, καθώς ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη παράλληλα με τους ελληνικούς διαγωνισμούς γύροι παραχωρήσεων από την Αλβανία, το Μαυροβούνιο, τη Μάλτα και τον Λίβανο, ενώ ακόμα και η Βουλγαρία ξεκινά τις δικές της έρευνες στη Μαύρη Θάλασσα.

Τρίτον, όλες οι ενδείξεις συγκλίνουν στο ότι οι έρευνες της PGS ήταν ενθαρρυντικές και λειτουργούν στην κατεύθυνση της επιβεβαίωσης των θετικών προσδοκιών που καλλιεργήθηκαν το προηγούμενο διάστημα. Είναι λογικό ότι από την πλευρά της κυβέρνησης υπάρχει πέπλο σιωπής, ενώ και οι Νορβηγοί που έκαναν τα σεισμικά είναι εξαιρετικά φειδωλοί, τουλάχιστον δημοσίως. Ωστόσο, το γεγονός ότι στην επίσημη παρουσίαση των οικοπέδων του γύρου παραχωρήσεων στο Λονδίνο το «παρών» έδωσε σχεδόν το σύνολο των αποκαλούμενων και ως oil majors καταγράφεται ως θετική ένδειξη. Μεταξύ των εταιρειών που παρακολούθησαν το αφιερωμένο στην ελληνική αγορά συνέδριο ήταν οι BP, ExxonMobil, Shell, Total, Chevron, Statoil, Anadarko, Repsol και άλλες.

Τέταρτον, η τάση που υπάρχει αυτήν τη στιγμή στη διεθνή αγορά πετρελαίου είναι ότι οι μεγάλοι παίκτες αναμένεται να ρίξουν σημαντικά επενδυτικά κεφάλαια για τον εντοπισμό νέων μεγάλων κοιτασμάτων το αμέσως επόμενο διάστημα.

Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα, εάν θέλει να προσελκύσει σημαντικούς επενδυτές, θα πρέπει να κινηθεί γρήγορα, με σοβαρότητα και συνέπεια, ώστε να αναδειχθεί ως μια πιθανή επενδυτική επιλογή.

Είναι χαρακτηριστικές οι πρόσφατες δηλώσεις του επικεφαλής της Total, Christophe de Margerie, ο οποίος ανακοίνωσε τη στροφή του γαλλικού πετρελαϊκού κολοσσού σε κινήσεις έρευνας και παραγωγής υψηλού ρίσκου και μεγάλων ανταμοιβών, στοιχηματίζοντας, μάλιστα, ότι η εταιρεία του θα μπορούσε να χτυπήσει πραγματική φλέβα με ανακάλυψη μεγάλου κοιτάσματος, παρά το γεγονός ότι οι μεγάλοι αντίπαλοι δεν έχουν να επιδείξουν μέχρι στιγμής κάποιο μεγάλο κοίτασμα. Για τον σκοπό αυτό, η γαλλική εταιρεία σκοπεύει να ξοδέψει 1 τρισ. δολάρια μέχρι το 2017.

Ήδη η διοίκηση της Total έχει ανακοινώσει ότι δίνει περιθώριο 12 μηνών για να εντοπίσει ένα μεγάλο απόθεμα, ειδάλλως θα κοιτάξει να αναθεωρήσει το budget της. Σημειώνεται ότι η Total είναι η μοναδική μεγάλη πετρελαϊκή που αγόρασε το πλήρες πακέτο των δεδομένων της PGS, μαζί με τα Ελληνικά Πετρέλαια, πριν από την προκήρυξη του γύρου παραχωρήσεων.

Γιατί η Total, όπως και άλλοι μεγάλοι παίκτες, «κυνηγά» νέα κοιτάσματα; Πρόσφατη έκθεση της εταιρείας διαχείρισης κεφαλαίων Investec επισήμαινε ότι καταναλώνουμε 33 δισ. βαρέλια πετρελαίου και ανακαλύπτουμε το πολύ 10 έως 20 δισ. βαρέλια ετησίως, ενώ η μεγαλύτερη ανακάλυψη κοιτάσματος το 2013 δεν ξεπερνούσε τα 1 δισ. βαρέλια. Υπάρχει, δηλαδή, σημαντικό έλλειμμα, που θα πρέπει να καλυφθεί.

Αυτό σημαίνει πρακτικά, σύμφωνα με τους ειδικούς της αγοράς, ότι μεταξύ των μεγάλων παικτών υπάρχουν δύο τάσεις: η πρώτη εκφράζεται από κινήσεις όπως αυτή της Total, με έμφαση στα νέα πεδία και σε ανεξερεύνητες περιοχές, όπως είναι η Δυτική Αφρική, τα βαθιά νερά της Βραζιλίας, η Ασία και -για πολλούς- και η Ανατολική Μεσόγειος. Η δεύτερη εκφράζεται από εταιρείες όπως η Shell, που δίνουν έμφαση στην αύξηση της απολη-ψιμότητας και της αξιοποίησης κοιτασμάτων που ήδη βρίσκονται σε παραγωγή.

Σύμφωνα με την προκήρυξη, ο ελληνικός διαγωνισμός αρχίζει να τρέχει με τη δημοσίευση της προκήρυξης στην εφημερίδα της Ε.Ε., που αναμένεται μέσα στον Σεπτέμβριο. Θα ακολουθήσει ένα εξάμηνο για την κατάθεση προσφορών, τρεις μήνες για την αξιολόγηση και τρεις για τη σύναψη των συμβάσεων, που θα έχουν 8ετή διάρκεια, μέσα στην οποία ο μισθωτής θα πρέπει να κάνει τις απαραίτητες ερευνητικές γεωτρήσεις.

Εάν δηλωθεί ότι εντοπίστηκε εμπορικά εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα, αρχίζει το στάδιο εκμετάλλευσης, που διαρκεί 25 χρόνια.

Το Δημόσιο θα εισπράξει:
Μίσθωμα ή royalties, που θα συνδέεται με τα καθαρά κέρδη και έσοδα και θα είναι κατ’ ελάχιστον 4%, ενώ θα κλιμακώνεται ανάλογα με την παραγωγή και τα κέρδη. Το τελικό ύψος του μισθώματος θα αποτελέσει μέρος της προσφοράς, επί της οποίας και θα αξιολογηθεί κάθε ενδιαφερόμενος μαζί με άλλα τεχνικά και οικονομικά κριτήρια, όπως είναι η εμπειρία σε γεωτρήσεις σε υψηλά βάθη, η ποιότητα του προγράμματος γεωτρήσεων κ.λπ. 

Ειδικό φόρο εισοδήματος 20% και περιφερειακό φόρο 5%.

Επίσης, μέρος της προσφοράς του μισθωτή θα είναι και το προτεινόμενο αντάλλαγμα υπογραφής της σύμβασης (signature bonus).

Ο μισθωτής αναλαμβάνει το σύνολο του κόστους για την έρευνα και την εγκατάσταση των υποδομών εκμετάλλευσης και βαρύνεται αποκλειστικά με όλους τους κινδύνους και τις δαπάνες.

Η εικόνα που μεταφέρουν αρμόδιες κυβερνητικές πηγές είναι ότι υπάρχει σημαντικό και σοβαρό επενδυτικό ενδιαφέρον από μεγάλους παίκτες της αγοράς πετρελαίου. Ο πήχης είναι αρκετά υψηλός, ιδιαίτερα σε σχέση με τα θαλάσσια οικόπεδα σε μεγάλα βάθη, όπου απαιτείται από τις εταιρείες να έχουν εμπειρία διαχείρισης σε άλλες γεωτρήσεις και κοιτάσματα σε μεγάλα βάθη.

Είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν συμμαχίες μεταξύ ξένων και εγχώριων παικτών, ενώ ήδη δύο βασικοί πόλοι που θεωρείται ότι θα παίξουν ρόλο στους διαγωνισμούς έχουν διαμορφωθεί, δηλαδή τα Ελληνικά Πετρέλαια, τα οποία δεν έχουν κρύψει ότι θα συμμετάσχουν στον διαγωνισμό και ήδη προετοιμάζονται, αλλά και το κοινό σχήμα της Energean Oil & Gas του Μα-θιού Ρήγα με την Ocean Rig του Γιώργου Οικονόμου, που ειδικεύεται στις γεωτρήσεις σε μεγάλα βάθη.

Τα ενεργά πεδία και οι ανοιχτοί διαγωνισμοί της Μεσογείου

Αλβανία
Οι πρόσφατες ανακαλύψει της Shell μαζί με την Petromanas προκάλεσαν το ενδιαφέρον της αγοράς, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση της γειτονικής χώρας να προχωρά στη διενέργεια διαγωνισμού για 13 μπλοκ, μεταξύ των οποίων και υπεράκτια, μέσω διεθνούς γύρου παραχωρήσεων. Το συγκεκριμένο «junior» πεδίο, με πιθανό δυναμικό 500-800 εκατομμύρια βαρέλια, αποτελεί ειδική περίπτωση, αφού σηματοδοτεί την ενασχόληση μεγάλης πετρελαϊκής στην έρευνα και ανάπτυξη μικρού κοιτάσματος.

Μάλτα
Θεωρείται και αυτή ως ένας από τους ανερχόμενους παίκτες της αγοράς υδρογονανθράκων της Μεσογείου και πρόσφατα η αγγλοτουρκική εταιρεία Genel, μαζί με τη βρετανική Mediterranean Oil & Gas, έκανε την πρώτη της γεώτρηση στην περιοχή εδώ και 10 χρόνια.

Μαυροβούνιο
Τρία κονσόρτσιουμ κατέθεσαν προσφορές τον περασμένο Μάιο στον διαγωνισμό για έρευνα και εκμετάλλευση υπεράκτιων πεδίων στο Μαυροβούνιο. Συγκεκριμένα, για τα 13 μπλοκ συνολικής έκτασης 3.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, που βγήκαν σε διαγωνισμό, κατατέθηκαν προσφορές από την αμερικανική Marathon Oil μαζί με την αυστριακή OMV, από την ιταλική Eni μαζί με τη ρωσική Novatek και από τη βρετανική Mediterranean Oil &Gas μαζί με την ελληνική Energean.

Βουλγαρία
Η χώρα έχει ξεκινήσει τη διαδικασία χαρτογράφησης υπεράκτιων μπλοκ στα χωρικά ύδατά της στη Μαύρη Θάλασσα.

Κύπρος
Το φιλόδοξο πρόγραμμα της Κύπρου βρίσκεται σε εξέλιξη και ήδη έχει ανακοινωθεί από τη Noble ο εντοπισμός ποσότητας που κυμαίνεται από 100 έως 170 δισ. κυβικά μέτρα αερίου στο κοίτασμα της Αφροδίτης. Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του αρμόδιου υπουργείου, ακόμα έξι γεωτρήσεις σε πιθανά πεδία φυσικού αερίου θα ξεκινήσουν άμεσα από την ιταλική Eni μαζί με τον εταίρο της, τη νοτιοκορεατική Kogas, αλλά και από τη γαλλική Total, που επίσης έχει υπογράψει συμφωνία παραχώρησης με την Κύπρο για δύο μπλοκ.

Ελλάδα
Μετά το open door και την παραχώρηση τριών περιοχών σε Κατάκολο, Ιωάννινα και Πατραϊκό, προχωρά ο γύρος παραχωρήσεων με 20 θαλάσσια οικόπεδα σε Ιόνιο και Κρήτη, αλλά και η πρόσκληση για την περιοχή της Δ. Ελλάδας, για την οποία κατέθεσε πρόταση η ιταλική Enel. Η πρώτη νέα παραγωγή είναι δυνατόν να ξεκινήσει στα τέλη του 201 6, στο Κατάκολο, την ίδια περίοδο που πιθανόν να πραγματοποιούνται οι πρώτες ερευνητικές γεωτρήσεις σε Κρήτη και Ιόνιο.

Αίγυπτος
Ο πιο παραδοσιακός παίκτης υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο, με ανεπτυγμένη αγορά και παραγωγικά πεδία, τόσο χερσαία όσο και υπεράκτια, κυρίως στη λεκάνη του Δέλτα του Νείλου. Η συγκεκριμένη περιοχή εκτιμάται ότι περιέχει 6,3 δισ. κυβικά μέτρα αερίου και 1,8 δισ. βαρέλια πετρελαίου, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Αμερικανικής Γεωλογικής Υπηρεσίας USGS.

Λίβανος
Η έρευνα στην ΑΟΖ του Λιβάνου ακόμη βρίσκεται σε προκαταρκτικό στάδιο. Έχουν ήδη πραγματοποιηθεί σεισμικές καταγραφές, ωστόσο το πολιτικό αδιέξοδο στη χώρα οδήγησε σε αναβολή τον προγραμματισμένο διεθνή γύρο παραχώρησης υπεράκτιων δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης, για τον οποίο έδειξαν ενδιαφέρον σημαντικοί παίκτες της παγκόσμιας αγοράς, όπως οι ExxonMobil, Shell, Chevron και Total. Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις που έχουν γίνει, το πιθανό δυναμικό φτάνει τα 25 τρισ. κυβικά πόδια (707 δισ. κυβικά μέτρα).

Ισραήλ
Ήταν κράτος που είδε πρώτο την ευκαιρία και έχει ήδη αναπτύξει παραγωγικά πεδία στις μεγάλες ανακαλύψεις, το πεδίο Tamar και το ακόμα μεγαλύτερο κοίτασμα Leviathan. Πρόσφατα ειπώθηκε ότι το Ισραήλ έχει αέριο για να καλύ ψει τις ανάγκες του για 150 χρόνια. Το Tamar εκτιμάται ότι διαθέτει 9 τρισ. κυβικά πόδια (254 δισ. κυβικά μέτρα), ενώ το Leviathan 19 τρισ κυβικά πόδια (594 δισ κυβικά μέτρα).

Πηγή: Κεφάλαιο