Πόσο αποτελεσματική είναι η μείωση βλάβης;

Το τελευταίο διάστημα έχει ενταθεί η δημόσια συζήτηση περί μείωσης βλάβης, πέραν του φάσματος της δημόσιας υγείας, από όπου και αρχικά ξεκίνησε, σε όλο και περισσότερους τομείς και κλάδους. Δρώντας συμπληρωματικά σε στρατηγικές που ήδη εφαρμόζονται και αξιοποιώντας την πρόοδο της επιστήμης και της τεχνολογίας, που μας παρέχουν πλέον βιώσιμες λύσεις εκεί που πριν δεν υπήρχαν, αποτελεί μια ρεαλιστική προσέγγιση αντιμετώπισης της «ζημιάς» που προκαλούν οι επιλογές μας.

Γιατί η αλήθεια είναι ότι, εμείς οι άνθρωποι, δεν κάνουμε πάντοτε τις καλύτερες επιλογές. Για την ακρίβεια, αρκετές φορές, επιλέγουμε συμπεριφορές και προϊόντα γνωρίζοντας ότι μπορεί να αποβούν επιβλαβή. Λόγω έλλειψης θέλησης, κακής κρίσης ή όπως αλλιώς θέλει να το αιτιολογήσει κανείς, αδυνατούμε να συμμορφωθούμε με το «σωστό». Ή, ενδεχομένως, σε μια δεδομένη χρονική στιγμή δεν υπάρχουν άλλες διαθέσιμες εναλλακτικές ή ενημέρωση για κάτι διαφορετικό.

Οπότε οι λύσεις μας οφείλουν να είναι ρεαλιστικές και αποτελεσματικές. Και εδώ είναι που μπαίνει στην εξίσωση η στρατηγική μείωσης της βλάβης. Ένας όρος που ακούγεται ενδεχομένως σε κάποιους τεχνοκρατικός, πολύπλοκος και σύνθετος, ενώ στην πραγματικότητα αφορά χειροπιαστές λύσεις που ήδη εφαρμόζουμε.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αυτοκίνηση, όπου μάλιστα η μείωση της βλάβης έχει διττό χαρακτήρα αφού αφορά και μέτρα προστασίας που εφαρμόζονται εδώ και δεκαετίες, όπως η -σταδιακά υποχρεωτική- χρήση ζώνης ασφαλείας, αλλά και η ηλεκτροκίνηση. Γιατί στη θεωρία, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να προστατέψουμε το περιβάλλον θα ήταν να μην οδηγούμε καθόλου. Επειδή όμως αυτό δεν είναι ρεαλιστικό, η Ε.Ε. έχει επιβάλλει όρια εκπομπών ρύπων, αναγκάζοντας έτσι τις αυτοκινητοβιομηχανίες να επενδύσουν σε νέες τεχνολογίες για να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων σε σημαντικό ποσοστό στα μοντέλα των νέων τους αυτοκινήτων, περιορίζοντας έτσι τη βλάβη που προκαλείται από την οδήγηση.

Image

Αντίστοιχο παράδειγμα θα μπορούσε να θεωρηθεί και το κάπνισμα. Πώς, λοιπόν, θα μπορούσε να μειωθεί η βλάβη από το κάπνισμα; Την απάντηση στο ερώτημα αυτό φαίνεται να δίνουν τα επιστημονικώς τεκμηριωμένα εναλλακτικά προϊόντα, με καπνό ή χωρίς. Η συζήτηση, δε, στην επιστημονική κοινότητα για τα πιθανά οφέλη που μπορεί να προκύψουν για τη δημόσια υγεία γίνεται όλο και πιο έντονη, καθώς η ζήτηση εντείνεται και ο αριθμός των  καπνιστών που υιοθετούν τα εναλλακτικά προϊόντα, σε ολόκληρο τον κόσμο, διαρκώς αυξάνεται. Και μπορεί για τους ειδικούς του κλάδου η πλήρης διακοπή του καπνίσματος να αποτελεί τη βασική προτεραιότητα, ωστόσο, μέχρι να σβήσει και το τελευταίο τσιγάρο, η συνεχής αναζήτηση τρόπων για τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα είναι μία λύση που μπορεί να αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα.

Image

Προφανώς, η μείωση της βλάβης δε φαίνεται αρκετή, σε σχέση με το ιδεατό, την διακοπή δηλαδή του καπνίσματος. Αλλά κάθε μεγάλη αλλαγή που ονειρευόμαστε για το αύριο ξεκινά με εκείνο το μικρό βήμα που επιλέγουμε να κάνουμε στο τώρα. Και το τώρα είναι το μόνο που ελέγχουμε, το μόνο που μπορούμε να διαμορφώσουμε με τις πράξεις μας.