Ζωοδόχος Πηγή Γουβών: Η ιστορία ενός μεγαλοπρεπούς τρίκλιτου βυζαντινού ναού

Η Ζωοδόχος Πηγή αποτελούσε και αποτελεί πάντα την πολιούχο και σίγουρα την αρχαιότερη και την πιο πλούσια σε παλαιά κειμήλια και εικόνες εκκλησία του χωριού Γουβών.

Κτισμένη στο κέντρο του οικισμού πάνω σε διαμορφωμένο επίπεδο ασβεστολιθικού βράχου ήταν δίκλιτη βασιλική και πιθανότατα κτίσμα της Ενετοκρατίας αφιερωμένη στην Ζωοδόχο Πηγή και την Μεταμόρφωση. 

Η κτητορική επιγραφή έχει εντοιχισθεί ακριβώς πάνω από την πρόθεση της νέας εκκλησίας και έχει επιχρισθεί και καλυφθεί με την σύγχρονη τοιχογραφία. Το σύνολο αποτελούσε κόσμημα της κοινότητας με περιποιημένο αυλόγυρο και δένδρα. Από την βόρεια και ανατολική πλευρά άρχιζαν σκαλοπάτια που οδηγούσαν στην πλατεία του χωριού.

(Κίονες από το εσωτερικό του ναού)

Η είσοδος στον περίβολο ήταν από την δυτική πλευρά με θύρα αποτελούμενη από λίθινα κολωνάκια. Η εκκλησία διέθετε περίτεχνο ξύλινο τέμπλο και αρχαίες εικόνες, με παλαιότερη αυτή του Χριστού του 15ου αιώνα που βρίσκεται σήμερα, μαζί με την Σταύρωση και τα λυπηρά του τέμπλου, στην συλλογή της Αγίας Αικατερίνης Ηρακλείου. Ο ναός υπέστη ανεπανόρθωτες ζημιές κατά τους σεισμούς και αποφασίστηκε η κατεδάφιση του, παρά τις αντιρρήσεις του δημοδιδασκάλου Καπετανάκη που έβλεπε την ισοπέδωση ενός συμβόλου.

Αντίθετα ο τότε ιερέας της ενορίας παπά - Ηλίας Αναγνωστάκης ανταποκρινόμενος στις νέες ανάγκες της αναπτυσσόμενης ενορίας του, διέθεσε την αντιστοιχούσα στο μερίδιο του μοναστηριακή περιουσία και από την πώληση της αποθησαυρίστηκε ποσό που διετέθη για την ανέγερση του νέου βυζαντινού, τρίκλιτου μετά τρούλου, μεγαλοπρεπούς ναού, μοναδικού σε μέγεθος σε όλη την βόρεια ακτή του νομού.

Ο θεμέλιος λίθος ετέθη τον Οκτώβριο του 1939 και το έργο ξεκίνησε σε σχέδια του αρχιτέκτονα Μαρκόπουλου. Στην γερμανική κατοχή σταμάτησε η ανέγερση και κάηκαν μάλιστα το αρχείο, πολλά κειμήλια, βιβλία και έγγραφα της εκκλησίας κατά τα αντίποινα των Γερμανών για την συμμετοχή πολλών κατοίκων στην μάχη της Κρήτης.

Η αποπεράτωση έγινε πολύ αργότερα με την συνδρομή των ενοριτών. Ο ναός εγκαινιάστηκε το 1946 επί ιερέως Γεωργίου Αναγνωστάκη και μητροπολίτου Ευγενίου.

Το τρίτο νεώτερο κλίτος αποφασίστηκε από το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο να αφιερωθεί στους αγίους, προστάτες της Παιδείας και των Γραμμάτων, στους τρεις Ιεράρχες.

Την ίδια εποχή, καθώς ο μητροπολίτης Ευγένιος είχε αναλάβει την ανάδειξη και δραστηριοποίηση της μονής Γοργολαΐνη, το παλιό τέμπλο σχεδόν δωρήθηκε στην μονή.

Τέλος με την ενεργό φροντίδα και εμμονή του ιερέως και του ενοριακού συμβουλίου, αλλά κυρίως με την συνδρομή και τις δωρεές των ενοριτών ανετέθη η ιστόρηση του ναού στον αγιογράφο Μιχαήλ Βασιλάκη και Γεώργιο Χειρακάκη.

Έτσι στον 20ο αιώνα ο πολιούχος ναός των Γουβών σφραγίστηκε με τις πρωτοβουλίες, την δράση και τις επιλογές των δύο του ιερέων και αντανακλά τον δυναμισμό και το νεωτερικό πνεύμα που χαρακτηρίζουν την Ενορία και τις Γούβες.

Πηγή: Από την ιστοσελίδα της ενορίας Ζωοδόχου Πηγής Γουβών (pigizois.weebly.com)

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Γιώργος Χειρακάκης: Ο σπουδαίος Κρητικός αγιογράφος μιλά στο ekriti για το έργο του

Ζωοδόχος Πηγή: Η ιστορία του κρεοπώλη που έγινε αυτοκράτορας του Βυζαντίου

Ζωοδόχος Πηγή: H θαυμαστή ιστορία της Ιερής Εικόνας "Ακένωτον Ποτήριον"