Ηράκλειο: 52 χρόνια από την επιστροφή της Tιμίας Κάρας του Αγίου Τίτου

Την 52η επέτειο επανακομιδής της Τιμίας Κάρας του Αγίου Αποστόλου Τίτου, πρώτου Επισκόπου Κρήτης, γιορτάζει ο Ιερός Ναός του Αγίου Τίτου και το Ηράκλειο γενικότερα.

Το πρόγραμμα:

ΣΑΒΒΑΤΟ 12 ΜΑΪΟΥ 2018
Ώρα 7.00 μ.μ. Μέγας Αρχιερατικός Εσπερινός.

ΚΥΡΙΑΚΗ 13 ΜΑΪΟΥ 2018
Ώρα 7.00 π.μ. Όρθρος - Αρχιερατική Θεία Λειτουργία.
Ώρα 7.00 μ.μ. Πανηγυρικός Αρχιερατικός Εσπερινός. Μετά το πέρας του Εσπερινού και κατά την καθιερωμένην τάξιν, θα γίνη πάνδημος λιτάνευσις της Τιμίας Κάρας του Αγίου Αποστόλου Τίτου διά των οδών: 25ης Αυγούστου (κάθοδος), πλατεία 18 Άγγλων (δέηση υπέρ πεσόντων), 25ης Αυγούστου (άνοδος).

Των Ιερών Ακολουθιών θα προεξάρχη ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Ειρηναίος συλλειτουργούντων των εκ των δυναμένων Σεβασμιωτάτων Αρχιερέων της Εκκλησίας της Κρήτης.

Προσκαλούνται και παρακαλούνται να μετάσχουν εις τον εορτασμόν οι Τοπικές Αρχές και ο ευσεβής αλός.
 

Η ιστορία της επανακομιδής

Το 1957, ο τότε Μητροπολίτης Κρήτης Ευγένιος απέστειλε επιστολή προς τον Πάπα Ρώμης Ιωάννη ΚΓ΄, με την οποία ζητούσε φωτογραφία της Τιμίας Κάρας και αντίγραφο της ιερής εικόνας της Παναγίας Μεσοπαντήτισσας, η οποία είχε μεταφερθεί επίσης στη Βενετία, κατά το 1669. Ο Πάπας Ιωάννης, ανταποκρινόμενος στο αίτημα, απέστειλε τη φωτογραφία και το αντίγραφο της εικόνας. Από τότε ξεκίνησε μια σειρά ενεργειών, δημοσιευμάτων, συζητήσεων και επισκέψεων ρωμαιοκαθολικών ιερωμένων στην Ι. Μητρόπολη Κρήτης, με θέμα τη δυνατότητα επανακομιδής της Τιμίας Κάρας του Αγίου Τίτου στην Κρήτη. Σ’ αυτό συνέβαλε πολύ η προσέγγιση και ο διάλογος μεταξύ της Ορθόδοξης και της Καθολικής Εκκλησίας, ο οποίος ήδη είχε ξεκινήσει με πρωτοβουλία του μακαριστού Πατριάρχου Αθηναγόρου.

Το 1964, μετέβη στη Βενετία μια ομάδα κληρικών και λαϊκών από το Ηράκλειο, για να προσκυνήσουν το ιερό λείψανο. Με την ευκαιρία αυτή ο Μητροπολίτης Ευγένιος απέστειλε με τον τότε Πρωτοσύγκελλό του (μετέπειτα Μητροπολίτη Γορτύνης) κ. Κύριλλο Κυπριωτάκη, Επιστολή προς τον Καρδινάλιο Ιωάννη Ουρμπάνι, Πατριάρχη Βενετίας, στην οποία διετύπωνε το βαθύ πόθο του Κλήρου και του λαού της Κρήτης για επιστροφή της Τιμίας Κάρας στο Ηράκλειο. Η απάντηση ήταν κατ’ αρχήν θετική. Στη συνέχεια ο Σεβ. Μητροπολίτης Κρήτης απέστειλε κι άλλες επιστολές προς εξέχοντα πρόσωπα της Καθολικής Εκκλησίας, με το ίδιο θέμα.

Τελικά ο Πατριάρχης Βενετίας, με επιστολή του, που φέρει ημερομηνία 9 Μαρτίου 1965, ανήγγειλε την απόφαση για απόδοση της Τιμίας Κάρας του Απ. Τίτου στην Εκκλησία της Κρήτης.
 

Κατ’ αρχάς είχε αποφασιστεί η επανακομιδή να γίνει στις 25 Αυγούστου 1965, όμως για τεχνικούς λόγους αναβλήθηκε και πραγματοποιήθηκε στις 15 Μαΐου 1966, ημέρα Κυριακή, με πάνδημη συμμετοχή Κλήρου και λαού του νησιού. Στη λαμπρή τελετή της αποδόσεως της Κάρας μετείχαν αντιπροσωπείες του Οικ. Πατριαρχείου, της Εκκλησίας της Βενετίας, της Εκκλησίας της Ελλάδος, η Κυβέρνηση με υπουργούς της και πολλοί άλλοι επίσημοι.

Η 15η Μαΐου του έτους 1966, υπήρξε ημέρα ιστορική για την Εκκλησία της Κρήτης, ημέρα θρησκευτικής έξαρσης και πνευματικού μεγαλείου. Πάνω από 100.000 πιστών και πολλές εκατοντάδες κληρικών, μοναχών και ξένων προσκυνητών, είχαν κατακλύσει (πολλοί από τα βαθιά χαράματα) το χώρο μπροστά στο λιμάνι, την προβλήτα, την οδό 25ης Αυγούστου, το Ναό του Αγ. Τίτου, την αυλή του, τους εξώστες και τις στέγες των σπιτιών, περιμένοντας να υποδεχθούν με ευλάβεια και ιερή συγκίνηση το τίμιο λείψανο τον πρώτου Επισκόπου Κρήτης Αποστόλου Τίτου.

Στις 09.00΄ της 15ης Μαΐου, στην πλατεία του Λιμεναρχείου, πάνω σε εξέδρα, έγινε η τελετή της αποδόσεως της Τιμίας Κάρας από τον καθολικό Επίσκοπο Ιωσήφ Ολιβόττι στο Σεβασμ. Μητροπολίτη Κρήτης Ευγένιο. Η Κάρα, τοποθετημένη σε αργυρή λειψανοθήκη, που είχε κατασκευασθεί με προσφορές των πιστών, μεταφέρθηκε από το Μητροπολίτη Κρήτης με μια μεγαλειώδη πομπή, δια της οδού 25ης Αυγούστου, στον Ι. Ν. Αγ. Τίτου και τοποθετήθηκε σε ξυλόγλυπτο κουβούκλιο.

Ολόκληρη η διαδρομή, από το λιμάνι ως το Ναό, ήταν στρωμένη με δάφνες και μυρτιές, ενώ τα πλήθη των πιστών με τα κεφάλια σκυμμένα ευλαβικά προσεύχονταν με κατάνυξη, τη στιγμή που μαθήτριες των Σχολείων της πόλης έραιναν με ροδοπέταλα το ιερό λείψανο. Στο Ναό, αφού ψάλθηκε η μεγάλη δοξολογία, τελέσθηκε πανηγυρική αρχιερατική συλλειτουργία.

Η Τιμία Κάρα του Αποστόλου Τίτου παραμένει έκτοτε στο Ναό του, ως ένα από τα ιερότερα κειμήλια όχι μόνο της πόλεως του Ηρακλείου, αλλά ολόκληρης της Κρήτης.
 

Ο Αγιος Τίτος

Ο Απόστολος Τίτος ήτανε Ελληνας στην καταγωγή και επίσης είναι ο οργανωτής, ο ιδρυτής αλλά και ο πρώτος Επίσκοπος της Εκκλησίας της Κρήτης.

Στο ιστορικό προσκήνιο εμφανίζεται για πρώτη φορά περίπου το 49 μ.χ ως συνοδός του Αποστόλου Παύλου και του Αποστόλου Βαρνάβα στην Αποστολική Σύνοδο των Ιεροσολύμων. 

Έκτοτε ακολουθεί τον Απόστολο Παύλο ως πιστός και αφοσιωμένος μαθητής στις αποστολικές του περιοδείες στην Ασία αλλά και την Ευρώπη ενώ ο Παύλος αναφέρεται στον Τίτο με εκφράσεις που μαρτυρούν και πιστοποιούν το στενό σύνδεσμο μεταξύ των δύο ανδρών.

Τον χριστιανικό Ευαγγελισμό και κατήχηση της Κρήτης επιχείρησε ο Παύλος περίπου το 62 – 63 μ.χ κατά την δεύτερη αποστολική περιοδεία του. 

Η παραμονή του Παύλου στην Κρήτη ήταν όμως σύντομη και το δυσχερές έργο της οργάνωσης της πρώτης κρητικής Εκκλησίας το ανέθεσε στον Τίτο, στον οποίο γράφει "Τούτου χάριν κατέλιπόν σε εν Κρήτη, ίνα τα λείποντα επιδιορθώση, και καταστήσης κατά πόλιν πρεσβυτέρους, ως εγώ σοι διεταξάμην " (Τίτ. Α΄, 5).
 

 
Η δράση του Τίτου στην Κρήτη δεν είναι δυστυχώς επαρκώς γνωστή, γιατί δεν σώθηκαν αρχαίες επίσημες αλλά και εξακριβωμένες πληροφορίες για την πρώτη αυτή περίοδο της Κρητικής Εκκλησίας. 

Στους μεταγενέστερους χρόνους δημιουργήθηκε στην Κρήτη πλούσια συναξαριακή παράδοση για τον πρώτο Επίσκοπο και πάτρωνα της τοπικής Εκκλησίας. 

Σύμφωνα με την παράδοση αυτή, ο Τίτος ήταν Κρητικός, από γένος επισημότατο, που ανήγε την αρχή του στο μυθικό βασιλιά της Κνωσού, το Μίνωα.

Ήταν συγγενής του Ρωμαίου ανθυπάτου της νήσου Ρουστίλλου (Ρουστούλου), έλαβε γενναία μόρφωση και βρέθηκε στα Ιεροσόλυμα, όπου έγινε αυτόπτης μάρτυς των παθών και της αναστάσεως του Χριστού.

Ως επίσκοπος, αργότερα, στην πατρίδα του ίδρυσε εννέα επισκοπές, στην Κνωσό, την Ιεράπυτνα, την Κυδωνία, τη Χερσόνησο, την Ελεύθερνα, τη Λάμπη, την Κίσαμο, την Κάντανο, και τη Γόρτυνα και σύμφωνα με την ίδια συναξαριακή παράδοση, ο Τίτος πέθανε σε ηλικία 94 ετών, περί το 105.

 Στη Γόρτυνα, που ήταν το πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο της νήσου, ιδρύθηκε ήδη από τις αρχές του 6ου αιώνα μεγαλοπρεπής ξυλόστεγη βασιλική, που αναδείχθηκε σε παγκρήτιο κέντρο λατρείας του Αποστόλου. 

Εδώ, σύμφωνα με την τοπική παράδοση, φυλασσόταν και το ιερό λείψανο του. Ο ναός του Αγίου ήταν ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα λατρείας σε όλη την Ανατολή.

Κατά την περίοδο της Αραβοκρατίας στην Κρήτη (824 - 961), δεν έχουμε καμία πληροφορία για την λατρεία του Αγίου. Μετά την απελευθέρωση της Κρήτης από τον Νικηφόρο Φωκά το 961, το πολιτικό και Θρησκευτικό κέντρο της Κρήτης μεταφέρθηκε στο Χάνδακα (Ηράκλειο), όπου κτίσθηκε πάλι μεγαλοπρεπής Μητροπολιτικός ναός αφιερωμένος στον Απόστολο Τίτο, στην ίδια θέση που και σήμερα βρίσκεται.