Το πραγματικό Νόημα των εορταστικών εκδηλώσεων - Ποιος τιμά Ποιον

        Οι εορταστικές εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στις επετείους των ιστορικών γεγονότων, τα οποία σημάδεψαν την πορεία της χώρας και του λαού, όπως αυτό της 28ης Οκτωβρίου 1940, αποσκοπούν στη διατήρηση και ενίσχυση της εθνικής μνήμης, στην εξύψωση του εθνικού μας φρονήματος και στην απόδοση τιμών στους νεκρούς ήρωες και ζωντανούς αγωνιστές αναπήρους πολέμου. Απόδοση τιμών που αποτελεί εθνική υποχρέωση και ηθική επιταγή όλων μας.

        Τα απρεπή συνθήματα, οι άκομψες πρακτικές του αγανακτισμένου πλήθους και  οι προσβλητικές χειρονομίες των μαθητών προς τις εξέδρες των επισήμων, στις   εορταστικές εκδηλώσεις του πρόσφατου παρελθόντος, επιβάλλουν την ανάγκη   σοβαρής και εμπεριστατωμένης μελέτης, αναθεώρησης και εκσυγχρονισμού των εορταστικών δρώμενων. Μέρος της μελέτης μπορεί και πρέπει να αφορά, στη αναγκαιότητα και σκοπιμότητα των μαθητικών παρελάσεων, στο θέμα της Σημαίας και στην αναθεώρηση των θέσεων και ρόλων των τιμωμένων και των επισήμων.

Αναθεώρηση θέσεων, που θα εξαλείψει τις επιβιώσεις μιας ξεπερασμένης αντίληψης, που ηθικά, ιδεολογικά και κοινωνιολογικά προκαλεί, τις απαιτήσεις μιας σύγχρονης, ελεύθερης, δημοκρατικής κοινωνίας. Αναθεώρηση, που θα αναδείξει το αληθινό νόημα και σκοπό των εορταστικών εκδηλώσεων ξεκαθαρίζοντας «ποιος τιμά ποιον».     

        Αν ο σκοπός των παρελάσεων, ως μέρος των εορταστικών δρώμενων, είναι η απόδοση τιμών στους νεκρούς και ζωντανούς ήρωες της πατρίδας, όπως αναφέρουν  σχετικές εγκύκλιοι, γιατί πρέπει να γίνονται ενώπιον των εκπροσώπων πολιτειακών, κυβερνητικών, στρατιωτικών, αυτοδιοικητικών αρχών και δημοσίων υπηρεσιών και όχι ενώπιον εκείνων που τις δικαιούνται πραγματικά; Εκπροσωπούν οι εκάστοτε οριζόμενοι επίσημοι τους νεκρούς ήρωες που δεν έχουν ανάγκη εκπροσώπησης  γιατί τους εκφράζουν και εκπροσωπούν τα σύμβολα ή τους ανάπηρους πολέμου, που η φυσική τους παρουσία αποκλείει κάθε εκπροσώπηση; Μια τέτοια επίκληση προσβάλει βάναυσα τη μνήμη των νεκρών ηρώων και την προσφορά των επιζώντων αναπήρων πολέμου.

        Ποιες τιμές αποδίδονται, στους ανά την επικράτεια ήρωες της πατρίδας νεκρούς ή ζωντανούς με την παράταξη των επισήμων και των αντιπροσώπων των διαφόρων αρχών στα υπερυψωμένα βάθρα, σύμβολα υπεροψίας, θριάμβου και αλαζονείας, από όπου δεν θα αποδώσουν τιμές αλλά θα δεχτούν, το χαιρετισμό των τμημάτων της παρέλασης ακόμη και των επιζώντων αναπήρων, πολέμου, που δεν δικαιούνται και υποκριτικά θα χαιρετήσουν οι επίσημοι στο τέλος της παρέλασης;  

Είναι προκλητική και αφελής η άποψη ότι οι ανάπηροι πολέμου τιμώνται όταν ανοίγουν την παρέλαση για να αποδώσουν τιμές σ’ αυτούς που οφείλουν να τους τιμήσουν.

        Ποιες τιμές αποδίδονται, στον ανάπηρο πολέμου, που παρελαύνει πρώτος, με ή χωρίς αναπηρικό αμαξίδιο και τη θεραπαινίδα της παρέλασης, στρέφει την κεφαλή του να χαιρετήσει εκείνους που οφείλουν να τον τιμήσουν και ταπεινά παρατάσσεται όπως ορίζει το πρωτόκολλο απέναντι στο βάθρο των επισήμων χαμηλότερα; Θέση από την οποία θα δεχθεί στη διάρκεια όλης της παρέλασης, τον απόλυτο εξευτελισμό και ταπείνωση με την προκλητική στροφή της κεφαλής των τμημάτων της παρέλασης  δεξιά, προς τους επισήμους και την αποστροφή από το πρόσωπο του. Η απαλλαγή των αναπήρων από την παρέλαση που επιβάλλει το εορταστικό πρωτόκολλο και η τοποθέτηση τους στις εξέδρες των επισήμων, εξαλείφει την ταπείνωση αυτή που μέχρι σήμερα βιώνουν για να καπηλεύονται άλλοι τις τιμές που τους ανήκουν.

        Ποιες τιμές αποδίδονται, στους νεκρούς ήρωες, επώνυμους και ανώνυμους γνωστούς και άγνωστους, στην παρέλαση προ του μνημείου του άγνωστου  στρατιώτη, που συμβολικά εκφράζει το σύνολο των ηρώων της πατρίδας, όταν μπροστά από το μνημείο φωλιάζουν τα κιόσκια και οι εξέδρες των επισήμων  που αναμφίβολα δικαιούνται σεβασμού και εκτίμησης, όχι όμως και των τιμών που δικαιούνται, μόνο εκείνοι που εκπροσωπεί ο συμβολισμός της απέριττης  νεκρής φιγούρας του μνημείου και οι λιγοστοί επιζώντες ανάπηροι πολέμου;

        Σήμερα όπως έχουν εξελιχθεί να γίνονται οι μαθητικές παρελάσεις στις εθνικές  και τοπικές εορτές, ούτε βοηθούν στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης ούτε εθνική ανάταση δημιουργούν. Οι διαχωρισμοί αγόρια-κορίτσια, ψηλοί-κοντοί, καλοί-κακοί μαθητές, Έλληνες-αλλοδαποί, αγγίζουν πολλές φορές τα όρια σεξισμού-ρατσισμού που τραυματίζουν σοβαρά τον παιδικό ψυχισμό. Έχουμε αναρωτηθεί ποιες αξίες και τι πρότυπα συμπεριφοράς εμπνέει στα  νέα παιδιά μια στρατιωτικού ύφους τελετή, με ομοιόμορφες στολές, πειθαρχημένο βηματισμό και υπό τους ήχους των πολεμικών εμβατηρίων που απαιτούν και επιβάλλουν οι παρελάσεις;

        Η ανάπτυξη του εθνικού φρονήματος της μαθητιώσας νεολαίας δεν είναι θέμα ενός περιπάτου πασαρέλας την ημέρα εορτασμού μιας επετείου αλλά το αντικείμενο εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων εθνικού ιστορικού και πολιτιστικού περιεχομένου ποικίλων δράσεων βιωματικού χαρακτήρα, μέσα στο χώρο του σχολείου. Θεατρικά δρώμενα, αναπαραστάσεις ιστορικών γεγονότων, παρουσιάσεις αρχειακού υλικού, πανηγυρικοί λόγοι, ομιλίες, επιβραβεύσεις πρωτοποριακών εορταστικών δράσεων, θα φέρουν τους μαθητές σε άμεση επαφή με το ιστορικό μας παρελθόν που θα τονώσει και θα εξυψώσει το εθνικό τους φρόνημα.  

        Εγκύκλιοι του Υπουργείου Παιδείας εδώ και δεκαετίες καθορίζουν ότι  «άξιοι» να φέρουν τη σημαία ή να είναι παραστάτες, είναι οι μαθητές με την υψηλότερη βαθμολογική επίδοση στα μαθήματα.  Όμως, οι εγκύκλιοι αυτές δεν μας δίδουν τις απαντήσεις που πρέπει να δοθούν σε ένα μαθητή με μαθησιακές δυσκολίες. Είναι  λόγω του προβλήματος του ανάξιος να φέρει τη σημαία; Τον βοηθούμε παιδαγωγικά έτσι, να ανεβάσει την αυτοεκτίμησή του και να βελτιωθεί; Ούτε βέβαια τι θα πούμε σε ένα φτωχό μαθητή, που πρέπει να εργαστεί για να βοηθήσει την οικογένεια του και δεν έχει την πολυτέλεια του χρόνου μελέτης να είναι αριστούχος. Είναι και αυτός λόγω της φτώχιας του ανάξιος να φέρει τη σημαία ή να είναι παραστάτης;

Το Υπουργείο Παιδείας, με το υποκειμενικό κριτήριο της βαθμολογικής  επίδοσης, θεωρεί τους μαθητές των κατηγοριών αυτών, ανάξιους να φέρουν τη σημαία και έτσι επιβεβαιώνει την αλήθεια της άποψης ότι, «αν το εκπαιδευτικό σύστημα θεωρεί ένα και μόνο μαθητή, ανάξιο να φέρει τη σημαία, αυτό  είναι ένδειξη αποτυχίας όλης της παιδαγωγικής διαδικασίας».   

Η σημερινή διαδικασία καθορισμού του σημαιοφόρου και των παραστατών της σημαίας στις παρελάσεις, η συσχέτιση του θέματος με τη βαθμολογική απόδοση των μαθητών και η συγκυρία αριστούχων αλλοδαπών μαθητών, δημιούργησε πάθη και δίχασε τις τοπικές κοινωνίες.  Έτσι γίνεται επιτακτική η ανάγκη να μελετηθεί σοβαρά το θέμα του σημαιοφόρου και των παραστατών της σημαίας, ώστε να αμβλυνθούν οι ακραίες θέσεις που διατυπώθηκαν από διάφορες πλευρές σχετικά με το εθνικό μας σύμβολο, το οποίο γίνεται αδικαιολόγητα έπαθλο μιας υποκειμενικής βαθμολογίας, η αμεροληψία της οποίας δεν είναι εύκολο να τεκμηριωθεί. Το θέμα απαιτεί μελέτη, στις εκτιμήσεις της οποίας πρέπει να ενταχθεί και η πρόταση, να αποφασίζουν οι ίδιοι οι μαθητές και μαθήτριες ποιους θέλουν για σημαιοφόρο και παραστάτες σε κάθε εθνική επέτειο.  Η επιλογή των αξιότερων από τα ίδια τα πρόσωπα  που επιδιώκουν και διεκδικούν και εκείνα τον ίδιο σκοπό, αναδεικνύει αίσθημα αυτοεκτίμησης και υπευθυνότητας της νεολαίας αλλά και δημοκρατική κατάκτηση του εκπαιδευτικού μας συστήματος.  «Είναι ανεκτίμητο το όφελος για κάθε σημερινό μαθητή και αυριανό πολίτη να αγωνίζεται, όχι για μια υποκειμενική βαθμολογία, αλλά για ανάπτυξη σχέσεων εκτίμησης, σεβασμού και αγάπης με τους συμμαθητές του, που θα επιτρέψουν να τον επιλέξουν σήμερα στο σχολείο και αύριο στην κοινωνία για  αυτό που πραγματικά αξίζει.»  

        Η σιωπή των νεκρών, που δεν προκαλεί τις μωροφιλοδοξίες όλων εκείνων που συνωστίζονται για μια θέση στις εξέδρες σε χρόνο υψηλής τηλεθέασης, η συνεχής μείωση των αναπήρων πολέμου, που αναπόφευκτα επιφέρει ο χρόνος και το ανέτοιμο της Ελληνικής κοινωνίας να μελετήσει σοβαρά το θέμα των εορταστικών δρώμενων θα επιτρέπουν τη συνέχιση των εκδηλώσεων στη σημερινή τους μορφή, για όσο καιρό η κοινωνία θα ανέχεται να αποδίδονται τιμές όχι σ΄αυτούς που προβλέπονται και ανήκουν αλλά σε εκείνους που τις καπηλεύονται χωρίς να τις δικαιούνται.

        Υπάρχουν όμως κοινωνίες, που διατηρούν και ενισχύουν την εθνική μνήμη και το φρόνημα, τιμώντας τους νεκρούς και ζωντανούς ήρωες, χωρίς τις καταφυγές σε μιλιταριστικές πρακτικές, που δένουν με  Ρωμαϊκές φιέστες και τα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Χωρίς αποστροφές της κεφαλής από το πρόσωπο του ανάπηρου πολέμου. Χωρίς μαθητικές παρελάσεις « πασαρέλας » που καλλιεργούν το ναρκισσισμό. Χωρίς η αξιοσύνη του κάθε μαθητή ή μαθήτριας, να φέρει τη Σημαία ή να είναι παραστάτης, να αποτελεί ανταποδοτικό όφελος μιας υποκειμενικής βαθμολογικής αξιολόγησης.

        Είναι οι κοινωνίες που έχουν διαμορφώσει συλλογική εθνική συνείδηση που ελευθερώνει το φρόνημα  --Είναι οι κοινωνίες που αξιοποιούν τα ιδεολογικά τους προτάγματα. -- Είναι οι κοινωνίες που  ξεπερνούν τα ταμπού και δίδουν νόημα στα σύμβολα και δυναμική στους συμβολισμούς.

Πόσα χρόνια  θα περάσουν ακόμη για να τις….. φθάσουμε;

 

                                                                                       Μανώλης Κομπολάκης

                                                                                   τ. Ειδικός Σύμβουλος Νομάρχη