100.6 FM KnossosFM
09:06 | 30/06/2016
newsroom ekriti.gr
Τουλάχιστον 44 διαπιστωμένες αρχαιολογικές θέσεις περιλαμβάνονται εντός της έκτασης που παραχωρείται από τη Μονή Τοπλού στη βρετανική εταιρία Minoan Group για την κατασκευή της τουριστικής της επένδυσης, η οποία περιλαμβάνει 5 ξενοδοχεία και ένα γήπεδο γκολφ. Οι θέσεις αυτές έχουν επισημανθεί τόσο από την έρευνα της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής όσο και από τους ανεξάρτητους ερευνητές Jennifer Moody και Oliver Rackham οι οποίοι έχουν δουλέψει για περίπου 35 χρόνια στην περιοχή.
Ο πλήρης κατάλογος των θέσεων, προέρχεται από την επικαιροποιημένη έκθεση των δύο ανεξάρτητων ερευνητών και δημοσιεύθηκε στην «Εφημερίδα των Συντακτών» ενώ περιλαμβάνει 8 συγκεκριμένες περιοχές, εντός του μισού περίπου γηπέδου της επένδυσης όπου έχει γίνει αρχαιολογική έρευνα (βόρειο τμήμα). Για την υπόλοιπη μισή έκταση (νότιο τμήμα) κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να κρύβει εφόσον δεν έχει ακόμα ερευνηθεί επισταμένα.
Τι θα γίνει πάνω στις αρχαιότητες
Όπως είναι ήδη γνωστό η παραχωρούμενη από τη Μονή Τοπλού έκταση των 26.000 στρεμμάτων έχει χωριστεί σε δύο μεγάλες ζώνες (Α1 και Α2) ανάλογα με το είδος των κατασκευών - επεμβάσεων που θα γίνουν στο πλαίσιο της επένδυσης. Στη Ζώνη Α1 πρόκειται να κατασκευαστούν τουριστικά καταλύματα και υποδομές, γήπεδο γκολφ, αθλητικές και πολιτιστικές εγκαταστάσεις, καταστήματα, κυλικεία, spa και ήπιες λιμενικές υποδομές. Στη Ζώνη Α2 θα κατασκευαστούν μεταξύ άλλων οι τεχνικές εγκαταστάσεις της τουριστικής υποδομής (αφαλάτωση, φωτοβολταϊκά, αιολική ενέργεια τουρμπίνες για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της μονάδας επεξεργασίας λυμάτων), αλλά και σταθμός πρώτων βοηθειών, ελικοδρόμιο, καθώς και κέντρο πληροφόρησης των επισκεπτών, παραδοσιακά επαγγελματικά εργαστήρια κτλ.
Εντός αυτών των ζωνών βρίσκονται οι παρακάτω αρχαιολογικές θέσεις:
Στην περιοχή Τραβούνι (Ζώνη Α1)
Περιλαμβάνονται 6 αρχαιολογικές θέσεις μεταξύ των οποίων λιθόκτιστη κυκλική δομή που προηγείται της ελληνιστικής περιόδου. Επίσης διαφόρων μεγεθών συγκροτήματα κατοίκησης ελληνιστικών-ρωμαϊκών χρόνων με πολυάριθμα δωμάτια, δεξαμενές νερού, τοίχοι περίφραξης και αναβαθμοί καλλιεργειών (πεζούλες). Επίσης ένας ελληνιστικός-ρωμαϊκός πύργος καθώς και ενδείξεις δραστηριότητας μινωικής, ανατολίζουσας/αρχαϊκής, κλασικής, πρώιμης βυζαντινής και οθωμανικής περιόδου. (Κωδικοί θέσεων: 83,89,141,153,M-R14,M-R15)
Στην περιοχή Αγκιναροκέφαλο (Ζώνη Α1)
Συνολικά 5 θέσεις που περιλαμβάνουν αμυντική κατασκευή ελληνιστικών-ρωμαϊκών χρόνων, κτήρια κατοίκησης ελληνορωμαϊκών χρόνων, ενδείξεις γεωργικής και κτηνοτροφικής δραστηριότητας ελληνορωμαϊκών και βυζαντινών χρόνων (αναβαθμοί καλλιέργειας, τοίχοι, λιθοσωροί, όστρακα). (Κωδικοί θέσεων: 155, M-R 4, M-R 11, M-R 12, M-R 13)
Στις περιοχές Κρύσταλλο- Βαμιές (Ζώνες Α1 και Α2)
Περιλαμβάνονται 6 αρχαιολογικές θέσεις όπου αναφέρονται: Κτήρια τελικής Νεολιθικής/Πρωτομινωικής κατοίκησης. Ναός/ιερό Δήμητρας(;) με πλούσια ανασκαφικά ευρήματα (πήλινα ειδώλια 7ου -2ου αι. π.Χ., λύχνοι, άριστης ποιότητας κεραμική). Σημαντικό τμήμα (600 μ.) ελληνορωμαϊκής οδού μέγιστου πλάτους 2,20 μ., πλαισιωμένης από τοίχο διπλής όψης, η οποία συνδέει τη θέση με την πόλη της Ιτάνου. Ενδείξεις γεωργικής δραστηριότητας ελληνορωμαϊκών χρόνων (αρχαίοι αναβαθμοί καλλιέργειας, περιφράξεις). Κεραμικό υλικό τελικής νεολιθικής, υστερομινωικής, ανατολίζουσας/ αρχαϊκής, κλασικής, ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου. (Κωδικοί θέσεων: 16,17,63,66,67,68)
Στις περιοχές Μαγατζές- Αλατοπατέλα (Ζώνη Α1)
Εδώ εντοπίζονται 3 κύριες αρχαιολογικές θέσεις που περιλαμβάνουν: Μια από τις καλύτερα διατηρημένες προϊστορικές θέση κατοίκησης (τελική νεολιθική - πρωτομινωική Ι) με αξιοσημείωτη αρχιτεκτονική και άφθονη κεραμική. Επίσης, ενδείξεις αρχαίας και μεσαιωνικής αγροτικής καλλιέργειας (πεζούλες), κεραμική πρωτογεωμετρικής/γεωμετρικής περιόδου και ορθογώνιο κτήριο. (Κωδικοί θέσεων: 12, 152, M-R 21)
Στην περιοχή Ατζικιάρι (Ζώνη Α1)
Έχουν εντοπιστεί 5 αρχαιολογικές θέσεις που περιλαμβάνουν μινωική κατοικία, ελληνιστικό τείχος, υστερορωμαϊκό/βυζαντινό αγρόκτημα, ενετική/οθωμανική κατοικία, βυζαντινή / ενετική / οθωμανική αγροτική δραστηριότητα με σύμπλεγμα αναβαθμών καλλιέργειας, τοίχους περίφραξης, φράγματα καθώς και συγκεντρώσεις κεραμικής. (Κωδικοί θέσεων: 91,93,M-R40,M-R41,M-R42).
Στην περιοχή Στεφανές (Ζώνες Α1 και Α2)
Συνολικά 6 αρχαιολογικές θέσεις που περιλαμβάνουν υστερομινωικές και ελληνορωμαϊκές εγκαταστάσεις κατοίκησης, τμήμα δρόμου (500 μ.) που συνέδεε μινωικές θέσεις της περιοχής και συγκεντρώσεις κεραμικής που εκτείνονται από την υστερομινωική μέχρι την πρώιμη βυζαντινή περίοδο. (Κωδικοί θέσεων: 35,37,38,40,41,42).
Στην περιοχή Βάι (Ζώνη Α1)
Έχουν βρεθεί 6 αρχαιολογικές θέσεις που περιλαμβάνουν υστερομινωική κατοικία, υστερομινωικό λιθόκτιστο τάφο κυκλικής κάτοψης, ελληνορωμαϊκό λατομείο ασβεστόλιθου/μαρμάρου, ορθογώνιο αγροτικό κτήριο σε σύνδεση με πυκνό δίκτυο αναβαθμών καλλιέργειας και ελληνορωμαϊκό κτήριο. (Κωδικοί θέσεων: 26,28,29,30,131,Μ-R36).
Στην περιοχή Γυαλιές (Ζώνη Α1)
Επισημαίνονται 7 αρχαιολογικές θέσεις που περιλαμβάνουν αρχαίες κατοικίες, αμυντικές εγκαταστάσεις, μαντριά, πεζούλες και φράγματα. (Κωδικοί θέσεων: 118, 119, 121, M-R 37a, M-R37b, M-R38a, M-R38b).
Κηρυγμένες και «ακήρυχτες» θέσεις
Από την πλευρά της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου έγινε γνωστό πως η άδεια για την επένδυση δόθηκε εφόσον η εταιρία ανέλαβε δεσμεύεις για την προστασία των τριών «κηρυγμένων» αρχαιολογικών χώρων (Τραβούνι, Βερνεγάδι, Καλαμάκι) ενώ οι υπόλοιπες δεν στάθηκαν αφορμή για την ανακοπή των σχεδίων της εταιρίας και της Μονής, όχι επειδή δεν ήταν σημαντικές αλλά επειδή δεν είχε προχωρήσει η επίσημη κήρυξή τους ως σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Με τα ίδια δεδομένα δόθηκε και η άδεια για την επένδυση από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.
Ωστόσο, όπως επισημαίνουν, τόσο η Γαλλική Σχολή, όσο και οι ερευνητές Moody και Racham, ως αρχαιολογική θέση δε νοούνται μόνο τα ανάκτορα ή τα νεκροταφεία αλλά και οι λιγότερο «εμφανείς» ενδείξεις αρχαίας ανθρώπινης δραστηριότητας. Ένας αρχαίος δρόμος, υπολείμματα αγροτικής, λατομικής ή άλλης οικονομικής δραστηριότητας, μεγάλες συγκεντρώσεις οστράκων κτλ, συνιστούν το "πολιτιστικό τοπίο" μιας περιοχής. Ειδικά στη χερσόνησο της Ιτάνου συναντώνται αντίστοιχες δραστηριότητες σε όλες τις εποχές από τη νεολιθική και τη μινωική μέχρι τη ρωμαϊκή και τη βυζαντινή, γεγονός που δικαίως έχει καθιερώσει τον συγκεκριμένο τόπο ως «χρονοκάψουλα» στα μάτια των ερευνητών.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, όπως υπογραμμίζει στο έγγραφό της η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου Χρυσούλα Σοφιανού έχει δοθεί η έγκριση για το έργο με την προϋπόθεση όλες οι εργασίες να γίνουν υπό την εποπτεία αρχαιολόγων και η πρόσβαση στους αρχαιολογικούς χώρους και τις εντοπισμένες θέσεις να παραμείνει ελεύθερη για τους υπαλλήλους της Εφορείας και τους μελετητές (σ.σ. γεγονός που υποδεικνύει πως μετά την κατασκευή του έργου η είσοδος θα επιτρέπεται μόνο στους πελάτες των ξενοδοχείων).
Οι συντάκτες της έκθεσης
Η Jennifer Moody είναι αμερικανίδα αρχαιολόγος, εργάζεται ως ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν και έχει ειδικευτεί στην αρχαιολογία και την ιστορία του περιβάλλοντος της Κρήτης.
Ο Oliver Rackham ήταν κορυφαίος Βρετανός καθηγητής ιστορικής οικολογίας, στο τμήμα βοτανικής του Πανεπιστημίου του Cambridge. Έθεσε νέα πρότυπα για την έρευνα που συνδέει την οικολογία με την αρχαιολογία μέσα από το έργο του στη λεκάνη της Μεσογείου, ειδικά στην Κρήτη. Πέθανε τον Φεβρουάριο του 2015.
Η Moody και ο Rackham εργάστηκαν στην Ελλάδα και στην Κρήτη για περίπου 35 χρόνια. Η ενδελεχής επιτόπια έρευνά τους οδήγησε στην έκδοση του βιβλίου «Η δημιουργία του Κρητικού τοπίου», το 1996, το οποίο αποτελεί πλέον βάση αναφοράς για νεότερους ερευνητές.
Δείτε το πλήρες κείμενο της έκθεσης των Moody και Rackham:
Διεθνής συλλογή υπογραφών για την προστασία της περιοχής
https://www.change.org/p/to-the-prime-minister-of-greece-save-the-kavo-s...
Ρεπορτάζ: Μάριος Διονέλλης
