Βλαντιμίρ Πούτιν: 20 χρόνια στο τιμόνι της Ρωσίας

Στις 31 Δεκεμβρίου 1999: Ο Μπόρις Γιέλτσιν, ο πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος της Ρωσίας, παραιτείται και ονομάζει υπηρεσιακό πρόεδρο το Βλαντιμίρ Πούτιν.

Ο Μπόρις Γέλτσιν σε τηλεφωνική συνομιλία που είχε με τον Αμερικανό πρόεδρο Μπίλ Κλίντον τον Σεπτέμβριο του 1999 , του ανέφερε τους λόγους που τον έκαναν να επιλέξει ως διάδοχο του τον Βλαντίμιρ Πούτιν.

 

«Μου πήρε πολύ χρόνο για να σκεφθώ ποιος θα μπορούσε να γίνει πρόεδρος της Ρωσίας το 2000» είχε δηλώσει ο τότε Ρώσος πρόεδρος στον συνομιλητή του και είχε προσθέσει:

«Σε τελική ανάλυση τον συνάντησα (τον Πούτιν-σ.σ), μελέτησα το βιογραφικό του, τα ενδιαφέροντα του, τον κύκλο του και τα λοιπά. Κατέληξα στο ότι είναι ένας άνθρωπος με θέληση, ο οποίος είναι ενήμερος για καθετί που βρίσκεται υπό τον έλεγχο του.

Δίνει επίσης μεγάλη σημασία στις λεπτομέρειες και είναι ισχυρός και πολύ επικοινωνιακός. Μπορεί εύκολα να δημιουργήσει καλές σχέσεις και επαφές με τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζεται. Είμαι πεπεισμένος ότι θα δείτε ότι είναι ένας εταίρος με υψηλή κατάρτιση».

Ο τότε πρόεδρος της Ρωσίας διαβεβαίωσε μάλιστα τον τότε Αμερικανό πρόεδρο Μπίλ Κλίντον ότι ο Πούτιν θα συνεχίσει στη γραμμή της Δημοκρατίας. «Θα συνεχίσει τη γραμμή του Γέλτσιν στην κατεύθυνση της δημοκρατίας και την ανάπτυξη της οικονομίας και θα διευρύνει τις επαφές της Ρωσίας. Διαθέτει ενέργεια και μυαλό για να πετύχει» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Γιέλτσιν.

 

Κανείς δεν μπορούσε τότε να φανταστεί ότι αυτός ο άνθρωπος της KGB θα επηρέαζε τόσο αποφασιστικά την πολιτική στη Ρωσία τα επόμενα 20 χρόνια. Κανείς δεν ήξερε επίσης ποιες ακριβώς ήταν οι θέσεις του. Ως πρωθυπουργός ο Βλαντιμίρ Βλαντιμίροβιτς έγραφε το 1999 ότι είναι ακόμα πολύ νωρίς για να θάψει κανείς τη Ρωσία ως υπερδύναμη. Και μάλλον τα κατάφερε. Σήμερα κανείς δεν μπορεί να φανταστεί ότι θα υπάρξει επίλυση του συριακού ή των προβλημάτων με την Ουκρανία και το Ιράν χωρίς τη συμβολή της Ρωσίας.

Εκτός αυτού η Ρωσία σήμερα διαθέτει έναν πολύ πιο σύγχρονα εξοπλισμένο στρατό σε σύγκριση με το 2000 και αυτό το απέδειξε στον πόλεμο με τη Γεωργία το 2008, την κατάληψη της Κριμαίας το 2014 ή στη Συρία από τις αρχές του 2015. Η Ρωσία δίνει την εντύπωση ότι διαθέτει μεγαλύτερη συνοχή και είναι πιο σταθερή σε σύγκριση με την εποχή του πολέμου στην Τσετσενία (1994-2009).

Επιτυχίες σε οικονομία και δημογραφικό

Όταν ο Πούτιν ανέλαβε την εξουσία ήταν ακόμα νωπές οι μνήμες από την οικονομική κρίση του Αυγούστου του 1998, όταν το ρούβλι έχασε μεγάλο μέρος της αξίας του και χιλιάδες άνθρωποι έχασαν από τη μια ημέρα στην άλλη τις οικονομίες τους. Όμως κι εκεί φαίνεται ότι μπορεί να μην τα πήγε άριστα, ωστόσο δεν τα πήγε και τόσο άσχημα. Μπορεί στις αρχές του 2000 το ΑΕΠ της Ρωσίας να ήταν 300 δισεκατομμύρια δολάρια σήμερα όμως ανέρχεται στο 1,66 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Ο Πούτιν δεν κατάφερε πάντως να τηρήσει όλες του τις υποσχέσεις. Για παράδειγμα ήθελε να κάνει τη Ρωσία μια χώρα που δεν θα εξαρτάται τόσο πολύ από τις εξαγωγές πρώτων υλών και τις σχετικές διακυμάνσεις των τιμών στην αγορά. Ήθελε να την κάνει πρωτοπόρα στην υψηλή τεχνολογία αλλά δεν τα κατάφερε.

Ένα όμως από τα μεγαλύτερα προβλήματα της Ρωσίας που είχε να αντιμετωπίσει ήταν το δημογραφικό. Ο πληθυσμός συρρικνωνόταν κατά περίπου ένα εκατομμύριο ανθρώπους το χρόνο. Με την αύξηση του βιοτικού επιπέδου κατάφερε για πρώτη φορά μεταξύ 2013 και 2015 να μην υπάρξει συρρίκνωση του πληθυσμού αλλά αντίθετα να υπάρξει μικρή άνοδος των γεννήσεων. Παράλληλα αυξήθηκε και το προσδόκιμο ζωής από τα 65,5 έτη που ήταν το 2000 τόσο για τους άντρες όσο και για τις γυναίκες, να φθάσει στα 73,6 έτη. Ωστόσο από το 2016 άρχισε και πάλι η συρρίκνωση του ρωσικού πληθυσμού.

Τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά όταν ο Πούτιν κέρδισε τις πρώτες προεδρικές εκλογές μετά την παραίτηση του Γιέλτσιν το 2000. «Παρά τη φτώχεια και τα προβλήματα με την εγκληματικότητα η Ρωσία ήταν μια δημοκρατική χώρα», λέει στο Γαλλικό Πρακτορείο ο δημοσιογράφος Νικολάι Σβανίτζε. «Μετά από 20 χρόνια στην εξουσία [ο Πούτιν] δεν αντιμετωπίζει κανένα περιορισμό, ουσιαστικά κυβερνά ως τσάρος».

Για τον πολιτικό αναλυτή Κονσταντίν Καλάτσεφ ο Πούτιν ξεκίνησε την πολιτική του σταδιοδρομία δίνοντας την εντύπωση ενός φιλελεύθερου, πρόθυμου να συνεργαστεί με τη Δύση, για να υπαναχωρήσει στη συνέχεια σε πιο συντηρητικές πολιτικές και να υιοθετήσει εχθρική στάση ειδικά μετά την Πορτοκαλί Επανάσταση του 2004 στην Ουκρανία, που το Κρεμλίνο θεώρησε ότι υποστηρίχθηκε από ξένες κυβερνήσεις για να μειωθεί η επιρροή της Ρωσίας στον πρώην δορυφόρο της. Η απαξιωτική στάση της Δύσης και οι επεμβάσεις της στο Ιράκ, τη Λιβύη κι αλλού απογοήτευσαν ακόμη περισσότερο τον Πούτιν ωθώντας τον στην υιοθέτηση σκληρότερης γραμμής.

 

Ο Πούτιν παραμένει ο υπ’ αριθμόν ένα πολιτικός στη Ρωσία

Υπήρχαν όμως και αρκετοί Ρώσοι που αντιμετώπισαν εξ’ αρχής με καχυποψία τον Πούτιν, όχι μόνον λόγω του παρελθόντος του στην KGB αλλά και εξαιτίας της επέμβασης των ρωσικών στρατευμάτων στην Τσετσενία.

Η σιδηρά πυγμή που έδειξε τότε ο Πούτιν εκτόξευσε τη δημοτικότητά του και τον βοήθησε να εκλεγεί πρόεδρος με ποσοστό 53%. Μέχρι σήμερα παραμένει δημοφιλής σε μεγάλες ομάδες του πληθυσμού που βλέπουν στο πρόσωπό του τον άνθρωπο που αποκατέστησε την αξιοπρέπεια της χώρας μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και τον θεωρούν άγκυρα σταθερότητας σ’ έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο.

Ο Πούτιν κι οι συνεργάτες αναζητούν τώρα τρόπο εξόδου από το Κρεμλίνο, που θα τους επιτρέψει να διατηρήσουν την επιρροή τους, εκτιμούν αναλυτές. Κι ίσως αυτό το κάνει με τη δημιουργία ενός νέου θεσμού που θα έχει τα ηνία της χώρας, παρά με μια σύντομη επιστροφή στο ρόλο του πρωθυπουργού, όπως είχε κάνει το 2008, λέει ο σχολιαστής Γκρέγκορι Μποφτ στο Γαλλικό Πρακτορείο, αναφέροντας ότι ο Πούτιν ίσως εφαρμόσει στη Ρωσία ένα σύστημα παρόμοιο μ’ αυτό στην πρώην σοβιετική δημοκρατία του Καζακστάν, όπου ο επί μακρόν ηγέτης του, Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ αποχώρησε από την εξουσία, αλλά εξακολουθεί να κινεί τα νήματα. Ο Πούτιν «θεωρεί ότι έχει μια ιστορική αποστολή να εκπληρώσει», λέει ο Μποφτ.