Μπορούμε να σταματήσουμε να γερνάμε;

Επιστημονικές έρευνες αποδεικνύουν ότι η γήρανση μπορεί να γίνει μια αναστρέψιμη διαδικασία. 

Όλοι μεγαλώνουμε, είναι όμως αυτό κάτι το αναπόφευκτο; Μπορεί να πιστεύτε ότι το γήρας είναι μια διαδικασία που συμβαίνει σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς. Και θα κάνατε λάθος! Ή για να είμαστε ακριβείς ... θα ήταν λάθος κατά μια έννοια.

Η γήρανση, όπως την αντιλαμβανόμαστε οι άνθρωποι, είναι η διαδικασία μέσω της οποίας το σώμα μας μεγαλώνει σταδιακά, φθείρεται και τελικά πεθαίνει.
Σε κάποιους ζωντανούς οργανισμούς όμως, αυτό δεν συμβαίνει. Για κάποια ζώα η γήρανση αφορά μόνο τη χρονολογική τους ηλικία. Το σώμα τους δεν φθείρεται και δεν πεθαίνουν με την πάροδο των χρόνων. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι οι αστακοί. Οι επιστήμονες έχουν εντυπωσιαστεί, γιατί φαίνεται να είναι βιολογικά αθάνατοι! Φυσικά και πεθαίνουν, μπορεί να πεθαίνουν από κάποια ασθένεια ή από κάποιο θηρευτή. Η γήρανση όμως δεν φαίνεται να τους σκοτώνει. Συγκεκριμένα, ένας αστακός που εντοπίστηκε στις ακτές της Newfoundland υπολογίστηκε ότι ήταν 140 ετών! 

Για άλλα είδη, η γήρανση δεν αποτελεί μονόδρομο. Ένα μικροσκοπικό είδος μέδουσας μπορεί να επιστρέψει στο στάδιο του πολύποδα όταν είναι άρρωστο ή τραυματισμένο. Τα κύτταρά του "αντιστρέφουν την ηλικία" του σε νεότερη κατάσταση, και στη συνέχεια μεγαλώνουν ξανά προς την ενηλικίωση. Εάν οι άνθρωποι μπορούσαν να αξιοποιήσουν αυτούς τους μηχανισμούς, το γήρας θα αποτελούσε παρελθόν!

Πριν όμως σταματήσουμε τη διαδικασία της γήρανσης, ας δούμε γιατί γερνάμε
Με απλά λόγια η γήρανση συμβαίνει στο DNA. Στα άκρα της έλικας του DNA, υπάρχουν τα τελικά τμήματα που ονομάζονται τελομερή. Τα τελομερή είναι κάτι σαν την πλαστική άκρη στα κορδόνια των παπουτσιών σας.  Και ουσιαστικά προστατεύουν και συγκρατούν το DNA μας οργανωμένο και σταθερό.

Καθώς το DNA μας αντιγράφεται για να διαιρεθεί ώστε να δημιουργηθούν νέα κύτταρα, μικρά κομμάτια αυτών των τελομερών ‘’ξεφτίζουν’’ από τα άκρα του. Τελικά, μετά από αρκετές διαιρέσεις, αυτά τα τελομερή εξαφανίζονται. Όταν συμβεί αυτό, τα κύτταρα σταματούν να διαιρούνται και τελικά πεθαίνουν. Εφόσον τα κύτταρα δεν διαιρούνται πλέον, χαρακτηρίζονται ως «γερασμένα».

Τελομερή και μακροζωία 
Τα μακρύτερα τελομερή συνδέονται με την μακροζωία. Σε γενικές γραμμές, όσο πιο μακριές είναι οι απολήξεις των τελομερών μας, τόσο μεγαλύτερο είναι το προσδόκιμο της ζωής μας. Οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει κύτταρα που συνδέονται άμεσα με την παρακολούθηση της διαδικασίας της γήρανσης.

Κατόπιν ερευνών σε ποντίκια, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα βλαστικά κύτταρα σε μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου επηρεάζουν τη γήρανση. Μόλις οι επιστήμονες διέγραψαν τα βλαστικά κύτταρα από τον εγκέφαλο τους, τα ποντίκια γερνούσαν γρηγορότερα. Ωστόσο, μόλις οι επιστήμονες μεταμόσχευσαν βλαστικά κύτταρα ηλικιακά νεότερων ποντικιών σε ηλικιωμένα ποντίκια, αυτά παρουσίασαν σημάδια νεότητας. Η διάρκεια της ζωής τους επεκτάθηκε κατά 200 μέρες, το οποίο αντιστοιχεί σε 34 χρόνια ανθρώπινης διάρκειας ζωής! Τα βλαστικά κύτταρα που ελέγχουν τη γήρανση βρέθηκαν στον υποθάλαμο, ο οποίος είναι ο κεντρικός τομέας του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνος για τη ρύθμιση της πείνας, του ύπνου, του φόβου και της επιθετικότητας.

Σε φυσιολογικές συνθήκες, ο μέσος όρος ζωής των ποντικιών είναι τα 2 έτη. Στα ποντίκια, τα βλαστικά κύτταρα που ελέγχουν τη γήρανση αρχίζουν να μειώνονται στους 11 μήνες. Στους 22 μήνες εξαφανίζονται πλέον ολοκληρωτικά. Η απώλεια αυτών των κυττάρων οδήγησε σε προβλήματα που αφορούσαν τόσο την φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού τους αλλά και σε προβλήματα συμπεριφοράς. Αυτά τα προβλήματα περιλάμβαναν αλλοιώσεις στη μνήμη, την κοινωνικότητα και τις αθλητικές επιδόσεις, παράγοντες που συνδέονται όλοι με τη γήρανση.

Τι γίνεται όμως με τους ανθρώπους;
Κι ενώ αυτή ήταν μια μελέτη πάνω σε ποντίκια, εάν οι ίδιοι μηχανισμοί λειτουργούν και στον ανθρώπινο οργανισμό, ίσως μπορούμε πλέον να εφαρμόσουμε παρόμοιες τεχνικές για να βελτιώσουμε την κατάσταση της υγείας σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Καθώς μεγαλώνουμε, αυτά τα «γερασμένα» κύτταρα συσσωρεύονται στο σώμα μας και εμπλέκονται σε χρόνιες παθήσεις όπως η καρδιακή νόσος, η απώλεια όρασης, η άνοια, η αποδυνάμωση των οστών κλπ.

Ο στόχος δεν είναι να σταματήσουμε το θάνατο, αλλά να ζήσουμε όσο το δυνατό περισσότερα χρόνια με Υγεία. Αυτό εγείρει κάποια προφανή ερωτήματα όπως για το πως θα είναι η ζωή μας στο εξής εφόσον οι άνθρωποι πεθαίνουν πιο αργά αλλά μην ανησυχείτε, ίσως να ζήσετε αρκετά για να το μάθετε μόνοι σας!

Γράφει ο Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς