Ένας μυθικός Κρητικός ή μήπως η φωνή της συνείδησής μας;

"Αντισταθείτε στη σκλαβιά που σας γίνεται συνήθεια".

"Όσο σκύβεις το κεφάλι και λες «σφάξε με, Αγά μου, να αγιάσω», τόσο θα ακονίζει ο Αγάς τη χατζάρα του."

Τα παραπάνω λόγια βγαίνουν από το στόμα ενός παλιού επαναστάτη, ενός Κρητικού που γνώρισε τη σκλαβιά και γεύτηκε την ελευθερία, ενός ανθρώπου που ξέρει να σαλπίζει το μήνυμα της αντίστασης, ακόμη και στα βαθιά του γεράματα: Αντίσταση απέναντι σε φανερούς και κρυφούς εχθρούς!

Τον γέρο αυτό τον λένε Μηνά και... δεν ξέρω αν υπάρχει! Πάντως εγώ τον συνάντησα, τον καμάρωσα για τη λεβεντιά του, και ταυτίστηκα μαζί του. Ωραίος άνθρωπος! Πότε λέει ιστορίες για να συγκινήσει μιαν κοινωνία που αδρανεί και πότε τονίζει με θάρρος πως αν είναι το σπίτι σου ετοιμόρροπο θα πρέπει να το γκρεμίσεις για να μην πέσει να σε πλακώσει και να το χτίσεις από την αρχή.

Τον σπουδαίο αυτόν άνθρωπο τον συνάντησα στις σελίδες ενός καινούργιου βιβλίου που έχει ήδη εντυπωσιάσει τους ανεξάρτητους κριτικούς. Είναι το ιστορικό - κοινωνικό μυθιστόρημα "Δυο φεγγάρια δρόμο" του Νίκου Ψιλάκη (εκδόσεις "ΚΑΡΜΑΝΩΡ"). "Ένα έξοχο μυθιστόρημα - ακτινογραφία του κρητικού νεότερου πολιτισμού", όπως έγραψε ο Κώστας Γεωργουσόπουλος στην "Ελευθεροτυπία"  στις 28 Δεκεμβρίου 2013. 

Ο Μηνάς προβάλει μέσα από τις σελίδες του βιβλίου σαν η φωνή της συνείδησής μας. Είναι αυτός που φωνάζει κι εμείς δεν τον ακούμε. Είναι το πρόσωπο - κλειδί που μπορεί να μην παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη μυθοπλασία αλλά είναι κάτι σαν κορυφαίος του Χορού της αρχαιοελληνικής τραγωδίας, είναι εκείνος που εκπέμπει σοφία και κινεί διαρκώς επαναστάσεις. Η Ερατώ, μια κυνηγημένη κοπέλα που κινείται με μεγάλη άνεση από την ιστορία μέχρι τη μυθοπλασία, βιώνει το διπλό δράμα του πολιτικού και του κοινωνικού αποκλεισμού. Μέσα στο ζόφο μιας σκληρής εποχής (μετά τον εμφύλιο) μπορεί να ελπίζει και να ερωτεύεται. Με την ίδια ευκολία που μπορεί να συνθέτει παραμύθια και στο τέλος να κάνει παραμύθι τη δική της ζωή! Ο Μηνάς, εκείνος ο λεβέντης γέροντας, που προφανώς ο συγγραφέας τον εμπνεύστηκε από τις περιηγήσεις του στην Κρήτη (την αιώνια Κρήτη του θρύλου και της ιστορίας), μπορεί να ξεδιπλώνει τη σοφία του και να δηλώνει πως "η χειρότερη σκλαβιά του κόσμου είναι η σκλαβιά που σου γίνεται συνήθεια"!

Σκεφτείτε το και θα δείτε πως ο Μηνάς έχει δίκιο!

Άλλες φορές ο συμπαθητικός και ανυπότακτος γέρος λέει λόγια σαν τα παρακάτω:  

"Όταν τελειώνει ο ένας πόλεμος, έρχεται ο άλλος. Και μην ακούτε που βάζουν στο στόμα του Θεού λόγια που δεν θα καταδεχόταν να πει· να τρως το ένα χαστούκι και να γυρνάς το μάγουλο για να φας και το άλλο. Δεν λέει ο Θεός να σκύβεις το κεφάλι, περήφανους μας θέλει. Αυτά τα λένε οι δεσμοφύλακες για να μας αποκοιμίζουν και να δένουν πιο εύκολα τις αλυσίδες στα χέρια μας. Τα λένε κι οι προσκυνημένοι για να δικαιολογούν το γονάτισμά τους. Λένε πως δυο δυνάμεις ορίζουν τις τύχες του κόσμου. Παλεύουν αναμεταξύ τους κι όποιος καταφέρει να βάλει τον άλλο κάτω· ο Θεός με τον Δαίμονα, το καλό με το κακό. Δεν ξέρω αν είναι αλήθεια. Ξέρω, όμως, ότι δυο άλλες δυνάμεις είναι σε πόλεμο από τότε που μαζώχτηκαν οι άνθρωποι από τα σπήλια και κάμανε κράτη· οι λαοί με την εξουσία. Θέλετε να νικήσει ο Θεός στον πόλεμο με τον Δαίμονα; Βοηθείστε τον! Κάντε το σταυρό σας, μπείτε στο μεροκάματο του δίκιου. Θέλετε να νικήσουν οι λαοί στον πόλεμο με την εξουσία; Σηκώστε τα μανίκια, μη δειλιάζετε, μπείτε στη μάχη".

Σε δύσκολες μέρες σαν τις δικές μας το πάντρεμα της παράδοσης με την ιστορία, της ιστορίας με τον μύθο, του μύθου με την επανάσταση, τα λόγια του Μηνά είναι καμπάνες που ηχούν και μας ξεκουφαίνουν: "Περήφανους μας θέλει ο Θεός"!

Δεν ξέρω γιατί ο Ψιλάκης βάφτισε αυτόν τον υπέροχο άνθρωπο Μηνά. Μήπως επειδή στη νεότερη λογοτεχνία ο Άγιος Μηνάς του Ηρακλείου εμφανίζεται ως προστάτης των αδυνάτων; Μήπως επειδή ο καβαλάρης άγιος μεταφέρει κάτι από την παραδοσιακή λεβεντιά της Κρήτης; Μήπως για κάποιους άλλους λόγους που τους κατανοούμε απόλυτα παρακολουθώντας την εξέλιξη της μυθοπλασίας έτσι όπως παρακολουθούμε ένα καλογυρισμένο κινηματογραφικό έργο;

Το βιβλίο, με τίτλο "Δυό φεγγάρια δρόμο" που κυκλοφόρησε στα τέλη του 2013, παρουσιάζεται το Σάββατο 25 Ιανουαρίου στα Χανιά, στο Νεώριο του Μόρο, στο Ενετικό Λιμάνι. Να πάμε!

(Φωτογραφία: Boissonas).

Β.Σ.