Ίμια 31-1-1996: Όταν Ελλάδα και Τουρκία έφτασαν μια ανάσα από τον πόλεμο

Ίμια, 27 χρόνια μετά το θερμό επεισόδιο και την απώλεια τριών Ελλήνων αξιωματικών. Τα ερωτηματικά παραμένουν, όπως επίσης παραμένουν ανοιχτές οι πληγές που άφησε εκείνη η νύχτα.

Οι βραχονησίδες Ίμια είναι συστάδα νησίδων στο νότιο Αιγαίο, που ανήκουν στα Δωδεκάνησα. Εκχωρήθηκαν στην Ελλάδα μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, σύμφωνα με το άρθρο 14 της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων (10-12-1947) όπου η Ιταλία εκχώρησε στην Ελλάδα «εν πλήρει κυριαρχία» τις νήσους της Δωδεκανήσου απαριθμούμενες: Αστυπάλαια, Ρόδο, Χάλκη, Κάρπαθο, Κάσο, Τήλο, Νίσυρο, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο, Λειψούς, Σύμη, Κω και Καστελόριζο ως και τις παρακείμενες νησίδες.

Το Τουρκικό κράτος είχε αποδεχτεί το καθεστώς επικυριαρχίας της Ελλάδας στα νησιά. Τα Ίμια είναι δύο βραχονησίδες, που απέχουν 3,7 ν.μ. από τις ακτές της Τουρκίας στο νοτιοανατολικό Αιγαίο: Η Δυτική Ίμια είναι η μεγαλύτερη με μήκος ακτών 613 μέτρα και έκταση 25 στρέμματα, και η Ανατολική, με μήκος ακτών 499 μέτρα και έκταση 14 στρέμματα. Οι βραχονησίδες είναι άγονες και ακατοίκητες. Μέχρι και τα Χριστούγεννα του 1995, μονάχα ένας Καλύμνιος αποβιβαζόταν στα Ίμια και βοσκούσε τα κατσίκια του, όμως τα δυο μικροσκοπικά νησιά έμελλε να γίνουν πεδίο αντιπαράθεσης Ελλάδας και Τουρκίας, αιτία θερμού επεισοδίου που άφησε πίσω του τρείς Έλληνες αξιωματικούς νεκρούς. Ας θυμηθούμε τα γεγονότα.

Της πατρίδος μου η σημαία...

Το Νοέμβριο του 1994, με την επικύρωση της νέας σύμβασης για το δίκαιο της θαλάσσης, η Ελλάδα νομιμοποιήθηκε και τυπικά να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια. Η προοπτική αυτή ανησύχησε την Άγκυρα. Τα διπλωματικά επεισόδια κορυφώθηκαν στις 8 Ιουνίου 1995. Η τουρκική βουλή τότε εξουσιοδότησε την κυβέρνηση να λάβει οποιαδήποτε πρωτοβουλία, συμπεριλαμβανόμενης και της κήρυξης πολέμου, αν η Ελλάδα επεξέτεινε τα χωρικά της ύδατα. Ένα θολό και ασταθές πολιτικό τοπίο σε Ελλάδα (ενδοκυβερνητική κρίση στην Ελλάδα λόγω της ασθένειας του Ανδρέα Παπανδρέου) και Τουρκία (αδυναμία της πρωθυπουργού Τανσού Τσιλέρ να σχηματίσει βιώσιμη κυβέρνηση οδηγούν σε σοβαρή κρίση. Την Τρίτη 26 Δεκεμβρίου 1995 το τουρκικό εμπορικό πλοίο «Φιγκέν Ακάτ» προσαράζει στις βραχονησίδες Ίμια και επισήμως αναφέρεται ότι ο πλοίαρχος αρνείται να τον ρυμουλκήσουν ελληνικά σκάφη, προβάλλοντας τον ισχυρισμό ότι βρίσκεται σε τουρκικό έδαφος. Το πλοίο οδηγείται σε τουρκικό λιμάνι, συνοδεία ελληνικού σκάφους.

Ο Ελληνας πρεσβευτής στην Άγκυρα προβαίνει σε διάβημα στο τουρκικό υπουργείο εξωτερικών. Του επιδίδεται ρηματική διακοίνωση στην οποία αναφέρεται ότι οι βραχονησίδες Ίμια είναι τουρκικές. Η Αθήνα αντιδρά με ρηματική διακοίνωση στην οποία γίνεται επίκληση των ιταλο-τουρκικών συμφωνιών, του 1932 και της συνθήκης ειρήνης των Παρισίων του 1947, βάσει των οποίων η Ίμια είναι ελληνική. Στις 25 Ιανουαρίου του 1996, ο τότε δήμαρχος Καλύμνου Δημήτρης Διακομιχάλης, συνοδευόμενος από τον τότε αστυνομικό διευθυντή και δύο κατοίκους του νησιού, πηγαίνει στη Μικρή Ίμια και θορυβημένος από τα όσα ακούει να λέγονται για την περιοχή του, υψώνει την ελληνική σημαία. Ο υπουργός εξωτερικών Θεόδωρος Πάγκαλος κάνει λόγο για ένα τυχαίο περιστατικό, προσθέτοντας ότι το θέμα έχει κλείσει.

Συνεργείο της εφημερίδας «Χουριέτ» με δημοσιογράφους της πηγαίνουν στη βραχονησίδα με ελικόπτερο κατεβάζουν την ελληνική σημαία και υψώνουν τουρκική, ενώ τηλεοπτικές κάμερες απαθανατίζουν το γεγονός, που θεωρείται από τη Ελλάδα ως πρόκληση και αποφασίστηκε η αντικατάσταση της σημαίας από ελληνικό πολεμικό περιπολικό.

Το περιπολικό του πολεμικού ναυτικού «Παναγόπουλος» αποβιβάζει άγημα στην Ανατολική Ίμια που υψώνει και πάλι ελληνική σημαία. Η Τανσού Τσιλέρ δηλώνει ότι η Ίμια είναι τουρκική και καλεί την Ελλάδα σε διάλογο. Δύο Τουρκικές φρεγάτες και άλλα πολεμικά πλοία καταφθάνουν κοντά στην Ίμια. Μονάδες του ελληνικού στόλου αποπλέουν για το Αιγαίο. Φθάνουν πληροφορίες στο ΚΥΣΕΑ ότι δύο τουρκικά ελικόπτερα προσεγγίζουν τις βραχονησίδες της Ίμιας και ίσως επιχειρήσουν να αποβιβάσουν κομάντος.

Ο αρχηγός ΓΕΝ  διατάσσει πλήρωμα ελικοπτέρου να πετάξει πάνω από την Ίμια για να ερευνήσει για τούρκους κομάντος. Ενώ το ελικόπτερο πετά μεταξύ των βραχονησίδων Πίτα και Καλόλιμνος, ο επικεφαλής του πληρώματος αναφέρει βλάβη. Το στίγμα χάνεται από τα ραντάρ. Το ελικόπτερο έχει πέσει στη θάλασσα. Σκοτώνονται επί τόπου από κακώσεις και τα τρία μέλη του πληρώματος: οι τρεις χειριστές, Χριστόδουλος Καραθανάσης, Παναγιώτης Βλαχάκος και Έκτορας Γιαλοψός.

Οι υπουργοί Αρσένης και Πάγκαλος ανακοινώνουν αποκλιμάκωση της κρίσης με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ και αποχώρηση των ναυτικών δυνάμεων. Επισήμως το ελληνικό ελικόπτερο κατέπεσε μεταξύ των βραχονησίδων Πίτα και Καλόλιμνος την ώρα που επέστρεφε στη φρεγάτα «Ναυαρίνο». Αιτία της πτώσης, σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση, ήταν οι κακές καιρικές συνθήκες και η απώλεια προσανατολισμού του πιλότου. Στις σορούς των Ελλήνων αξιωματικών δεν θα βρεθούν ίχνη από βολίδες πυροβόλου όπλου. Να σημειώσουμε ότι δεκαεπτά ημέρες μετά τη νύχτα των Ιμίων οι 12 τούρκοι κομάντος που ανέβηκαν στην Ελληνική βραχονησίδα θα σκοτωθούν όλοι καθώς το ελικόπτερό τους - τύπου S-70A Black Ηawk - συνετρίβη στο έδαφος έπειτα από ξαφνική έκρηξη!

Τα απόνερα της τρικυμίας 

Ο ιστορικός Γεώργιος Σαρρής γράφει στο ethnos.gr στις 31 Ιανουαρίου του 2020: «Το κλίμα στην αντίπερα όχθη του Αιγαίου είναι θριαμβευτικό. Η πρωθυπουργός Çiller δηλώνει ότι η επίλυση της κρίσης ήταν αποτέλεσμα της σθεναρής στάσης της. Στην Αθήνα από την άλλη πλευρά, το κλίμα είναι βαρύ. Ο πρωθυπουργός Σημίτης, άπειρος στη διαχείριση τέτοιου είδους κρίσεων, προσπαθεί αρχικά να αποκρύψει ότι είχε συμφωνήσει για την υποστολή της ελληνικής σημαίας και ευχαριστεί από το βήμα του Κοινοβουλίου τους Αμερικανούς για τη μεσολάβηση, κάτι που προκαλεί τη μήνη της αντιπολίτευσης. Εκτιμούσε ότι αφρόνως οδεύαμε σε πολεμική σύγκρουση μεγάλων διαστάσεων και πως χάσαμε το διαπραγματευτικό πλεονέκτημα διότι ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ ναύαρχος Χρήστος Λυμπέρης άφησε αφύλακτη τη δεύτερη νησίδα. Ο ανώτατος αξιωματικός πιστεύει ωστόσο ότι χάθηκε μια ιστορική ευκαιρία να καταγάγουμε ένα συντριπτικό χτύπημα στην Τουρκία, καθώς διαθέταμε τοπική υπεροπλία και καλύτερη κινητοποίηση. «Στην περιοχή υπάρχουν πολλές νησίδες. Το ζήτημα δεν ήταν να αποτραπεί η εύκολη κατάληψη μιας εξ αυτών, αλλά πώς θα αντιδρούσαμε στη συνέχεια» κατά την άποψή του. 

Τα τεκταινόμενα έχουν περάσει στην κρίση της Ιστορίας. Τα απόνερά της όμως σκιάζουν μέχρι και σήμερα τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η κρίση στα Ίμια έδωσε αφορμή στην Άγκυρα να θέσει ζήτημα γκρίζων ζωνών, αμφισβητώντας την κυριαρχία μας σε αρκετά μικρονήσια. Η επίσημη ελληνική θέση είναι πως τέτοιο ζήτημα ούτε υπήρξε, ούτε υπάρχει».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Ίμια: 27 χρόνια από τον θάνατο του ήρωα Παναγιώτη Βλαχάκου

Διεθνής Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος

Τι σημαίνει η λέξη «ζαβαρακατρανέμια» στο γνωστό τραγούδι του Νίκου Ξυλούρη;