«Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος» - Οι Έλληνες Εβραίοι που αντίκρυσαν τον θάνατο

Εβδομήντα εννέα χρόνια συμπληρώνονται από την ημέρα απελευθέρωσης του Άουσβιτς, όπου διαπράχθηκε το μεγαλύτερο έγκλημα στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Από το 2006, η Διεθνής Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 27 Ιανουαρίου. Η ημερομηνία επιλέχθηκε επειδή στις 27 Ιανουαρίου 1945 τα προελαύνοντα σοβιετικά στρατεύματα απελευθέρωσαν το μεγαλύτερο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Άουσβιτς – Μπίρκεναου στην Πολωνία.

Το σχέδιο της απόφασης, που υποβλήθηκε από το Ισραήλ και υποστηρίχθηκε από 89 χώρες, «καλεί τα κράτη – μέλη να επεξεργαστούν προγράμματα εκπαίδευσης που θα μεταδώσουν στις μελλοντικές γενεές τα διδάγματα του Ολοκαυτώματος και να βοηθήσουν να προλαμβάνονται πράξεις γενοκτονίας».

Στο Άουσβιτς εκτοπίστηκαν περισσότεροι από 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι, από τους οποίους τουλάχιστον 1,1 εκατομμύρια εξοντώθηκαν. Περίπου 900.000 δολοφονήθηκαν από το ναζιστικό καθεστώς, μετά από επιλογή που έγινε κατά την άφιξή τους. Ακόμη 200.000 άνθρωποι πέθαναν από ασθένειες, υποσιτισμό, βαρύτατη κακοποίηση, συνέπειες ιατρικών πειραμάτων. Οι συνηθέστεροι τρόποι εκτέλεσης ήταν η δηλητηρίαση με το αέριο Κυκλώνας Β σε θαλάμους αερίων, πυρά πυροβόλου όπλου, θανατηφόρα ένεση και απαγχονισμό.

Η μνήμη της γενοκτονίας των Εβραίων από τους ναζί, είναι ίσως η πιο ισχυρή και η πιο ενοχική μνήμη στην Ευρώπη μετά τον πόλεμο. Συνολικά, 58.886 Εβραίοι της Ελλάδας, από έναν προπολεμικό πληθυσμό 71.611 ψυχών βρήκαν τον θάνατο στα γερμανικά στρατόπεδα εξόντωσης.

(Συγκέντρωση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης στην πλατεία Ελευθερίας βάσει γερμανικής διαταγής με σκοπό την καταγραφή τους © Wikimedia Commons)

Αυτός ο αριθμός αντιστοιχεί σε ποσοστό 90%, ένα από τα μεγαλύτερα στην κατεχόμενη Ευρώπη.

Η «Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος» καθιερώθηκε με ομόφωνη απόφαση της Βουλής τον Ιανουάριο του 2004 και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 27 Ιανουαρίου, σαν σήμερα, για να τιμηθεί η μνήμη των χιλιάδων Ελλήνων Εβραίων, που έχασαν τη ζωή τους στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Ο εκτοπισμός και η εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων ως τμήμα της εθνικοσοσιαλιστικής «Τελικής Λύσης» ξεκίνησε τον Μάρτιο του 1943 και ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 1944.  

Στο πλαίσιο της υλοποίησης της εθνικοσοσιαλιστικής «Τελικής Λύσης» δολοφονήθηκαν με βιομηχανικό τρόπο μέσα σε δυόμιση χρόνια 1,1 εκατομμύρια άνθρωποι, από αυτούς το ένα εκατομμύριο ήταν Εβραίοι.

Σύμφωνα με στοιχεία του Ιδρύματος Μνήμης Άουσβιτς από την Ελλάδα εκτοπίστηκαν στο στρατόπεδο 58.886 Εβραίοi.

(Κατά την καταγραφή τους οι Γερμανοί και Έλληνες συνεργάτες τους προέβησαν σε βασανιστήρια και εξευτελισμό των Εβραίων © Wikimedia Commons)

Πρόκειται για την πολυπληθέστερη εθνική ομάδα μετά τους Εβραίους από την Ουγγαρία (430.000), την Πολωνία (300.000), τη Γαλλία (69.000) και την Ολλανδία (60.000).

Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης και το Ολοκαύτωμα

Ο ελληνικός εβραϊσμός ξεχώριζε για την πολιτιστική πολυμορφία του, αποτέλεσμα της εξέλιξης και των διαφορετικών προελεύσεων των διαφόρων κοινοτήτων. Το 1941, όταν τα γερμανικά στρατεύματα εισέβαλαν στην χώρα, η μεγαλύτερη εβραϊκή κοινότητα ήταν εκείνη της Θεσσαλονίκης.

Ο πληθυσμός της έφτανε τις 56.000, περίπου το 1/4 των κατοίκων της δεύτερης μεγαλύτερης ελληνικής πόλης και ήταν Σεφαραδίτες, απευθείας απόγονοι των Εβραίων της Ισπανίας που είχαν διωχθεί στα τέλη του 15ου αιώνα και είχαν εγκατασταθεί στην τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Η κοινότητα διέθετε 35 συναγωγές, 16 συλλόγους, οκτώ εκπαιδευτήρια, δύο ορφανοτροφεία και πολλές βιβλιοθήκες, ενώ η περιουσία της ανερχόταν σε 56 εκατομμύρια Μάρκα. Τον Φεβρουάριο του 1943 οι Γερμανοί οδήγησαν όλους τους Θεσσαλονικείς Εβραίους σε γκέττο και σταδιακά τους εκτόπισαν στο στρατόπεδο του Άουσβιτς-Μπίρκεναου.

Τα ¾ των Ελλήνων Εβραίων εξοντώθηκαν στους θαλάμους αερίων αμέσως μετά την άφιξη τους. Με το ξεκλείδωμα της πόρτας των βαγονιών στη «ράμπα του θανάτου» ξεκινούσε ο διαχωρισμός των νεοφερμένων σε δύο ομάδες. Γιατρός του στρατοπέδου ή αξιωματικός των SS προχωρούσε στη διαβόητη «επιλογή».

Ένα νεύμα του δαχτύλου τους προς τα αριστερά οδηγούσε ανήμπορους, ηλικιωμένους, γυναίκες με παιδιά κατ’ ευθείαν στους θαλάμους αερίων και τα κρεματόρια και ένα νεύμα προς τα δεξιά τους νεότερους και υγιείς στο στρατόπεδο για καταναγκαστική εργασία.

Δύο χρόνια αργότερα, ο εβραϊκός πληθυσμός της πόλης έφτανε τις 1.950 άνδρες και γυναίκες, το 96% της κοινότητας είχε εξοντωθεί. Η περιουσία είχε λεηλατηθεί, ενώ το εβραϊκό νεκροταφείο, με 500.000 σχεδόν τάφους, είχε ισοπεδωθεί πλήρως. Δημοτικές αρχές και πολίτες χρησιμοποίησαν τις ταφόπλακες για οικοδομικά υλικά.

Στη θέση του νεκροταφείου σήμερα βρίσκεται το Αριστοτέλειο Πανεπίστήμιο Θεσσαλονίκης. Ακόμα 8.000 περίπου Εβραίοι από όλες τις υπόλοιπες κοινότητες, ανάμεσά τους οι Ρωμανιώτες των Ιωαννίνων, και οι κάτοικοι των απομονωμένων νησιωτικών κοινοτήτων (Ρόδος, Κως, Κέρκυρα, Κρήτη), συνελήφθησαν ομαδικά και εκτοπίστηκαν επίσης στο Άουσβιτς μεταξύ Μαρτίου και Αυγούστου 1944. Ένας αντίστοιχος περίπου αριθμός επέζησε είτε κρυπτόμενος, είτε καταφεύγοντας στη Μέση Ανατολή ή στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές.

Τι ήταν το Ολοκαύτωμα;

Το Ολοκαύτωμα (1933–1945) ήταν η συστηματική, κεντρικά σχεδιασμένη και υποστηριζόμενη δίωξη και δολοφονία έξι εκατομμυρίων Ευρωπαίων Εβραίων από το ναζιστικό γερμανικό καθεστώς και τους συμμάχους και συνεργάτες του. Η εποχή του Ολοκαυτώματος ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 1933, όταν ο Αδόλφος Χίτλερ και το Ναζιστικό Κόμμα κατέλαβαν την εξουσία στη Γερμανία. Έληξε τον Μάιο του 1945, όταν οι Συμμαχικές Δυνάμεις νίκησαν τη ναζιστική Γερμανία στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Το Ολοκαύτωμα αναφέρεται επίσης μερικές φορές ως «Σοά», που σημαίνει «καταστροφή» στα εβραϊκά.

Όταν οι Ναζί ανήλθαν στην εξουσία στη Γερμανία, δεν προχώρησαν άμεσα σε μαζικές δολοφονίες. Ωστόσο, σύντομα άρχισαν να χρησιμοποιούν τον κρατικό μηχανισμό για να στοχοποιήσουν και να αποκλείσουν τους Εβραίους από τη γερμανική κοινωνία.

Μεταξύ άλλων αντισημιτικών μέτρων, το ναζιστικό γερμανικό καθεστώς θέσπισε ρατσιστικούς νόμους και εφάρμοσε την πολιτική οργανωμένης βίας με στόχο τους Εβραίους της Γερμανίας. Οι ναζιστικές διώξεις κατά των Εβραίων έγιναν όλο και πιο ακραίες μεταξύ του 1933 και του 1945. Οι ακρότητες αυτές έφτασαν στο αποκορύφωμά τους μέσα από ένα σχέδιο το οποίο οι Ναζί ηγέτες αποκαλούσαν «Τελική Λύση του Εβραϊκού Ζητήματος». Η «Τελική Λύση» ήταν η οργανωμένη και συστηματική μαζική δολοφονία των Ευρωπαίων Εβραίων.

Το ναζιστικό γερμανικό καθεστώς πραγματοποίησε την εβραϊκή γενοκτονία μεταξύ των ετών 1941 και 1945.

Με πληροφορίες από Ίδρυμα Μνήμης Άουσβιτς από την Ελλάδα, DW, Wikipedia

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Ηλεία: Παραμένει άφαντος ο οδηγός που παρασύρθηκε από χείμαρρο- Πού εστιάζουν οι έρευνες

Ηράκλειο: 62χρονη βρέθηκε στο κενό - Έπεσε από μπαλκόνι

Ινδία: Οικογένεια έπνιξε στον Γάγγη 5χρονο με τελικό στάδιο λευχαιμίας επειδή πίστευε ότι θα τον... θεραπεύσει