Βαρουφάκης: Καταδικασμένος να αποτύχει ο Τσίπρας

Η Τρόικα είναι ο πραγματικός νικητής των εκλογών, γράφει ο Γιάνης Βαρουφάκης, εκτιμώντας ότι ο Αλέξης Τσίπρας έχει «παγιδευθεί» για να αποτύχει. Και βλέπει μόνο έναν, δύσκολο, τρόπο για να μην συμβεί αυτό.

Σε άρθρο του στον Guardian, ο πρώην υπουργός Οικονομικών διερωτάται αν ο κ. Τσίπρας μπορεί να μείνει στη θέση του και να έχει στα χέρια του την εξουσία, κάνει λόγο μεγάλη ήττα της Λαϊκής Ενότητας και του Ποταμιού και αναλύει τις τρεις υποσχέσεις του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ με βάση τις οποίες θα επιχειρήσει να μετριάσει τη θύελλα από το νέο μνημόνιο. Από αυτές όμως, εκτιμά, μόνο η μία μπορεί να υλοποιηθεί και αυτή δύσκολα.

Αναλυτικά το άρθρο του κ. Βαρουφάκη στον Guardian:

Ο Αλέξης Τσίπρας άρπαξε μία θριαμβευτική νίκη, μετά την ταπεινωτική παράδοση στην Τρόικα τον Ιούλιο. Αψηφώντας τα αντίπαλα κόμματα, τους δημοσκόπους και τους επικριτές εντός των τάξεών του (ανάμεσά τους και ο γράφον) θα κυβερνήσει με μία μειωμένη, αν και λειτουργική, πλειοψηφία. Το ερώτημα είναι αν μπορεί να συνδυάσει την παραμονή στη θέση του, με το να είναι στην εξουσία.

Οι μεγάλοι ηττημένοι είναι τα μικρότερα κόμματα που καταλάμβαναν τα άκρα της συζήτησης μετά από το δημοψήφισμα. Η Λαϊκή Ενότητα απέτυχε εντυπωσιακά να εκμεταλλευτεί τη θλίψη που αισθανόταν η πλειονότητα των ψηφοφόρων του ''Οχι'' μετά από την αναστροφή του Τσίπρα υπέρ μίας συμφωνίας που περιόρισε περαιτέρω την εθνική κυριαρχία και ήδη ενίσχυσε έναν φαύλο κύκλο λιτότητας. Το Ποτάμι, το κόμμα που παρουσίαζε τον εαυτό του ως το αγαπημένο μεταρρυθμιστικό της Τρόικα, επίσης απέτυχε να συσπειρώσει τη μικρότερη ψήφο του ''Ναι''. Με τον κυρίαρχο Τσίπρα τώρα γερά συντεταγμένο με το πρόγραμμα της Τρόικα, τα νεότευκτα υπέρ της Τρόικα κόμματα δεν έχουν τίποτα να προσφέρουν.

Ο μεγαλύτερος νικητής είναι η ίδια η Τρόικα. Τα τελευταία πέντε χρόνια, τα νομοσχέδιά της περνούσαν από τη βουλή με εξαιρετικά μικρές πλειοψηφίες, προκαλώντας στους συγγραφείς τους αϋπνίες. Τώρα, τα νομοσχέδια για το τρίτο πρόγραμμα θα περνούν με άνετες πλειοψηφίες, καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δεσμευτεί για αυτά. Σχεδόν κάθε βουλευτής της αντιπολίτευσης- με εξαίρεση εκείνους του ΚΚΕ και τους Ναζί της Χρυσής Αυγής- επίσης συντάσσεται.

Βέβαια, για να φτάσει σε αυτό το σημείο, η ελληνική δημοκρατία έπρεπε να πληγωθεί βαθιά. Τον Ιούλιο 1,6 εκατ. Ελληνες που ψήφισαν στο δημοψήφισμα, δεν εμφανίστηκαν στα εκλογικά κέντρα την Κυριακή. Οχι μεγάλη απώλεια για τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών, της Φρανκφούρτης και της Ουάσιγκτον, για τους οποίους η δημοκρατία φαίνεται να είναι μία ενόχληση.

Ο Τσίπρας πρέπει τώρα να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης και μεταρρυθμίσεων το οποίο είναι σχεδιασμένο να αποτύχει. Οι μικρές επιχειρήσεις, χωρίς πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές, τώρα πρέπει να προπληρώσουν τους φόρους της επόμενης χρονιάς με τα προβλεπόμενα κέρδη του 2016. Τα νοικοκυριά θα πρέπει να πληρώσουν εξωφρενικούς φόρους περιουσίας για άδεια διαμερίσματα και καταστήματα, τα οποία δεν μπορούν καν να πουλήσουν. Οι αυξήσεις στους συντελεστές του ΦΠΑ θα ενισχύσουν τη φοροδιαφυγή. Εβδομάδα με την εβδομάδα, η Τρόικα θα απαιτεί περισσότερες υφεσιακές αντικοινωνικές πολιτικές: περικοπές συντάξεων, χαμηλότερα επιδόματα τέκνων, περισσότερες κατασχέσεις.

Το σχέδιο του πρωθυπουργού για αυτή τη θύελλα βασίζεται σε τρεις υποσχέσεις. Πρώτα, η συμφωνία με την Τρόικα είναι μισοτελειωμένη δουλειά, αφήνοντας περιθώρια για περαιτέρω διαπραγμάτευση σημαντικών λεπτομερειών. Δεύτερον, η ελάφρυνση χρέους θα ακολουθήσει σύντομα. Τρίτον, οι ολιγάρχες της Ελλάδας θα αντιμετωπιστούν. Οι ψηφοφόροι υποστήριξαν τον Τσίπρα για φαινόταν ως ο υποψήφιος που ήταν πιο πιθανό να τηρήσει αυτές τις υποσχέσεις. Το πρόβλημα είναι ότι η ικανότητά του είναι τόσο σοβαρά οριοθετημένη από τη συμφωνία που έχει ήδη υπογράψει.

Η δύναμή του να διαπραγματευτεί είναι αμελητέα με δεδομένη τη σαφή προϋπόθεση της συμφωνίας ότι η ελληνική κυβέρνηση πρέπει «να συμφωνεί (με την Τρόικα) για όλες τις ενέργειες σχετικές με την επίτευξη των στόχων του μνημονίου κατανόησης». (Σημειώστε την απουσία όποιας δέσμευσης από την Τρόικα να συμφωνεί με την ελληνική κυβέρνηση).

Η ελάφρυνση χρέους αναμφίβολα θα έρθει, με κάποια μορφή, αλλά δεν θα είναι θεραπευτική. Η ελάφρυνση είναι σημαντική δεδομένου ότι επιτρέπει μικρότερη λιτότητα (δηλαδή χαμηλότερους στόχους πρωτογενών πλεονασμάτων) για να τονωθεί η ζήτηση και να υποδαυλίσει τα ζωώδη ένστικτα των δανειστών. Ομως, η σκληρή λιτότητα έχει ήδη συμφωνηθεί (παράλογα πρωτογενή πλεονάσματα του 3,5% του ΑΕΠ από το 2018 και μετά), αποθαρρύνοντας τους λογικούς επενδυτές.

Η τρίτη υπόσχεση είναι το κλειδί για την επιτυχία του Τσίπρα. Εχοντας αποδεχθεί τώρα ένα δάνειο που περιορίζει την ικανότητα της κυβέρνησης να μειώσει τη λιτότητα και να φροντίσει τους αδύναμους, ο λόγος ύπαρξης μίας αριστερής κυβέρνησης που απομένει είναι η αντιμετώπιση των επιβλαβών κατεστημένων συμφερόντων. Ομως, η Τρόικα είναι ο καλύτερος φίλος των ολιγαρχών και το αντίστροφο. Το πρώτο εξάμηνο του 2015, όταν αμφισβητούσαμε το μονοπώλιο της Τρόικα στη χάραξη πολιτικής στην Ελλάδα, οι μεγαλύτεροι εγχώριοι υποστηρικτές της ήταν τα ΜΜΕ ιδιοκτησίας ολιγαρχών και οι πολιτικοί παράγοντές τους. Οι ίδιοι άνθρωποι και τα συμφέροντα που τώρα έχουν αγκαλιάσει τον Τσίπρα. Μπορεί να στραφεί εναντίον τους; Πιστεύω ότι θέλει, αλλά η Τρόικα έχει ήδη απενεργοποιήσει τα βασικά όπλα του, για παράδειγμα επιβάλλοντος τη διάλυση του ΣΔΟΕ.

Το 2014, ο συντηρητικός πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς βρέθηκε σε παρόμοιο αίνιγμα, αναγκαζόμενος να εφαρμόσει ένα αποτυχημένο πρόγραμμα της Τρόικα. Κατέληξε σε συμμαχία με την Τρόικα ενώ κωλυσιεργούσε και παρακαλούσε για χαλαρότητα, για να μην κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ.

Θα έχει ο Τσίπρας μεγαλύτερη επιτυχία προσποιούμενος δέσμευση σε ένα άλλο αποτυχημένο πρόγραμμα της Τρόικα; Οι προοπτικές δεν είναι λαμπρές, αλλά δεν θα πρέπει να τον ξεγράψουμε. Η μοίρα του εξαρτάται από το αν η νέα του κυβέρνηση θα παραμείνει συνδεδεμένη με τα θύματα της συμφωνίας της Τρόικα, εφαρμόσει γνήσιες μεταρρυθμίσεις για να δώσει στις επιχειρήσεις εμπιστοσύνη για να επενδύσουν και χρησιμοποιήσει την εντατικοποίηση της κρίσης για να απαιτήσει πραγματικές παραχωρήσεις από τις Βρυξέλλες. Είναι ένα δύσκολο έργο. Αλλά η νίκη, παρότι γλυκιά, δεν είναι το θέμα. Το θέμα είναι να κάνεις τη διαφορά.

Μιλώντας για διαφορά, οι συντηρητικοί έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους για να δείξουν μία πιο ήπια εικόνα στην καμπάνια τους. Ομως, η μεταναστευτική κρίση ανάγκασε τη μισανθρωπία τους να έρθει στην επιφάνεια. Η αντίθεση ανάμεσα στο καλωσόρισμα σε χιλιάδες τις τελευταίες εβδομάδες και τα στρατόπεδα που χτίστηκαν από την κυβέρνηση Σαμαρά εξηγεί γιατί οι απογοητευμένοι προοδευτικοί επέστρεψαν στον ΣΥΡΙΖΑ, στα εκλογικά τμήματα. Σε σπάνιες στιγμές ανεξήγητης αισιοδοξίας, μου αρέσει να φαντάζομαι ότι η καλοσύνη σε άγνωστους που έχουν πρόβλημα μπορεί να είναι ο προάγγελος μίας ανανεωμένης καμπάνιας της ελληνικής κυβέρνησης ενάντια στο δυστοπικό όραμα της Ευρώπης.