Ανάλυση: Ο κίνδυνος διαδοχικών αυξήσεων μισθών – τιμών

Δισεκατομμύρια καταναλωτές σε όλο τον κόσμο βλέπουν ότι οι υψηλότερες τιμές του πετρελαίου εισχωρούν στο κόστος ζωής και τους μισθούς. Το γέμισμα της δεξαμενής της βενζίνης σύντομα θα αρχίσει να κοστίζει περισσότερο, όταν θα αρχίσουν οι τιμές του αργού να ανεβαίνουν, όπως και τα αεροπορικά εισιτήρια, αλλά, ούτως ή άλλως, το υψηλότερο κόστος ενέργειας διογκώνει επίσης τις τιμές σε όλα τα προϊόντα στα ράφια των καταστημάτων. Οι εργαζόμενοι αναζητούν υψηλότερους μισθούς για να αντισταθμίσουν την απώλεια στην αγοραστική τους δύναμη.

Αυτά είναι όσα οι οικονομολόγοι αποκαλούν δευτερογενή αποτελέσματα και μπορούν με τη σειρά τους να αυξήσουν περαιτέρω τις τιμές. Εάν αυτή η ανατροφοδότηση είναι μεγάλη και διαρκής, θα μπορούσε να προκύψει ένα σπιράλ μισθού – τιμής, με την αύξηση των μισθών και τον πληθωρισμό να αυξάνονται για μακρά περίοδο.

Οπως δείχνει σχετικό διάγραμμα, όταν ο συνολικός πληθωρισμός είναι ήδη υψηλός, όπως συμβαίνει τώρα, οι μισθοί τείνουν να αυξάνονται περισσότερο ως απάντηση σε ένα σοκ στην τιμή του πετρελαίου. Αυτό το εύρημα, που προκύπτει έπειτα από μελέτη επί 39 ευρωπαϊκών χωρών, μπορεί να φανερώνει ότι οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να αντιδράσουν στις αυξήσεις των τιμών, όταν ο υψηλός πληθωρισμός διαβρώνει εμφανώς το βιοτικό επίπεδό τους.

Οσο μεγαλύτερες είναι οι δευτερογενείς επιπτώσεις, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος ενός διαρκούς σπιράλ μισθού – τιμής μέσω της ανάδρασης μεταξύ μισθών και τιμών. Εάν είναι μεγάλες και διαρκείς, οι διαταραχές της τιμής του πετρελαίου θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν επίμονες αυξήσεις του πληθωρισμού και τις προσδοκίες για αυτόν, οι οποίες θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με μια απάντηση εκ μέρους των κεντρικών τραπεζών και με εργαλείο τη νομισματική τους πολιτική.

Ο κίνδυνος μιας τέτοιας δυναμικής τείνει να είναι μεγαλύτερος, όταν ο συνολικός ρυθμός πληθωρισμού είναι ήδη υψηλός. Για παράδειγμα, οι μισθοί αυξάνονται κατά 0,4% όταν ο πληθωρισμός είναι υψηλότερος από 4%, έναν χρόνο ύστερα από μια αύξηση 10% στις τιμές του πετρελαίου, αλλά σε διαφορετική περίπτωση αυξάνονται κατά λιγότερο από 0,2%. Οταν ο συνολικός πληθωρισμός είναι υψηλότερος, οι άνθρωποι τείνουν να είναι πιο προσεκτικοί στις αυξήσεις των τιμών παντού και να αναζητούν υψηλότερη αποζημίωση για τις αυξήσεις των τιμών του πετρελαίου. Ωστόσο, οι διαφορές μεταξύ περιόδων υψηλού και χαμηλού πληθωρισμού περιορίζονται το δεύτερο έτος. Αυτά τα αποτελέσματα εκπέμπουν δύο μηνύματα για την τρέχουσα κατάσταση, το ένα ανησυχητικό και το άλλο καθησυχαστικό.

Είναι καθησυχαστικό ότι ακόμη και σε περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού οι μισθοί σταθεροποιήθηκαν ύστερα από ένα χρόνο.

Ανησυχητικό είναι το πως ο τρέχων υψηλός πληθωρισμός θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο οι τιμές της ενέργειας να προκαλέσουν σημαντικές δευτερογενείς επιπτώσεις και μια διαρκή αύξηση του πληθωρισμού, η οποία περιλαμβάνει την ώθηση των προσδοκιών για τον πληθωρισμό. Για να αποτρέψουν ένα τέτοιο κίνδυνο, οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να ανταποκριθούν αποφασιστικά. Αυτό που είναι καθησυχαστικό είναι ότι, ακόμη και σε περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού οι μισθοί σταθεροποιήθηκαν ύστερα από έναν χρόνο, αντί να συνεχίσουν να αυξάνονται με σταθερό ρυθμό. Με άλλα λόγια, υπήρξε ένα μισθολογικό επίπεδο, αλλά όχι αύξηση του πληθωρισμού των μισθών.

Στον βαθμό που οι κεντρικές τράπεζες παραμένουν επαρκώς σε επαγρύπνηση, εν κατακλείδι, ο τρέχων υψηλός πληθωρισμός θα μπορούσε να προκαλέσει υψηλότερη αποζημίωση για το κόστος ζωής από το συνηθισμένο, αλλά δεν χρειάζεται να μεταμορφωθεί σε μια διαρκή αύξηση του πληθωρισμού.

* Η κ. Τσικάκο Μπάμπα είναι ανώτατη οικονομολόγος της μονάδας αναδυόμενων οικονομιών στο ευρωπαϊκό τμήμα του ΔΝΤ και ο Τζεϊβού Λι αναπληρωτής διευθυντής στο τμήμα Ασίας – Ειρηνικού του ΔΝΤ. Το άρθρο δημοσιεύεται στο ιστολόγιο του ΔΝΤ.