Προστασία της ελιάς χωρίς χημικά

Η καλλιέργεια της ελιάς αποτελεί ύψιστη σημασία σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο για τις χώρες της λεκάνης της Μεσογείου, όπου αποτελεί το 94% της συνολικής παγκόσμιας αγοράς. Η κυρίαρχη μέθοδος αντιμετώπισης των εχθρών της ελιάς είναι η χρήση φυτοφαρμάκων. Τα τελευταία σαράντα χρόνια έχουν χρησιμοποιηθεί κατά κόρον έχοντας "βοηθήσει" στους καλλιεργητές την παραγωγή τους.

Όμως, η συνεχής και αλόγιστη χρήση τους έχει οδηγήσει στην ανίχνευση υπολειμμάτων στο παραγόμενο προϊόν και στο περιβάλλον. Η ανθεκτικότητα των εντόμων στα φυτοφάρμακα έχει αποκτήσει εκθετική τάση, γεγονός που τα καθιστά ανενεργή καθώς και η δράση των ωφέλιμων εννόμων μειώνεται μιας και λίγα είναι τα φυτοφάρμακα που παρουσιάζουν εκλεκτικότητα.

Αυτό προκαλεί ανησυχία στις  περισσότερες Ελαιοκομικές Χώρες που τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει μια από κοινού προσπάθεια να μειωθεί η χρήση φυτοφαρμάκων για την αντιμετώπιση των εχθρών της ελιάς με την Ευρωπαϊκή Ένωση να θεσπίζει συγκεκριμένες ευρωπαϊκές οδηγίες καλώντας όλα τα κράτη μέλη της να εναρμονιστούν σε αυτές.

 Η βασική οδηγία του IOBC (Ιnternational Organisation for Biological and Intergrated Control) Διεθνής Οργανισμός Βιολογικής και Ολοκληρωμένης Αντιμετώπισης είναι "Η υιοθέτηση μεθόδων σύμφωνα με τις οικονομικές, οικολογικές και τοξικολογικές απαιτήσεις με σκοπό τη διατήρηση των  εχθρών κάτω από το οικονομικό κατώτατο όριο δίνοντας προτεραιότητα σε φυσικούς περιοριστικούς παράγοντες-μεθόδους”.

 Η IPM (Intergrated Pest Managemeent) Μέθοδος Ολοκληρωμένης Φυτοπροστασίας για την αντιμετώπιση των εχθρών της ελιάς έχει επικεντρωθεί προς μία βασική και κατευθυντήρια στρατηγική την προσέλκυση και θανάτωση (attract and kill). 

 H χρήση παγίδων για την αντιμετώπιση του σοβαρότερου εχθρού της ελιάς έχει αποτελέσει την τελευταία δεκαετία επιτακτική ανάγκη. Η αποτελεσματικότητα των παγίδων ως ένα Σύστημα Ολοκληρωμένης Φυτοπροστασίας έχει τεκμηριωθεί πλήρως με πλεονεκτήματα για

1. τον  παραγωγό

2. τον τυποποιητή-μεταποιητή του ελαιόλαδου

3. τον καταναλωτή

Για τον παραγωγό

• Χαμηλό κόστος που αποδεικνύεται με μια απλή μαθηματική προσέγγιση.

Έστω:

1 στρέμμα ελιές με 25 ρίζες

μέση ποσότητα παραγώμενου ελαιόλαδου: 5kg/ανά δέντρο

μέση τιμή ελαιολάδου: 3euro

κόστος 20 παγίδων για όλη την ελαιοκομική χρονιά: 20 euro

Κόστος αντιμετώπισης με παγίδες

1.κόστος παγίδων 20euro

2.άλλες απώλειες 5% (εκφρασμένες σε ευρώ)

Συνολική Παραγόμενη Ποσότητα * τιμή – (κόστος  παγίδων + άλλες απώλειες) =

(25*5)*3 – (20+18.75) =  375 – 38.75 =336.25 euro

Κόστος αντιμετώπισης χωρίς παγίδες:

1. παρακράτηση δακοκτονίας 2%

2. άλλες απώλειες 30% (εκφρασμένες σε ευρώ)

Συνολική Παραγόμενη Ποσότητα * τιμής – (παρακράτηση δακοκτονίας + άλλες απώλειες) = (25*5)*3 – (7.5 + 112.5) = 375 – 120 = 255 euro

Το κέρδος ανέρχεται στα 81.25 euro στο στρέμμα για τον παραγωγό.

• Μείωση των εισροών που χρησιμοποιούνται στην καλλιέργεια. Έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι όταν το σύστημα Ολοκληρωμένης Φυτοπροστασίας εφαρμοσθεί σωστά σε μία γεωργική εκμετάλλευση, παρατηρείται μείωση στις χρησιμοποιούμενες ποσότητες φυτοφαρμάκων ή λιπασμάτων χωρίς να επηρεασθεί ο όγκος παραγωγής ή η ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων.   

Το γεγονός αυτό εξηγείται αν λάβουμε υπόψη ότι η εφαρμογή της λίπανσης γίνεται με τις ακριβείς ποσότητες και στον ακριβή χρόνο που έχει ανάγκη η καλλιέργεια και αφού έχουν προηγηθεί οι κατάλληλες εργαστηριακές αναλύσεις υποδεικνύοντας τις ακριβείς ανάγκες της καλλιέργειας. Επιπλέον, η χρησιμοποίηση των φυτοφαρμάκων αποφασίζεται στην περίπτωση που έχουν χρησιμοποιηθεί προηγούμενα όλες οι εναλλακτικές μέθοδοι και υπάρχει κάποιο σύστημα παρακολούθησης που κρίνει αναγκαία την χημική επέμβαση.

• Δημιουργία προστιθέμενης αξίας και ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος στο παραγόμενο γεωργικό προϊόν. Η εφαρμογή ενός τέτοιου συστήματος παραγωγής σε συνδυασμό με την πιστοποίηση του γεωργικού προϊόντος, δημιουργεί αυτομάτως μια προστιθέμενη αξία στο προϊόν, ενώ συγχρόνως συμβάλλει στη διαφοροποίηση και την επώνυμη αναγνώριση της γεωργικής εκμετάλλευσης. Όλα αυτά συμβάλλουν στην ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης των παραγωγών.
• Είναι απόλυτα εκλεκτικές και δεν σκονώνουν τα ωφέλιμα έντομα με αποτέλεσμα να παρέχουν επιπλέον βοήθεια και έλεγχο των πληθυσμών του δάκου αλλά και των άλλων εντόμων, τα ωφέλιμα επίσης μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης ανθεκτικότητας αλλά  και τις επιπτώσεις όταν αυτή εμφανιστεί.
• Προστασία του περιβάλλοντος και της σωματικής υγείας του παραγωγού μέσα από τη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων.

Για τον τυποποιητή-μεταποιητή του ελαιόλαδου

• Αγορά γεωργικών προϊόντων που θα έχουν τη δυνατότητα να  πιστοποιηθούν από ανεξάρτητο φορέα πιστοποίησης ότι είναι ασφαλή για κατανάλωση με πιστοποιημένη πρώτη ύλη.
• Μπορεί να εξασφαλίσει την σταθερή προμήθεια πιστοποιημένων ελαιολάδων με συγκεκριμένες εμπορικές προδιαγραφές μέσα από την υπογραφή συμβολαίων με ομάδες παραγωγών.
• Η χρησιμοποίηση πιστοποιημένων ελαιολάδων ως πρώτη ύλη δημιουργεί προστιθέμενη αξία και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στο τελικό προϊόν που συσκευάζει με αποτέλεσμα να μπορεί να εισέλθει πιο εύκολα σε νέες και πιο απαιτητικές αγορές.

Για τον καταναλωτή

Για τον καταναλωτή το σημαντικότερο όφελος είναι ότι αγοράζει ασφαλές προϊόν χωρίς χημικά υπολείμματα φυτοφαρμάκων γνωρίζοντας ότι το ελαιόλαδο που καταναλώνει είναι ασφαλές για την υγεία του και έχει παραχθεί με τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον.

Μπελενιώτη Μαρία

Γεωπόνος