Ο Άγιος Βασίλης και τα παιδιά

 

Της Κέλλυ Ψυλλάκη,

Ψυχολόγος, BSc (Hons), MSc 

 

 

Τα Χριστούγεννα είναι εδώ. Η πόλη ντύνεται στα καλά της και κάθε παιδί έχει αρχίσει ήδη να αναζητά τον Άγιο Βασίλη. Του γράφει γράμμα, φωτογραφίζεται μαζί του και τον περιμένει πως και πως. Πολλοί γονείς αναρωτιούνται πότε και ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να πουν στο παιδί τους ότι ο Άγιος Βασίλης, δεν υπάρχει. 

Για να βρουν τη σωστή αντιμετώπιση σε αυτό το θέμα χρειάζεται πρώτα να κατανοήσουν ποιος είναι ο Άγιος Βασίλης στο μυαλό των παιδιών και ποιος είναι ο ρόλος του στην περίοδο των γιορτών. 

Αν παρατηρήσει κανείς τα γράμματα που στέλνουν τα παιδιά στον Άγιο Βασίλη, θα καταλάβει ότι στο παιδικό μυαλό φαντάζει παντοδύναμος. Είναι εκείνος που ικανοποιεί τις επιθυμίες τους, άρα πάνω σε εκείνον, πολλές φορές, προβάλλουν τις ανάγκες τους ή ακόμα και τα συναισθήματά τους. Η μυστική παρουσία που τον περιβάλλει, βάζει την φαντασία των παιδιών να ξετυλίξει διάφορα σενάρια και να πλάσει μία «μαγική» ιστορία, ιδανική και χρήσιμη λειτουργία για τα παιδιά, τον συναισθηματικό τους κόσμο και την εξέλιξή τους. Κάθε παιδί έχει την δική του ανάγκη, να επενδύσει σε έναν μύθο, χρησιμοποιώντας τον για να εξωτερικεύσει κομμάτια του ψυχισμού του.

Στην πραγματικότητα ωστόσο, ο μύθος του Άγιου Βασίλη κρατιέται ακόμα ζωντανός επειδή μικροί και μεγάλοι έχουν την ανάγκη της προσφοράς και της ελπίδας, που σίγουρα προβάλλονται σε αυτή τη φιγούρα. Επίσης, μέσα από εκείνον μπορεί κανείς να διακρίνει την γονεϊκή – και όχι μόνο – αγάπη και την φροντίδα, τη ζεστασιά και την απόλαυση, τη διασκέδαση και την έκπληξη.

Είναι σημαντικό, λοιπόν, οι ίδιοι οι γονείς να κρατήσουν ζωντανές όλες αυτές τις έννοιες που προβάλλονται μέσα από την φιγούρα του Άγιου Βασίλη. Εκείνοι παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ερμηνεία που θα δώσει το παιδί τους στον μύθο, προβάλλοντας πάνω σε αυτόν τις δικές του προσδοκίες και εικόνες ανάλογα με τα βιώματά του. Για παράδειγμα, οι τρυφεροί γονείς αναμένεται να δώσουν στον Άγιο Βασίλη μία ευαίσθητη μορφή που νοιάζεται για όλα τα παιδιά του κόσμου. Εκμεταλλευόμενοι, λοιπόν, τον μύθο διδάσκουν στα παιδιά τους έννοιες όπως, αγάπη, προσφορά, ενσυναίσθηση. Κάποιοι άλλοι γονείς συνηθίζουν να τον παρουσιάζουν σαν τιμωρό αφού «αν δεν είναι καλό παιδί, δεν θα του φέρει παιχνίδι»! Συνεπώς, το παιδί θα δημιουργήσει τις δικές του εικόνες ανάλογες με εκείνες που θα «δώσουν» οι γονείς, μιας και τα παιδιά δεν έχουν εύκολα την ευκαιρία να πληροφορηθούν μέσα από βιβλία ή άλλες πηγές.

 Αργά ή γρήγορα το παιδί θα αρχίσει να εκφράζει απορίες σχετικά με την παρουσία του Άγιου Βασίλη: «Μαμά, από πού θα έρθει στο σπίτι μας αφού εμείς δεν έχουμε τζάκι;», «Πως θα χωρέσει να μπει από εκεί;», «Πως θα προλάβει να πάει σε όλα τα παιδάκια;». Στον παιδικό σταθμό ή στο νηπιαγωγείο ίσως υπάρχει ένα παιδάκι που θα ανακοινώσει ότι ο Άγιος Βασίλης δεν υπάρχει ή το μεγαλύτερο αδελφάκι μπορεί να φέρει την ίδια «άσχημη» είδηση. Συνεπώς, ένα ψυχικά υγειές παιδί θα αρχίσει να ξεχωρίζει τον μύθο από την πραγματικότητα και όταν είναι έτοιμο θα πάψει να επενδύει συναισθηματικά σε αυτόν.

Βεβαίως, αν οι γονείς καταλάβουν ότι το παιδί βρίσκεται σε μία τέτοια φάση, θα ήταν καλό να συζητήσουν μαζί του αφού είναι άτομα τα οποία το παιδί εμπιστεύεται και αισθάνεται ασφάλεια. Την κατάλληλη στιγμή δεν την ορίζει η ηλικία αλλά το εξελικτικό στάδιο του παιδιού καθώς και ο τρόπος που αντιλαμβάνεται το θέμα. Η συναισθηματική του κατάσταση και η ανάγκη του ή όχι να συνεχίσει να πιστεύει σε αυτή την φιγούρα. Αυτό σημαίνει ότι, αν το παιδί είναι έτοιμο να ακούσει την αλήθεια, θα το εκφράσει με ερωτήσεις.

Οι ερωτήσεις θα βοηθήσουν αρκετά τους γονείς να αρχίσουν το συγκεκριμένο θέμα συζήτησης, πάντα διερευνώντας τις σκέψεις του παιδιού και τις ανάγκες του. Σε αυτή τη διερεύνηση θα βοηθούσε πολύ η ερώτηση «εσύ τι νομίζεις;». Με βάση την απάντηση του παιδιού, οι γονείς έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν τι πιστεύει το ίδιο το παιδί, μέχρι που μπορεί να ακούσει κι έτσι να απαντήσουν κατάλληλα για εκείνο.

Όπως είναι εμφανές, δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο μοτίβο που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν οι γονείς, αφού το κάθε παιδί έχει την δική του αντίληψη, προσωπικότητα, ανάγκες και ηλικία. Σίγουρα, ωστόσο, όλα τα παιδιά χρειάζονται ειλικρίνεια και επέκταση του θέματος στον βαθμό που μπορούν να ακούσουν και να δεχτούν. Το κύριο μήνυμα που θα πρέπει να περαστεί στο παιδί είναι ότι ο Άγιος Βασίλης είναι ένας συμβολικός τρόπος έκφρασης αγάπης, βοήθειας και προσφοράς σε άτομα αγαπημένα ή άτομα που το έχουν ανάγκη. Ή γενικότερα, οι αξίες που έχει προβάλλει κάθε οικογένεια μέσα από τον μύθο είναι εκείνες που χρειάζεται να διατηρηθούν.

Παρά τις εξηγήσεις των γονέων, πολλά παιδιά έχουν την ανάγκη να συνεχίσουν να πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη, ίσως επειδή, ως παιδιά, έχουν την ανάγκη της μαγικής σκέψης, άρα και της παιδικότητας! Σε αυτή την περίπτωση το παιδί φτιάχνει τη δική του φανταστική ιστορία, γνωρίζοντας ότι ξέρει την αλήθεια!

Από την άλλη μεριά, οι γονείς είναι σίγουροι ότι ήταν ειλικρινείς με το παιδί τους και πλέον είναι έτοιμοι να του δείξουν νέους τρόπους έκφρασης των συναισθημάτων του, της αγάπης του και της προσφορά του.