Το «όλον σύστημα» δοκιμάζεται - του Πέτρου Μηλιαράκη

Πριν αναφερθούμε στην κρίση της παρούσας συγκυρίας,και αφού προτάξουμε ότι το πρώτο και κυρίως έννομο αγαθό είναι η αξία του ανθρώπου,πρέπει να επισημειώσουμε τα εξής:

Ακραίες κρίσεις αντιμετώπισε προσφάτως η παγκόσμια οικονομία, όπως για ήταν εκείνη του 1973, όπου σε καθεστώς στασιμοπληθωρισμού, πλήγμα δέχθηκε το κόστος παραγωγής, και ως εκ τούτου υπήρξε πρόβλημα προσφοράς στο πλαίσιο της διεθνούς καπιταλιστικής οικονομίας.

Αντιθέτως η κρίση του 2008 που συμπορευόταν με την ευρύτερη κρίση σωρευμένου χρέους (δημόσιου και ιδιωτικού), είχε ως συνέπεια να δεχθεί πλήγμα η ζήτηση λόγω κατάρρευσης των τραπεζών, με συνεπακόλουθο την αδυναμία δανειοδότησης ιδιωτών αλλά και κρατών.

Στον παρόντα χρόνο η «έλευση» του COVID-19, σε αντίθεση με τις προαναφερόμενες κρίσεις του 1973 και του 2008, πλήττει ταυτοχρόνως και την προσφορά και την ζήτηση. Ως εκ τούτου κατά τρόπο αδιστάκτως βέβαιον πλήττεται συνολικώς η αγορά, οπότε λόγω και της παγκοσμιοποίησης θα δοκιμαστούν οι αντοχές τόσο του μακροσυστήματος όσο και του ευρωσυστήματος. Ως προς το ευρωσύστημα δε, επισημειώνεται ότι ήδη η ευρωζώνη είναι εξασθενημένη, λόγω σωρευμένων χρεών  των κρατών-μελών και λόγω της μακρόχρονης ανένδοτης πολιτικής για δημοσιονομική πειθαρχία.

Με τούτα τα δεδομένα, γενικά σε επίπεδο μακροσυστήματος, το ΔΝΤ έχει υπολογίσει  ότι μια διεθνής ύφεση που θα αφορά στο 50% εκείνης του 2009, θα κοκκινίσει δάνεια ύψους 19 τρις δολαρίων. Το πρόβλημα δε, θα καταλάβει το σύνολο των τομέων της οικονομικής δραστηριότητας σε απροσδιόριστη έκταση, αρκεί να λάβουμε υπ όψιν τον ειδικότερο κλάδο που αφορά στον τουρισμό. Οι απώλειες στο τουριστικό εισόδημα από τον κορωναϊό μπορεί να ανέλθουν και στα 49 δις δολάρια εάν η κρίση διαρκέσει τόσο, όσο και εκείνη του SARS το 2003 σύμφωνα με ανάλυση του Oxford Economics. Ανάλογους υπολογισμούς έχει και το «Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδίων και Τουρισμού» (WTTC), με βάση τη στατιστική της εμπειρίας των προηγούμενων κρίσεων του SARS και του H1N1.

Η «ΘΕΩΡΙΑ ΠΕΡΙ ΧΑΟΥΣ»

Τούτων δοθέντων το «Δόγμα του Χάους» είναι παρόν. Υπ’ όψιν ότι η
«Θεωρία περί Χάους» στηρίζεται στην εκδοχή ότι ο παραμικρός ατυχής χειρισμός(!) είναι δυνατόν να συμπαρασύρει στο απόλυτο χάος το σύνολο του συστήματος. Είναι η θεωρία του «πετάγματος της πεταλούδας» - «Butterfly effect».

Με βάση την εκδοχή αυτή:  μια απειροελάχιστη μεταβολή στη ροή των γεγονότων μπορεί να οδηγήσει σε μια εξέλιξη της ιστορίας του συστήματος δραματικά διαφορετική από εκείνη που θα λάμβανε χώρα, αν δεν είχε συμβεί η μεταβολή αυτή.

Τούτων δοθέντων ο COVID-19 δεν αφορά απειροελάχιστη μεταβολή και δεν δοκιμάζει τον άνθρωπο αυτοτελώς ως ύπαρξη. Ο COVID-19 δοκιμάζει συνολικώς το «όλον σύστημα». Μήπως μετά το global red alert έχουμε ένα νέο  Bretton Woods και την ανατροπή του Stability Pact;

Καιρός είναι τα δόγματα του νεοφιλελευθερισμού να υποστούν συντριπτική ήττα στις συνειδήσεις των λαών, λαμβανομένης υπ  όψιν και της πρόσφατης εμπειρίας που αφορά στο έννομο αγαθό της δημόσιας υγείας. Ανεξαρτήτως όμως αυτού, είναι προδήλως βέβαιον ότι τόσο το μακροσύστημα όσο και το ευρωσύστημα, εισέρχονται σε νέα ιστορική φάση έντονης δοκιμασίας, οπότε όλα θα κριθούν εκ του αποτελέσματος.

 * Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Χώρας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC – EU).