"Οι Κρήτες της διασποράς είναι υπερήφανοι για τα επιστημονικά ιδρύματα της Μεγαλονήσου"

Του Ιπποκράτη Μπελαδάκη 

Οι Κρήτες της Αμερικής και του κόσμου πάντα ήταν στο πλευρό των Ακαδημαϊκών και Ερευνητικών Ιδρυμάτων της Κρήτης, πριν ακόμη αυτά υπάρξουν. Πολύ πριν από την ίδρυση των ΑΕΙ και του ΙΤΕ στην Κρήτη, υπήρξαν κινητοποιήσεις, καταρχήν από τους Κρήτες της Αμερικής και ακολούθησε η γενικότερη κινητοποίηση όλων των Κρητών της Διασποράς, για την αναβάθμιση της Παιδείας στο Νησί μας. Οι Κρήτες της Αμερικής μάλιστα, προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα. Πήραν την απόφαση να ξεκινήσουν έναν ερανικό αγώνα, προκειμένου να εξοικονομηθεί ποσό άνω του ενός εκατομμυρίου δολαρίων, για την ανέγερση του Πανεπιστημίου Κρήτης. Όπερ και εγένετο. Από τους πρώτους κιόλας μήνες εισέρευσαν στο ειδικό ταμείο που είχε δημιουργηθεί για τον σκοπό αυτό πολλές δεκάδες χιλιάδες δολαρίων, θέτοντας έτσι τις προϋποθέσεις για τον τελικό στόχο. Σ’ εκείνη τη στιγμή ένα ήταν μόνο το προαπαιτούμενο. «Η δέσμευση της Ελληνικής Κυβέρνησης». Οι κυβερνήσεις όμως της εποχής εκείνης δεν δεσμεύτηκαν ποτέ. Μάλιστα ο Παττακός στο Παγκόσμιο Συνέδριο Κρητών του 1969 δήλωσε κατηγορηματικά ότι δεν είναι δυνατή η άμεση ίδρυση Πανεπιστημίου και ότι συνεστήθη επιτροπή η οποία μελετά το πρόβλημα. Πρόσθεσε δε ότι η κυβέρνηση, «αποδίδουσα μεγάλη σημασία στην ανάπτυξη του εκπαιδευτικού τομέα της Νήσου, προέβη στην ίδρυση δημόσιας σχολής εμπορικού ναυτικού στα Χανιά και τεχνικών σχολών μέσης και ανωτέρας βαθμίδος στο Ρέθυμνο, Ηράκλειο και Νεάπολη». Η ανακοίνωση αυτή υπήρξε η μεγαλύτερη απογοήτευση για τους Κρήτες της Αμερικής, που μέχρι τότε είχαν ήδη μαζέψει το ποσό των 300.000 δολαρίων. Η ανακοίνωση του Παττακού, εκτός των άλλων έφερε και διχόνοιες ανάμεσα στα μέλη της Παγκρητικής. Δεν είναι της παρούσης να μακρολογήσω και να αναφερθώ σε όλα τα περιστατικά αυτής της μακρόχρονης προσπάθειας.  Όμως θα σταθώ στο αποτέλεσμα που είναι πολύ τιμητικό για τους μετανάστες αυτού του νησιού. Τα χρήματα αυτού του εράνου και πολλά ακόμη περισσότερα μετετράπησαν σε ένα «Κληροδότημα» υπέρ των ΑΕΙ και των Ερευνητικών Ιδρυμάτων της Κρήτης που πλησιάζει το ποσό των 1.000.000 δολαρίων. Από τη σύσταση δε του Πανεπιστημίου μέχρι σήμερα το «Κληροδότημα» αυτό έχει χρηματοδοτήσει τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, το Πανεπιστήμιο, το Πολυτεχνείο, κ.α., με το ποσό του 750.000 δολαρίων περίπου και συνεχίζει να τα χρηματοδοτεί. Το σημαντικότερο μάλιστα όλων των ενεργειών, τις οποίες έζησα από κοντά ως μέλος της ΠΕΑ, είναι ότι τα μέλη των επιτροπών που εργάστηκαν στη Παγκρητική, από την πρώτη στιγμή του αγώνα τους, έθεσαν το θέμα «πώς θα επανδρωθεί το Πανεπιστήμιο». Έτσι κάλεσαν Πανεπιστημιακούς δασκάλους με Κρητική καταγωγή, που ζούσαν στην Αμερική και σχημάτισαν μια «Συμβουλευτική Ομάδα». Ανάμεσα τους ήταν και ο  Πρόεδρος του Πανεπιστημίου Κρήτης την περίοδο 1981-1986, ο Γρηγόρης Σηφάκης, καθώς  και πολλοί άλλοι διαπρεπείς επιστήμονες. Οι οδηγίες αυτής της «Συμβουλευτικής Ομάδας» ήταν να επιμείνει η Επιτροπή Διεκδίκησης, στην ίδρυση ενός Πανεπιστημίου με διεθνείς προδιαγραφές και φυσικά να είναι αυτοδιοικούμενο. Πολλά ήταν τα προβλήματα και για ετούτη τη διεκδίκηση μιας και το Πανεπιστημιακό κατεστημένο της Ελλάδας δεν ήθελε ούτε να ακούσει για αυτήν τη διεκδίκηση. Μεγάλο ρόλο έπαιξαν και ορισμένοι τοπικοί άρχοντες, ιδίως της τοπικής αυτοδιοίκησης. Τα αποτελέσματα όμως είναι γνωστά. Εκατό και πλέον διάσημοι καθηγητές δέχτηκαν να εγκαταλείψουν τις σπουδαίες θέσεις τους στο εξωτερικό, τη δόξα και το χρήμα, για να προσφέρουν σημαντικό έργο στην Πατρίδα τους, αποτελώντας τον πυρήνα του επιστημονικού δυναμικού του Πανεπιστημίου Κρήτης και του ΙΤΕ. Πολλά χρωστά η Κρήτη και η Ελλάδα σ’ αυτούς. Και πάνω απ’ όλα Σεβασμό. Αλίμονο σε μια Πατρίδα που διαθέτει ένα Ερευνητικό Ίδρυμα (το ΙΤΕ) που παρέχει κάθε χρόνο, σε χαλεπούς καιρούς, εκατοντάδες υποτροφίες σε φοιτητές, που καταλαμβάνει κάθε φορά την πρώτη θέση σε όλες τις αξιολογήσεις μεταξύ των Ελληνικών Ερευνητικών Ιδρυμάτων, που συμβάλει σημαντικότατα στην οικονομία της Κρήτης, που έχει θέσει την Ελλάδα στον Παγκόσμιο χάρτη της Επιστήμης, της Έρευνας και της Τεχνολογίας, να μην απολαμβάνει τον «σεβασμό» που του πρέπει… Οι άνθρωποι που έχουν δουλέψει μέχρι σήμερα στο ΙΤΕ παρέλαβαν «τέσσερεις τοίχους και πολλά ελληνόπουλα ακάτεχα», για να φτάσουν σήμερα να παρουσιάζουν παγκόσμιες πρωτιές, επιτεύγματα, εφαρμογές, εφευρέσεις και σεβασμό από την Παγκόσμια Ερευνητική και Εκπαιδευτική Κοινότητα διαχρονικά πέτυχε την άνοδο κυριολεκτικά από το μηδέν στη κορυφή της Ευρώπης, συναγωνιζόμενο ιδρύματα με παράδοση εκατονταετιών, το πέτυχε με τις προσπάθειες όλων και φυσικά με την ηγεσία και καθοδήγηση των διαχρονικά καταξιωμένων διοικήσεων που φρόντισαν να προσελκύσουν στο νησί μας τους καλύτερους επιστήμονες - ερευνητές.

Εδώ αξίζει να αναλογιστούμε και να εξετάσομε τα «μέσα και τα όπλα» που τους δίδονται για να φέρουν εις πέρας αυτό το κολοσσιαίο έργο… προς όφελος της Κρήτης και της Χώρας.

Από δημοσιοποιημένες έγκυρες αναφορές, είναι γνωστό ότι χρηματοδοτείται από το κράτος με 10 έως 20% των ετήσιων εξόδων του. Τα υπόλοιπα χρήματα εισρέουν διαχρονικά στο ταμείο του, μέσα από το ενδιαφέρον των διοικήσεων και των ερευνητών, οι οποίοι αντέχουν στον σκληρό διεθνή ανταγωνισμό, κερδίζουν προγράμματα, τα εκτελούν με διακρίσεις «αριστείας» και έτσι εισρέουν κοινοτικά χρήματα στο ΙΤΕ. Χωρίς αυτό το έμψυχο υλικό, ουδέποτε θα εισέρεαν τόσες χρηματοδοτήσεις στη χώρα και στην  οικονομία της Κρήτης.  

Πολλά, αδίκως κατά τη γνώμη μου, έχουν ειπωθεί για τις πρόσθετες αμοιβές, τα μικροποσά που δίδονται στους ερευνητές ως επιπλέον κίνητρα για να συνεχίζουν εδώ στον τόπο μας να εργάζονται και να προσφέρουν, αντί να επιλέξουν «ξένα ιδρύματα», παχυλούς μισθούς, καλλίτερες γενικώς συνθήκες και κριτικές που θα εστιάζονται μόνο στην αξιοσύνη και την προσφορά τους ….. Μικροποσά που προέρχονται  μόνο από τον κόπο τους,  χρήματα εκτός κρατικού κορβανά που κέρδισαν οι ερευνητές του ΙΤΕ μέσα από σκληρό ευρωπαϊκό ανταγωνισμό. Κριτική επίσης γίνεται και περί ισοβιότητας των διευθυντών! Μα είναι γνωστό ότι υπάρχουν νόμοι και μέσα από την εφαρμογή τους αναδεικνύονται οι διευθυντές και μάλιστα μέσω διεθνών διαγωνισμών με ανταγωνιστικές διαδικασίες. Οι διαδικασίες και η τήρηση των νόμων είναι θέμα που αφορά την επιβλέπουσα αρχή και όχι τον εκάστοτε πρόεδρο του Ιδρύματος. Ο πρόεδρος και οι διευθυντές έχουν τεράστιο μέρος από την ευθύνη για την τιμητική 15η θέση στην Ευρωπαϊκή κατάταξη. Έχουν την ευθύνη να συνεχιστούν οι προσπάθειες κοιτώντας ακόμη υψηλότερα!

Στην Ελλάδα του 2014, εγώ ως πολίτης, θα ήθελα να έχομε τουλάχιστον ένα Υφυπουργείο για τα Ερευνητικά Ιδρύματα, ώστε να υποστηρίζεται το έργο τους. (Στην Αμερική τα Ερευνητικά Ιδρύματα ανήκουν στην δικαιοδοσία του Προέδρου των ΗΠΑ). Μέσα από αυτό το Υφυπουργείο, θα ήθελα να δω πρωτίστως, να δίδεται προς όλα τα Ερευνητικά Ιδρύματα της χώρας κάθε δυνατή διευκόλυνση για να ξεπεράσουν την ήδη εξόχως τιμητική για την Ελλάδα 15η θέση του ΙΤΕ στην Ευρωπαϊκή κατάταξη (που αν ληφθεί υπόψη ο αριθμός των ερευνητών του κάθε ιδρύματος το εκτοξεύει στη πρώτη θέση μεταξύ όλων στην Ευρώπη όσον αφορά την ανταγωνιστική κατάκτηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων).

Βεβαίως και ο έλεγχος! Όμως να είναι αντικειμενικός, δίκαιος, ουσιαστικός, αποτελεσματικός και εποικοδομητικός. Εναλλαγή προσώπων, βεβαίως! Αλλά μόνο προς όφελος των Ιδρυμάτων και όχι των προσώπων…!

Είμαι βέβαιος ότι, όπως και στο παρελθόν, όλοι οι Κρητικοί, αλλά και όσοι έστω και αν και δεν γεννήθηκαν στη μεγαλόνησο, αισθάνονται  πραγματικοί Κρητικοί, θα υπερασπισθούν ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει το Νησί μας. Το ΙΤΕ, που εξασφαλίζει στη Κρήτη μια λαμπρή παρουσία στο παγκόσμιο στερέωμα, που ανοίγει προοπτικές για την ανάδειξη της σε παγκόσμιο κέντρο Επιστήμης Τεχνολογίας και Καινοτομίας, όπως περίτρανα αποδεικνύουν και οι τελευταίες διεθνείς βραβεύσεις των καινοτόμων προϊόντων του, που ανοίγει προοπτικές για να βρίσκουν δουλειά και μέλλον οι προικισμένοι νέοι μας επιστήμονες στην ίδια τους την πατρίδα, αυτό το ΙΤΕ, όπως και τα άλλα Ερευνητικά και Εκπαιδευτικά Ιδρύματα του Νησιού μας, αξίζουν τη στήριξη όλων μας για χάρη των παιδιών μας.

Ιπποκράτης Μπελαδάκης

Εκπρόσωπος της ΠΕΑ

Γεν. Γραμματέας του ΠΣΚ