Κοροϊδία με τους σεισμόπληκτους στο Αρκαλοχώρι - Παραμένουν αναπάντητα τα ερωτήματα. Του Εμμανουήλ Χαλκιαδάκη

Ελάχιστοι τολμούν να μιλήσουν δημόσια για τον πιθανό συσχετισμό των σεισμών στο Αρκαλοχώρι με την κατασκευή του αεροδρομίου Καστελλίου, μολονότι η έντονη σεισμική δραστηριότητα ουσιαστικά ξεκίνησε με την έναρξη των εργασιών κατασκευής του. Το τελευταίο αποτελεί αναμφισβήτητο γεγονός, όσο κι αν επιχειρούν κάποιοι να αποδομήσουν αυτήν την άποψη, προσβάλλοντας ή αποδοκιμάζοντας όσους τολμούν να τη διατυπώσουν δημόσια.

Η δημοτική αρχή της περιοχής, αν και της απέστειλα υπόμνημα - επιστολή με σχετικό μου δημοσίευμα, πριν από σχεδόν ένα χρόνο, προκειμένου να ζητήσει τη συγκρότηση ανεξάρτητης επιτροπής ειδικών που θα διερευνήσει τον πιθανό συσχετισμό των σεισμών στην περιοχή με το υπό κατασκευή αεροδρόμιο -καθώς η σεισμική δραστηριότητα είναι πρωτόγνωρη και δεν σχετίζεται με την ιστορία των σεισμών στον εν λόγω  χώρο- ή το κατά πόσο είναι βιώσιμο ένα αεροδρόμιο σε σεισμογενή περιοχή, αδιαφόρησε, καθώς, προς μεγάλη μου απογοήτευση, δεν έλαβα ποτέ  απάντηση ούτε από τον δήμαρχο ούτε από τους συνεργάτες του. Αλήθεια ποια δημοτική αρχή, αν συνέβαιναν όλα αυτά στον τόπο της, θα αρνούνταν τη συνεργασία επιστημόνων, που μάλιστα κατάγονται από την περιοχή, και δεν θα προέβαινε άμεσα σε ενέργειες, για να απαντηθούν όλα αυτά τα αναπάντητα ερωτήματα; Το μόνο ελαφρυντικό που δίνω είναι να μην ενημερώθηκε... Σε μία δημοκρατική χώρα, όλοι μας κρινόμαστε όχι μόνο από τους λόγους μας, αλλά κυρίως από τις πράξεις μας. Αναρωτιέμαι, μετά το δημοσίευμα αυτό, θα ζητήσει επιτέλους τη σύσταση ανεξάρτητης επιτροπής, έστω και τώρα, ένα χρόνο μετά, ή τα λόγια μου θα αποδειχθούν «φωνή βοώντος εν τη ερήμω»;

Πρόσφατα, ο καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής & Εφαρμοσμένης Γεωλογίας  Ευθύμιος Λέκκας ανέφερε στο Ράδιο Κρήτη ότι το αεροδρόμιο στο Καστέλλι έγινε χωρίς τις απαραίτητες μελέτες, ενώ τόνισε την αναγκαιότητα εκτέλεσης ειδικών ερευνών που θα διασφαλίσουν τους κατοίκους αλλά και το ίδιο το έργο. Μεταξύ άλλων, επεσήμανε  ότι «ο διάδρομος προσγείωσης κατασκευάστηκε πάνω σε ρήγμα, που φαίνεται πως έχει ενεργοποιηθεί, καθώς οι τελευταίες σεισμικές δονήσεις καταγράφηκαν πάνω σε αυτό, γεγονός που χαρακτήρισε επικίνδυνο». Από την άλλη, ο  διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου καθηγητής Άκης Τσελέντης υποστήριξε στο διαδίκτυο ότι ναι μεν οι εργασίες κατασκευής του νέου αερολιμένα δεν ευθύνονται για τη σεισμικότητα, ωστόσο η σεισμικότητα των τελευταίων ωρών με διάφορους σεισμούς που είχαν επίκεντρο πολύ κοντά στον χώρο κατασκευής, πρέπει να προβληματίσει.

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, είθισται να μην κατασκευάζονται αεροδρόμια τόσο κοντά σε ενεργά ρήγματα, κι αν αυτό γίνει, θα πρέπει να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα, ενώ θέτει ζήτημα και για τα απόβλητα. Όπως αναφέρει, «αν ξεκινήσουν μετά την κατασκευή να ρίχνουν τα απόβλητα του αεροδρομίου στο καρστικό υπέδαφος κοντά στο ρήγμα, εκτός από τη μόλυνση του υδροφόρου της ευρύτερης περιοχής που θα προκληθεί καθιστώντας άχρηστες τις υπάρχουσες υδρογεωτρήσεις, είναι 100% σίγουρο ότι θα ενεργοποιηθούν τα ρήγματα λόγω «λίπανσης» των διεπιφανειών τους [!]».

Ύστερα από τα παραπάνω, θα ήθελα να υποβάλλω δημόσια δύο ερωτήματα. Επισημαίνω πως δεν είμαι σεισμολόγος, αλλά διδάσκω Ιστορία στο πανεπιστήμιο και έχω ασχοληθεί και με την ιστορία των σεισμών:

 α) Αν  -γράφω αν-  αυτή η πρωτόγνωρη για την ιστορία των σεισμών στην περιοχή και συνεχής σεισμική δραστηριότητα συσχετίζεται με την κατασκευή του αεροδρομίου, θα τολμήσει κάποιος από τους πλέον ειδικούς να το αναφέρει δημόσια ή θα θαφτεί κάτω από το βάρος των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων;

β) Ακόμα και αν δεν σχετίζεται αυτή η πρωτοφανής σεισμική δραστηριότητα που ξεκίνησε με την κατασκευή του αεροδρομίου - περίεργο βέβαια, γιατί όλως τυχαίως το φαινόμενο ξεκίνησε τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, όταν έγιναν έργα στο υπέδαφος, επαναλαμβάνω στο υπέδαφος, όχι στο έδαφος, του αεροδρομίου, δίπλα σε σεισμικό ρήγμα, και στην Ιστορία το timing, η χρονική συγκυρία ή πιο σωστά ο συγχρονισμός μόνο τυχαίος δεν είναι -, είναι δυνατόν να κατασκευαστεί αεροδρόμιο σε μία σεισμογενή περιοχή; Φανταστείτε τι θα συμβεί, αν γίνει σεισμός κατά τη διάρκεια της απογείωσης ή της προσγείωσης ενός αεροσκάφους. Ποιος θα ευθύνεται για τις πιθανές συνέπειες; Η κακή τύχη ή αυτός που έκτισε το αεροδρόμιο πάνω στο σεισμικό ρήγμα;

Για να μην αναφερθώ στους σεισμόπληκτους που μένουν ακόμα σε προσωρινούς οικίσκους και άλλοι στις οικίες τους που έχουν πρόχειρα επισκευάσει, με κίνδυνο τη ζωή τους,  ενώ οι αποζημιώσεις, αν αφαιρεθούν τα έξοδα φακέλου για τους μηχανικούς, που δεν καλύπτονται από τις τελευταίες, δεν επαρκούν, καθώς η τιμολόγηση έγινε με βάση τις τιμές που ίσχυαν στο παρελθόν και όχι τις σημερινές πραγματικές που έχουν πάρει την ανιούσα. Όπως μου ανέφερε μηχανικός, η σκληρή πραγματικότητα είναι ότι οι αποζημιώσεις δεν επαρκούν και μόνο όποιος έχει χρήματα μπορεί να επισκευάσει την οικία του! Σε κάποιες περιπτώσεις το όλο ζήτημα είναι τουλάχιστον περιπαικτικό. Ενδεικτικά αναφέρω, από υπόθεση δικού μου  προσώπου, πως σε περίπτωση μικρών ζημιών εγκρίθηκε αποζημίωση που ανήλθε γύρω στα 3.000 ευρώ. Από την άλλη, τα έξοδα φάκελου που βαραίνουν τον σεισμόπληκτο κυμαίνονται από 1.500 μέχρι 3.000 ευρώ, ενώ  είναι πολύ πιθανό, σύμφωνα με δήλωση μηχανικού που ρώτησα, να μην εγκριθούν όλες οι δαπάνες. Τα συμπεράσματα δικά σας… Και γι’ αυτούς που έχει καταστραφεί η οικία τους και μένουν σε οικίσκους, γι’ αυτούς που έχουν υποστεί σημαντικές καταστροφές και δεν έχουν να πληρώσουν τα έξοδα φακέλου ή δεν τους επαρκούν για τις δαπάνες επισκευής, τι θα γίνει; Θα πρέπει να καταφύγουν σε δανεισμό και στις τράπεζες; Αν αυτό δεν είναι κοροϊδία, τότε τι είναι; Ντροπή και μόνο ντροπή! Οι αποζημιώσεις πρέπει να περιλαμβάνουν και τα έξοδα φακέλου (την αμοιβή δηλαδή του μηχανικού) και να αναπροσαρμοστούν στις σημερινές πραγματικές τιμές! Διαφορετικά, αποτελούν κοροϊδία, καθώς δεν καλύπτουν, παρά ένα ελάχιστο μέρος των ζημιών. Ναι, κοροϊδία, καθώς ο όρος σημαίνει «και οτιδήποτε δεν είναι αρκετό ή κατάλληλο» και κατ’ επέκταση οτιδήποτε μας εξαπατά, όπως δεν είναι επαρκείς οι εξηγήσεις για την όλη σεισμική δραστηριότητα. Το σίγουρο είναι πως δεν είναι αποζημίωση, όπως ονομάζεται το χρηματικό ποσό που καταβάλλεται από το κράτος σε αυτόν που έπαθε κάποια ζημιά (στην περίπτωσή μας τους σεισμόπληκτους), προκειμένου να την επισκευάσει. Από τη στιγμή που το ποσό δεν επαρκεί ούτε κατά διάνοια για την επισκευή, δεν συνιστά αποζημίωση.

Το σίγουρο, επίσης, είναι ότι στην ευρύτερη περιοχή του Καστελλίου και του Αρκαλοχωρίου συντελέστηκε, αν όχι η μεγαλύτερη μέχρι τώρα, μία από τις μεγαλύτερες, και το αναφέρω ως ιστορικός, περιβαλλοντικές καταστροφές που συντελέστηκαν στη νεότερη και σύγχρονη ιστορία της νήσου, με την εκρίζωση και καταστροφή χιλιάδων ελαιόδεντρων, σε μία από τις λίγες πεδιάδες της Κρήτης. Και όσοι υπερθεμάτισαν για την κατασκευή του θα καταγραφούν από τον ιστορικό του μέλλοντος. Ίσως, όχι από εμένα, αλλά από κάποιον άλλο. Και αν έκαναν λάθος ή εξαπατήθηκαν, θα πρέπει άμεσα να πάρουν θέση, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα. Δεν είναι κακό να αναγνωρίζει κάποιος το λάθος του. Το αντίθετο. Για να μην αναφερθώ στις πιθανές μελλοντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, στην περίπτωση λειτουργίας του αεροδρομίου, που σχετίζονται με τους ρίπους των αεροσκαφών που εγκλωβίζονται σε μία περιοχή περιτριγυρισμένη από ορεινούς όγκους, τη μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα και την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, που θα μετατρέψουν τη γύρω από το αεροδρόμιο περιοχή ουσιαστικά σε ακατοίκητο χώρο.

Ανακαλώ στη μνήμη μου, με πόνο ψυχής, το Αρκαλοχώρι και τα χωριά γύρω από αυτό, όταν επισκεπτόμουν ως παιδί το δικό μου χωριό. Θυμάμαι ότι ήταν μία περιοχή αναπτυσσόμενη και με καλό επίπεδο ζωής, μία περιοχή που αποτελούσε πρότυπο και πόλο έλξης για την περιφέρεια της νήσου, αλλά και πέρασμα για όσους επιθυμούσαν να μεταβούν στα νότια και τα ανατολικά της Κρήτης. Η οικονομική άνθιση και η πολεοδομική επέκταση πριν από χρόνια αποτελούν αδιάψευστο μάρτυρα του γεγονότος.  Η κατάσταση σήμερα είναι θλιβερή, αν όχι απελπιστική. Άνθρωποι μένουν σε προσωρινούς οικίσκους ή σε πρόχειρα επισκευασμένες οικίες, πλάι σε ερείπια ή ετοιμόρροπα κτίρια. Πολλοί εγκατέλειψαν το Αρκαλοχώρι και τα γύρω χωριά, μια και έχασαν τη δουλειά τους ή αναγκάστηκαν να μετακινηθούν σε άλλες περιοχές ή στην πόλη του Ηρακλείου, μακριά από το επίκεντρο των σεισμών. Δεν τους αξίζει τέτοια τύχη… Σε κανέναν άνθρωπο δεν αξίζει…

Και αν για όλα ευθύνεται η κατασκευή του αεροδρομίου, όπως ψιθυρίζεται ως κοινό μυστικό ανάμεσα στους κατοίκους της περιοχής, αν αποδειχθεί κάτι τέτοιο, ας σταματήσει  εδώ και τώρα. Και αν δεν ευθύνεται, αλλά οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις και η ασφάλεια των πτήσεων κάνουν τη λειτουργία του απαγορευτική, ας παύσει άμεσα. Δεν είναι η πρώτη φορά στον κόσμο που έχει σταματήσει η κατασκευή αεροδρομίου, επειδή δεν πληρούσε τα περιβαλλοντικά κριτήρια ή γιατί υποβάθμιζε την ποιότητα της ζωής των κατοίκων μίας περιοχής. Άλλωστε, δεν φαίνεται να συνάδει με την ανάγκη για  βιώσιμη ανάπτυξη που είναι επιταγή της Ενωμένης Ευρώπης. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «Η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης αναφέρεται σε μορφή αναπτυξιακής πολιτικής η οποία επιδιώκει να ικανοποιήσει τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανάγκες της κοινωνίας κατά τρόπο που να εξασφαλίζει τη βραχυπρόθεσμη, μεσοπρόθεσμη και, κυρίως, τη μακροπρόθεσμη ευημερία». Πού είναι η περιβαλλοντική ευαισθησία; Πού βλέπει κάποιος, στην περίπτωση αυτή, την ευημερία και την παράλληλη ικανοποίηση των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών αναγκών;  Φτάνει πια…

Περιμένω τις απαντήσεις ή καλύτερα τις έμπρακτες παρεμβάσεις των αρμόδιων φορέων, της τοπικής αυτοδιοίκησης, των βουλευτών και των κομμάτων.  Ας κινητοποιηθούν επιτέλους!  Η κατάσταση έχει χρονίσει και το θέμα έχει ξεχαστεί. Οι μόνοι που το θυμούνται φαίνεται να είναι οι εναπομείναντες κάτοικοι της περιοχής, αν δεν ερημωθεί στο μέλλον... Και δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά… Τους το θυμίζουν οι συνεχείς σεισμοί που δεν λένε να κοπάσουν. Τους το θυμίζουν τα ερείπια, δίπλα στα οποία ζουν. Τους το θυμίζουν οι φίλοι και οι συγγενείς τους που εγκατέλειψαν τον τόπο. Επιτέλους, θα δώσει κάποιος αρμόδιος υπεύθυνες απαντήσεις για την πρωτοφανή και συνεχή σεισμική δραστηριότητα, θα λάβει υπόψη του τα νέα δεδομένα και θα αντιμετωπίσει ουσιαστικά τα προβλήματα των κατοίκων με πράξεις, ή θα μείνει σε ευχολόγια και σε ανέξοδες υποσχέσεις;

Ο Εμμ. Γ. Χαλκιαδάκης διδάσκει Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και είναι, μεταξύ άλλων, επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Ηράκλειο: Το σχέδιο για την αποκατάσταση και ενίσχυση του Ιερού Ναού του Αγίου Μηνά

Χανιά: Απαγόρευση κυκλοφορίας σε περιοχές NATURA όταν ο δείκτης πρόβλεψης κινδύνου πυρκαγιάς είναι 4 και 5

Κρήτη: Πολύ υψηλός ο κίνδυνος πυρκαγιάς την Τέταρτη 20 Ιουλίου