Οκτώβριος: Από πού πήρε το όνομά του - Λαϊκή παράδοση, παροιμίες

Οκτώβριος: Ο δέκατος μήνας του Γρηγοριανού Ημερολογίου, με διάρκεια 31 ημερών. Πήρε την ονομασία του από τη λατινική λέξη Octo (= οκτώ), επειδή στο αρχαίο δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο όγδοος στη σειρά μήνας.

Στη συνέχεια, με την προσθήκη του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου, το ρωμαϊκό ημερολόγιο έγινε δωδεκάμηνο. Ο Οκτώβριος μετακινήθηκε στη δέκατη θέση, αλλά διατήρησε την παλιά του ονομασία. Οι Ρωμαίοι τον ονόμαζαν και Sementilius (semen = σπόρος).

Στην αρχαία Ελλάδα ο Οκτώβριος ισοδυναμούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Βοηδρομιώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Πυανοψιώνα. Η περίοδος αυτή ήταν πλούσια σε γιορτές (Προηρόσια, Πυανόψια, Θησεία, Απατούρια, Οσχοφόρια, Θεσμοφόρια), καθώς οι Αθηναίοι φρόντιζαν να εξασφαλίζουν τη θεϊκή προστασία για τον κύκλο των γεωργικών εργασιών, που μόλις άρχιζε. Για το ίδιο λόγο οι Ρωμαίοι θυσίαζαν ένα άλογο στο Πεδίο του Άρεως για να πάνε καλά τα σπαρτά. Τον Οκτώβριο διεξάγονταν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους τα περίφημα Ελευσίνια Μυστήρια, σε Αθήνα και Ελευσίνα.

Στο λαϊκό καλεντάρι, ο Οκτώβριος ονομάζεται Αγιοδημήτρης ή Αγιοδημητριάτης, από τη μεγάλη χριστιανική γιορτή του Αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου), Βροχάρης και Σποριάς (Σποριάτης ή Σπαρτός), για τις ευεργετικές βροχές στη σπορά (σχετική η παροιμία «Οκτώβρη και δεν έσπειρες, οχτώ σακιά δεν γέμισες») και Μπρουμάρης (ομιχλώδης, σκοτεινός).

Ο Οκτώβριος σχετίζεται με μεγάλες στιγμές του νεώτερου Ελληνισμού. Στις 26 Οκτωβρίου 1912 απελευθερώθηκε η Θεσσαλονίκη από τον Ελληνικό Στρατό και είναι η μεγάλη γιορτή του Αγιου Δημητρίου, στις 28 Οκτωβρίου 1940 η φασιστική Ιταλία επιτέθηκε στη χώρα μας και στις 12 Οκτωβρίου 1944 η γαλανόλευκη κυμάτισε και πάλι στην Ακρόπολη.

Πως αλλιώς λέγεται
Οχτώβρης, Αηδημητριά​της από τη μεγάλη γιορτή του Αγίου Δημητρίου που αποτελεί το ορόσημο του χειμώνα.
Σπαρτής ή Σπαρτάς ή Σποριάς γιατί σπέρνουμε πολλά στις μέρες του και είναι η βασική γεωργική ασχολία.
Παχνιστής γιατί καλύπτονται από πάχνη οι αγροί
Μπρουμάρης​ δηλαδή ομιχλώδης και σκοτεινός.
Τρυγομηνάς (από τον τρύγο) τον ονομάζουν οι Έλληνες του Πόντου, αν και έτσι είναι γενικώς γνωστός ο Σεπτέμβριος και όχι ο Οκτώβριος.
Νειαστής (αρχ.): με πολλά οργώματα (νεάω = οργώνω χέρσα γη).

Παροιμίες για τον Οκτώβριο

Οκτώβρης και δεν έσπειρες, σιτάρι λίγο θα 'χεις.

Αν βρέξει ο Οκτώβρης και χορτάσει η γη, πούλησε το σιτάρι σου και αγόρασε βόδια.

Αν δε βρέξει, πώς θα ξαστερώσει;

Αν δε βρέξει, ας ψιχαλίσει, πάντα κάτι θα δροσίσει. 

Οκτώβρης κι αν δεν έσπειρες, οκτώ σπυριά δεν κάνεις.

Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός.

Άη Δημητράκη μου, μικρό καλοκαιράκι μου.

Οκτώβρης-Οκτωβροχάκης το μικρό καλοκαιράκι.

Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη, έχει οκτώ σειρές στ' αλώνι.

Τα σταφύλια τρυγημένα, και τα σκόρδα φυτεμένα.

Τ' άη - Δημητριού, τι είσαι 'σύ και τι 'μαι εγώ λέει το νιο κρασί στο παλιό (νιο = νέο) (26η Οκτωβρίου).

Τ' Άη Λουκά σπείρε τα κουκιά (18η Οκτώβρη).

Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια (κουδούνια μάλλον εννοούνται ο ήχος από τα κοπάδια των προβάτων).

Ο Οκτώβρης συγυρίζει, ναφθαλίνη θα μυρίσει.

Το Οκτωβριανό το λάδι, άλλος μήνας δε το βγάζει. 

Του Άϊ Δημητρού, μέσα το κρεβάτι. Του Άϊ Γιωργού, έξω το κρεβάτι (κινητή γιορτή αναφορικά του Πάσχα).

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Ηράκλειο - Αντιγριπικό εμβόλιο: Ξεκίνησε η παραλαβή και... ζήτηση - Πότε είναι καλό να το κάνετε

Ηράκλειο: Πότε θα λειτουργήσει ο νέος κόμβος στον Άη Γιάννη Χωστό

Ακρίβεια: Σε ποια προϊόντα θα δούμε νέες αυξήσεις "φωτιά" Οκτώβριο και Νοέμβριο