Νίκος Ξυλούρης: Η ζωή και η καλλιτεχνική του πορεία

Σαράντα χρόνια (41) συμπληρώνονται σήμερα, 8 Φεβρουαρίου 2021 από τον θάνατο του Νίκου Ξυλούρη, μιας από τις σημαντικότερες φωνές της σύγχρονης Ελλάδας, (το σήμα κατατεθέν της μουσικής παράδοσης της Κρήτης).

Τα παιδικά του χρόνια και τα πρώτα βήματα ως καλλιτέχνης

Ο Νίκος Ξυλούρης γεννήθηκε στις 7 Ιουλίου 1936, στο  χωριό Ανώγεια Μυλοποτάμου Ρεθύμνου  από οικογένεια με μουσική παράδοση και πολλούς λυράρηδες. Στα πέντε του χρόνια, όταν οι Γερμανοί έκαψαν το χωριό του, ξεριζώθηκε από τον τόπο του μαζί με τους υπόλοιπους κατοίκους, οι οποίοι μεταφέρθηκαν σε χωριό της επαρχίας Μυλοποτάμου όπου παρέμειναν μέχρι και την απελευθέρωση της Κρήτης.

Αδέλφια του είναι οι επίσης γνωστοί μουσικοί της κρητικής μουσικής ο Αντώνης Ξυλούρης (Ψαραντώνης) και ο Γιάννης Ξυλούρης (Ψαρογιάννης).

Από μικρός είχε δείξει κλίση στη μουσική. Λέγεται ότι μία μέρα είδε έναν συγγενή του να παίζει λύρα και από τότε του καρφώθηκε η ιδέα να μάθει αυτό το όργανο. Ο πατέρας του αρχικά είχε αντιρρήσεις, ωστόσο του γνώμη του άλλαξαν οι ισχυρισμοί του δασκάλου του Νίκου, που αναγνώρισε από νωρίς το ταλέντο του.

Έτσι σε ηλικία μόλις δέκα ετών απέκτησε την πρώτη του λύρα, παράτησε το σχολείο και ξεκίνησε να βγάζει χαρτζιλίκι παίζοντας μουσική σε γάμους, γιορτές και βαφτίσια.

Το 1953 ο 17χρονος Νίκος άφησε το χωριό του και εγκαταστάθηκε στο Ηράκλειο. Έκει άρχισε σταδιακά να γίνεται γνωστός στο ευρύ κοινό.

Ο μεγάλος έρωτας με την Ουρανία Μελαμπιανάκη

Σε μία αποκριάτικη γιορτή ο Νίκος Ξυλούρης είδε την Ουρανία Μελαμπιανάκη, γόνο αριστοκρατικής οικογένειας και την ερωτεύτηκε έντονα. Επί ένα χρόνο, κάθε βράδυ, της έκανε καντάδα κάτω από το παράθυρό της, χωρίς να έχουν μιλήσει ποτέ. Οι δύο τους έζησαν έναν δυνατό έρωτα.

Η ταξική τους διαφορά τους ανάγκασε να κλεφτούν και να παντρευτούν στα κρυφά, στις 21 Μαΐου του 1958. 

Ο πατέρας της Ουρανίας υπέγραψε τα χαρτιά του γάμου, δίνοντας επίσημα τη συγκατάθεσή του. Παρότι υπέγραψε, συνέχισε να μη μιλάει στην κόρη του και χρειάστηκαν αρκετά χρόνια για να αποκατασταθεί η σχέση τους.

Το ζευγάρι απέκτησε αργότερα δύο παιδιά, τον Γιώργη και τη Ρηνιώ.

Η άνοδος στην Αθήνα και οι συνεργασίες με μεγάλα ονόματα του πενταγράμμου

Ο Νίκος Ξυλούρης έχει ήδη αρχίσει να γίνεται γνωστός στην Κρήτη μέσα από τα γλέντια και τα πανηγύρια που διοργανώνουν οι κρητικοί.

 

 

Έτσι το Νοέμβριο του 1958 ηχογράφησε τον πρώτο του δίσκο με τίτλο “Μια μαυροφόρα που περνά”. Τα χρόνια που ακολούθησαν είχαν μια θετική έκβαση, καθώς το ταλέντο του, ως λυράρης και τραγουδιστής, ήταν πλέον γνωστό στο ευρύτερο κοινό, αλλά και σε όλους όσους βρίσκονταν πίσω από την μουσική, όπως ο διευθυντής της δισκογραφικής εταιρίας “Columbia”, με τον οποίο έγιναν και κουμπάροι. Εδώ να σημειώσουμε και τη συνεργασία με τον Γιάννη Μαρκόπουλο με δύο δίσκους τους “Χρονικό” και “Ριζίτικα”.

Ο Νίκος Ξυλούρης, όπως και άλλοι τέτοιου είδους καλλιτέχνες, έγινε η φωνή σύμβολο της αντίστασης κατά της διδακτορίας της μαύρης επταετίας. Μαζί με τους φοιτητές στην πρώτη γραμμή, ενισχύοντας τους με την φωνή του, με το ήθος του, αλλά και με την παρουσία του, ήταν από τις ελάχιστες επίσημες παρουσίες στο πολυτεχνείο και αυτό φάνηκε από τις φωτογραφίες σε διάφορες εφημερίδες αργότερα.

 

 

Τα τραγούδια του, σημαία, “Αγρίμια και Αγριμάκια μου”, “Ποτέ θα κάνει ξαστεριά” κ.α.

Ακόμα μια μεγάλη συνεργασία ήταν αυτή με την Τζένη Καρέζη και τον Κώστα Καζάκο στο θέατρο “Αθήναιον” το 1973, σε κάτι το πολύ όμορφο και διαφορετικό για τα δεδομένα εκείνης της εποχής.

Το τέλος του Ψαρονίκου

Μία δύσκολη χρονιά για τον σπουδαίο μουσικό ήταν το 1979. Μπορεί η καριέρα του να βρισκόταν στο απόγειό της, ωστόσο ο ίδιος δεν μπορούσε να απολαύσει το αποτέλεσμα των κόπων του αφού υπέφερε από έντονους πόνους στο κεφάλι και στο θώρακα.

Ταξίδεψε στη Νέα Υόρκη για εξετάσεις και οι γιατροί διαπίστωσαν ότι έπασχε από καρκίνο. 

Την Τετάρτη, 6 Φεβρουαρίου του 1980, μπήκε στο Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Πειραιώς για νέες εξετάσεις. Την επόμενη μέρα, όμως, η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε και το βράδυ της Πέμπτης έπεσε σε κώμα.

Οι γιατροί έκαναν υπεράνθρωπες προσπάθειες για να τον κρατήσουν στη ζωή, αλλά μάταια. Τα χαράματα της Παρασκευής 8 Φεβρουαρίου ο μεγάλος καλλιτέχνης έφυγε για το μεγάλο ταξίδι.

Ωστόσο η "παρουσία του" του παραμένει βαθιά χαραγμένη στη μνήμη κάθε Κρητικού και κάθε Έλληνα!

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

 Επίσκεψη στο σπίτι του Νίκου Ξυλούρη στ' Ανώγεια (φωτογραφίες)

Ο Νίκος Ξυλούρης σε τηλεοπτικη εκπομπή το 1977

Ένα εξαιρετικό κρητικό τραγούδι του Κουτσουρέλη σε 10 διαφορετικές εκτελέσεις