31 Μαΐου 1951: Το κίνημα της παραστρατιωτικης οργάνωσης ( Ι. Δ. Ε. Α)

Στις 31 Μαΐου του 1951 κατά τις πρώτες πρωινές ώρες παρατηρήθηκε έντονη ανησυχία και κινητικότητα στο κέντρο της Αθήνας. Ο λόγος ήταν η εκδήλωση και αποτροπή του στρατιωτικού πραξικοπήματος μιας παραστρατιωτικής οργάνωσης, που δρούσε στις ένοπλες δυνάμεις από τον καιρό του μεσοπολέμου αλλά έμελλε εκείνο το πρωινό, το ελληνικό πολιτειακό σύστημα και ο ελληνικός λαός να μάθουν για την ύπαρξη του. Το κίνημα του Ι. Δ. Ε. Α (Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών) απέτρεψε κ’ κατέστειλε ο μόλις παραιτηθείς στρατάρχης Αλέξανδρος Παπάγος στο όνομα του οποίου είχε εκδηλωθεί. Ακολούθησαν ανακρίσεις και 17 αξιωματικοί μεταξύ των οποίων και τρεις ταξίαρχοι παραπέμφθηκαν στο στρατοδικείο με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. 

Ο Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών, γνωστότερος από το ακρωνύμιο ΙΔΕΑ, ήταν μία μυστική παραστρατιωτική οργάνωση, αξιωματικών του Ελληνικού Στρατού, η οποία αναμίχθηκε στα δημόσια πολιτικά πράγματα της χώρας, ειδικότερα μετά την απελευθέρωση και τον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε, με σκοπό την αντιμετώπιση και αποτροπή του “τυχόν” επαπειλούμενου κομμουνιστικού κινδύνου” και δημιουργήθηκε από αξιωματικούς με ακροδεξιό  και φιλοβασιλικό ιδεολογικό προσανατολισμό και οι θέσεις τους δεν απείχαν πολύ από αυτές της Μεταξικής περιόδου. Ο πυρήνας της οργάνωσης του ΙΔΕΑ ως αντίληψη εντοπίζεται κατά τον Β’ Π.Π., στη Μέση Ανατολή και ειδικότερα λίγο μετά την ίδρυση του στρατιωτικού συνδέσμου ΕΝΑ (Ένωση Νέων Αξιωματικών) που συγκροτήθηκε από μια ομάδα κατωτέρων στελεχών του ελληνικού στρατού, στη Διοίκηση των εκεί Σχολών ΓΚΕΣ (Γενικό Κέντρο Εκπαίδευσης Στρατιωτικών) τον Αύγουστο του 1943. Παράλληλα, δημιουργήθηκαν τότε κι άλλες παρόμοιες αντικομμουνιστικές οργανώσεις όπως ο ΣΑΝ (Σύνδεσμος Αξιωματικών Νέων), ο ΔΕΑ κ.ά που όμως δεν ευδοκίμησαν. Οι μικρότερες ομάδες δημιουργήθηκαν με βάση το έτος αποφοίτησης από τη Σχολή Ευελπίδων. Παρ’ όλα αυτά όλες μαζί αυτές οι ομάδες έπαιξαν ένα έντονο διχαστικό και διαλυτικό ρόλο φθάνοντας στο σημείο να απαιτούν και την αλλαγή της κυβέρνησης, επιδεικνύοντας μια ανεπίτρεπτη απειθαρχία. Συνέπεια αυτών ήταν να συλληφθούν οι πρωταίτιοι να καταδικαστούν κάποιοι εις θάνατο πλην όμως ακολούθησε η αμνηστία. 

Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον Άξονα, επανερχόμενοι όλοι οι παραπάνω αξιωματικοί και διαβλέποντας από τις τότε συνθήκες που επικρατούσαν τα σύννεφα του εμφυλίου σπαραγμού, αποφάσισαν να κινηθούν περισσότερο αποτελεσματικά. Έτσι ιδρύθηκε στις 25 Οκτωβρίου του 1944 στην Αθήνα ή οργάνωση της «Τρίαινας»,μια  μυστική οργάνωση σαμποτάζ και πληροφοριών που είχε δραστηριοποιηθεί στην κατεχόμενη Ελλάδα μαζί με έναν εκπρόσωπο της «ΕΝΑ» (Ένωση Νέων Αξιωματικών) οργάνωσης με σκοπούς σαφώς αντικομμουνιστικούς.Σκοπός του Ι. Δ. Ε. Α ήταν η πλήρης διάλυση του κομμουνιστικού κινήματος και των παραφυάδων του και η εγκαθίδρυση και αναπαραγωγή του στρατιωτικού μηχανισμού στην οργάνωση του αστικού μεταπολεμικού κράτους στην Ελλάδα ή, σύμφωνα με την ορολογία απόρρητης εσωτερικής οδηγίας του ίδιου του ΙΔΕΑ, η «δικτατορία του ΙΔΕΑ». Η αντίληψη και ουσιαστική θέση του ΙΔΕΑ ήταν η ταύτιση του στρατού με το Έθνος – Κράτος και η πλήρης ανεξαρτησία του από την Πολιτική κ’ Πολιτειακή  εξουσία. Ουσιαστικός θεσμός έκφρασης των εθνικών συμφερόντων θα ήταν ο ίδιος ο ΙΔΕΑ, ενώ πουθενά στις θέσεις του ΙΔΕΑ δεν αναφέρεται ο θεσμός της Βασιλικής Μοναρχίας. Ήταν οργανωμένος κατά το τριαδικό σύστημα ένταξης και συμμετοχής που περιλάμβανε την α)μύηση, β)το Ιδρυτικό, γ) και το δογματικό μέρος που αποτελούσε τον σκοπό της οργάνωσης. 

Ήδη το 1948 στην οργάνωση είχαν ενταχθεί πάνω από 2.500 αξιωματικοί και υπαξιωματικοί. Η εξάπλωση του ΙΔΕΑ υπήρξε ταχύτατη σε επιτελικούς στρατιωτικούς σχηματισμούς όπως την Ταξιαρχία Ρίμινι και τις δυνάμεις καταδρομών. Το 1951 ήρθε στην δημοσιότητα ένα έγγραφο το οποίο φέρεται να κατέθεσε στην Διοικούσα Επιτροπή ο Συνταγματάρχης Νικόλαος Γωγούσης, βάση του οποίου θα συγκροτούνταν μια ειδική υπηρεσία η οποία θα δολοφονούσε οποιοδήποτε θα έβλαπτε τον αγώνα και πρόδιδε την πατρίδα. Από το 1947 είχαν αρχίσει απροκάλυπτες παρεμβάσεις του ΙΔΕΑ στην πολιτική ζωή με επισκέψεις σε πολιτικούς και υπαγόρευση των θέσεών της οργάνωσης. Αποκορύφωμα της παρέμβασής του ήταν όταν το 1951, αποπειράθηκε να καταλάβει την εξουσία δια των όπλων, αμέσως μετά την δήλωση της παραίτησής του Στρατάρχη Αλέξανδρου Παπάγου από το στρατιωτικό του αξίωμα. Ο ίδιος ο Παπάγος, έκπληκτος τότε, όπως δηλώθηκε, από την αιφνίδια αυτή δράση του ΙΔΕΑ, κάλεσε τους αξιωματικούς που συμμετείχαν να αποσυρθούν στις μονάδες τους και στα κυρίως καθήκοντά τους, οδηγώντας έτσι το κίνημα σε καταστολή .Ηγετικά στελέχη του ΙΔΕΑ κατέλαβαν τα γραφεία του ΓΕΕΘΑ και του ΓΕΣ στα Παλαιά Ανάκτορα. Ταυτόχρονα έμπιστοι συνεργάτες τους κατέλαβαν κρίσιμες θέσεις στο κέντρο της Αθήνας και στα περιφερειακά αεροδρόμια της Αττικης. Ο Αλέξανδρος Παπάγος πληροφορήθηκε έκπληκτος το κίνημα και νωρίς το πρωί της 31ης Μαΐου κατέβηκε από το σπίτι του στην Εκάλη προς τα Παλαιά Ανάκτορα και διέταξε κάποιες μονάδες να επιστρέψουν στα στρατόπεδά τους και όχι μόνο επέπληξε του κινηματίες που είχαν προχωρήσει στην ενέργεια χωρίς την άδειά του, αλλά αργότερα μετά τη σύλληψη και καταδίκη τους από την κυβέρνηση Πλαστήρα, υπερασπίστηκε την αμνηστία τους την οποία και πέτυχε ενώ ο ίδιος αργότερα ως Πρωθυπουργός, τους επανέφερε στην ενεργό υπηρεσία.

Έτσι η οργάνωση, σε αντίθεση με την επιπόλαια αντίληψη των τότε πολιτικών, δεν εξαρθρώθηκε, αλλά παρέμεινε να υφίσταται με εναλλασσόμενους αρχηγίσκους όπως τον Σ. Γκίκα, τον Πατίλη κ.ά. συνδεόμενη πλέον άμεσα με το παρακράτος της χώρας που άρχισε να αναπτύσσεται και να γιγαντώνεται, ειδικότερα μετά τις εκλογές του 1958 και την μετέπειτα επιβολή της στρατιωτικής χούντας τον Απρίλιο του 1967.

Πηγή: pollsandpolitics

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Σαν σήμερα: Σημαντικά γεγονότα της 31ης Μαΐου

Άγιος Νικήτας Αχεντριά: Το μέρος όπου εκάρη μοναχός ο Άγιος Ευμένιος Σαριδάκης

Κερκόπορτα: Πού βρισκόταν και κατά πόσο συνετέλεσε στην Άλωση της Πόλης