Η Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής ως το 2013

Η Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής ως το 2013 είναι ένας από τους βασικούς στόχους που καλείται να προωθήσει η Ελλάδα κατά την προεδρία της στην ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) έχει σημειώσει ικανοποιητική πρόοδο προς την επίτευξη των κλιματικών και ενεργειακών στόχων για το 2020. Λαμβάνοντας όμως υπόψη τις μακροπρόθεσμες προοπτικές που έχουν τεθεί από την Ευρωπ. Επιτροπή [στο Χάρτη Πορείας για τη μετάβαση σε μια ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών επιπέδων άνθρακα για το 2050 (2050 Roadmap), τον Ενεργειακό Χάρτη Πορείας για το 2050 και τη Λευκή Βίβλο], ο ουσιαστικός μακροπρόθεσμος στόχος είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 80-95% κάτω από τα επίπεδα του 1990 έως το 2050. 

Δυστυχώς η εξάρτηση της Ευρώπης από ξένα ορυκτά καύσιμα συνεχίζεται και αυξάνεται κάθε χρόνο γεγονός που δεν προμηνύει θετικά αποτελέσματα για το κλίμα, αλλά ούτε για την οικονομία και την ανταγωνιστικότητά της ΕΕ.  

Επίσης, καθ΄οδόν προς την επίτευξη μιας παγκόσμιας συμφωνίας για την συνέχιση του Πρωτοκόλλου του Κυότο, η ΕΕ οφείλει να καθορίσει το επίπεδο της φιλοδοξίας για τους κλιματικούς στόχους για το 2030, ώστε να συμμετάσχει ενεργά στις διεθνείς διαπραγματεύσεις προς μια νέα παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα που θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ το 2020 και να καλύπτει τουλάχιστον την δεκαετία μέχρι το 2030.

Συνεπώς, απαιτείται η κατάρτιση ενός στρατηγικού πλαισίου με ορίζοντα το 2030 σχετικά με τους στόχους και τις πολιτικές της ΕΕ για την αλλαγή του κλίματος και την ενέργεια

Το εν λόγω πλαίσιο πολιτικών για το κλίμα και την ενέργεια με ορίζοντα το 2030 πρέπει να καθοριστεί το συντομότερο δυνατόν, ώστε να εξασφαλιστούν οι  κατάλληλες επενδύσεις που θα αποφέρουν βιώσιμη ανάπτυξη, προσιτές ανταγωνιστικές τιμές ενέργειας και μεγαλύτερη ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού. Φυσικά, το νέο πλαίσιο πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης, αλλά συγχρόνως πρέπει να είναι αρκετά φιλόδοξο, ώστε να ανταποκριθεί στον απαραίτητο μακροπρόθεσμο στόχο της μείωσης των εκπομπών κατά 80-95% μέχρι το 2050. 

Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπ. Επιτροπή ξεκίνησε τις διαδικασίες διαμόρφωσης των απαραίτητων πολιτικών για το κλίμα και την ενέργεια προς το 2030. Μόλις το εν λόγω μίγμα πολιτικών καταστεί σαφές και διαγεγραμμένο, αναμένεται να συνεισφέρει τόσο στην αντιμετώπιση των κλιματικών απειλών όσο και στην προώθηση της ανταγωνιστικότητας και της ενεργειακής ασφάλειας στην Ε.Ε.

Με την Πράσινη Βίβλο που εξέδωσε η Ευρωπ. Επιτροπή στα τέλη Μαρτίου του 2013 δρομολόγησε μια διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης σχετικά με το τι πρέπει να περιλαμβάνει. 

Η Πράσινη Βίβλος θέτει μια σειρά ερωτημάτων, όπως, μεταξύ άλλων, τα εξής:

•           ποιο θα είναι το είδος, η φύση και το επίπεδο των κλιματικών και ενεργειακών στόχων που θα πρέπει να καθοριστούν για το 2030;

•           πώς μπορεί να επιτευχθεί η συνοχή μεταξύ των διαφόρων μέσων πολιτικής;

•           πώς μπορεί το ενεργειακό σύστημα να συμβάλει καλύτερα στην ανταγωνιστικότητα της ΕΕ;

•           πώς πρέπει να ληφθούν υπόψη οι διαφορετικές δυνατότητες των κρατών μελών ; κλπ

 

Υπό το φως των απόψεων που θα εκφραστούν από τα κράτη μέλη, τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. αλλά και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και το ευρύ κοινό, η Επιτροπή έβαλε στόχο  να υποβάλει την πρόταση για το πλαίσιο πολιτικών για το κλίμα και την ενέργεια το 2030, μέχρι το τέλος του 2013

«Οι επιβλαβείς επιπτώσεις των εν λόγω αλλαγών γίνονται όλο και πιο έκδηλες παγκοσμίως καθώς οι υψηλότερες θερμοκρασίες αυξάνουν τον κίνδυνο εξάλειψης ορισμένων ειδών και τη μετάδοση μολυσματικών ασθενειών, η τήξη των πάγων επηρεάζει την παροχή ύδατος και αυξάνει τον κίνδυνο πλημμύρας, η λειψυδρία επηρεάζει τόσο τις ανθρώπινες δραστηριότητες όσο και τα οικοσυστήματα ενώ η αναγκαστική μετανάστευση από τις πιο πληγείσες περιοχές εντείνει την πιθανότητα συγκρούσεων και ανασφάλειας»

Για την αντιμετώπιση τους είναι αναγκαίο να ληφθούν μέτρα όπως:

η αποτελεσματικότερη χρήση των λιγοστών υδάτινων πόρων

η προσαρμογή των υφιστάμενων προδιαγραφών κατασκευής κτιρίων, ώστε να είναι ανθεκτικά στις μελλοντικές κλιματικές συνθήκες και σε ακραία καιρικά φαινόμενα,

η κατασκευή αντιπλημμυρικών τειχών και η ανύψωση των αναχωμάτων για την προστασία από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας,

η ανάπτυξη ανθεκτικών στην ξηρασία καλλιεργειών,

η επιλογή δασικών ειδών και δασοκομικών πρακτικών λιγότερο ευάλωτων στις καταιγίδες και τις πυρκαγιές,

η εκπόνηση χωροταξικών σχεδίων και τη δημιουργία διαδρόμων για να διευκολυνθεί η μετανάστευση των ειδών.

Η προσαρμογή μπορεί να περιλαμβάνει, τόσο εθνικές, όσο και περιφερειακές στρατηγικές, καθώς και πρακτικά μέτρα σε κοινοτικό επίπεδο ή από μεμονωμένα άτομα

Η προσαρμογή αφορά τόσο τα φυσικά, όσο και τα ανθρώπινα συστήματα. (Πράσινη Βίβλος: Η προσαρμογή της Ευρώπης στην αλλαγή του κλίματος - επιλογές δράσης για την ΕΕ, 2007).

Η λήψη μέτρων προσαρμογής προϋποθέτει την εκτίμηση των επιπτώσεων της κλιματικής μεταβολής σε διάφορους τομείς της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο καθώς επίσης και τον προσδιορισμό του οικονομικού μεγέθους των εν λόγω επιπτώσεων. Οι σημαντικότερες διαταραχές που θα προκληθούν σύμφωνα με τις αναλύσεις και μελέτες που έχουν διεξαχθεί περιλαμβάνουν επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, στην αγροτική παραγωγή, στη διαθεσιμότητα και ποιότητα των υδατικών πόρων, στη διαθεσιμότητα γης, στην ποιότητα των φυσικών οικοσυστημάτων, στη βιοποικιλότητα, στην προσφορά και ζήτηση ενέργειας, στη συχνότητα εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων, κλπ. Η ένταση των προαναφερθέντων κλιματικών αλλαγών και των συνεπαγόμενων επιπτώσεων δεν θα είναι η ίδια σε όλες τις περιοχές του πλανήτη, ενώ σε ορισμένες γεωγραφικές περιοχές και σε συγκεκριμένους τομείς είναι ακόμη δυνατόν να προκύψουν και οφέλη

Η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε παγκόσμιο επίπεδο θα μπορούσε να προλάβει 1,4 ως 3 εκατ. θανάτους ως το τέλος του αιώνα, σύμφωνα με αμερικανούς επιστήμονες.

Η μελέτη είναι η πρώτη που εξετάζει την ποιότητα του αέρα και τις επιπτώσεις της στην ανθρώπινη υγεία σε διεθνές επίπεδο, διαπιστώνοντας παράλληλα ότι η μείωση των αερίων του θερμοκηπίου συνεπιφέρει τη μείωση και άλλων ρυπαντών στην ατμόσφαιρα.

Ευρύτερη ανάλυση

Οι μελέτες που έχουν γίνει ως τώρα για να εξετάσουν την επίδραση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην ανθρώπινη θνησιμότητα προσεγγίζουν το ζήτημα βραχυπρόθεσμα και σε τοπικό επίπεδο, χωρίς να εξετάζουν τη μεταφορά των ρυπογόνων ουσιών από τη μια χώρα στην άλλη, – ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι το νέφος της Κίνας γίνεται αισθητό στις δυτικές ακτές των Ηνωμένων Πολιτειών –, τις μακροπρόθεσμες μεταβολές των ανθρώπινων πληθυσμών ή τις έμμεσες επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής στην ποιότητα του αέρα.

Η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature», συμπληρώνει αυτά τα κενά υιοθετώντας μια «ευρύτερη» άποψη. Ο Τζέισον Γουέστ του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας στο Τσάπελ Χιλ και οι συνάδελφοί του από την Αμερικανική Υπηρεσία Ωκεανού και Ατμόσφαιρας (NOAA) και άλλα ερευνητικά ιδρύματα χρησιμοποίησαν καθολικά μοντέλα στα οποία συμπεριέλαβαν όλους τους παραπάνω παράγοντες για να εξαγάγουν πιθανά μελλοντικά σενάρια αλλά και να εντοπίσουν νέες αλληλεπιδράσεις στη σχέση της χρόνιας θνησιμότητας με την έκθεση στο όζον και τη σωματιδιακή ύλη (τα αιωρούμενα σωματίδια) – ρυπαντές που επηρεάζονται έμμεσα από την κλιματική αλλαγή

3 εκατ. λιγότεροι θάνατοι τον χρόνο ως το 2100

Σύμφωνα με τα αποτελέσματά τους, μια δραστική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα μπορούσε να οδηγήσει στην πρόληψη 300.000 ως 700.000 πρόωρων θανάτων ετησίως ως το 2030, τα δυο τρίτα εξ αυτών στην Κίνα. Ως το 2050 οι μειώσεις αυτές θα μπορούσαν να προλάβουν 800.000 ως 1,8 εκατ. πρόωρους θανάτους ετησίως ενώ ως το 2100 θα μπορούσαν να αποφευχθούν 1,4 εκατ. ως 3 εκατ. θάνατοι ετησίως.

«Διαπιστώσαμε ότι η μείωση των αερίων του θερμοκηπίου μπορεί να οδηγήσει σε μάλλον εντυπωσιακή μείωση των ρυπογόνων ουσιών στην ατμόσφαιρα συμβάλλοντας σημαντικά στη σωτηρία ζωών» δήλωσε ο δρ Γουέστ στον επιστημονικό ειδησεογραφικό διαδικτυακό τόπο «LiveScience».

Οι ερευνητές εκτίμησαν επίσης το χρηματικό όφελος που αποφέρει η πρόληψη των θανάτων για κάθε τόνο μείωσης των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα και είδαν ότι κυμαίνεται περίπου στα 50-380 δολάρια σε παγκόσμιο επίπεδο. «Αυτό το όφελος είναι πολύ μεγαλύτερο από το κόστος της μείωσης των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, οπότε δικαιολογεί τη μείωση των εκπομπών από την άποψη της ανθρώπινης υγείας» ανέφερε ο δρ Γουέστ.

 

Τι καλείται να αντιμετωπίσει η Ελλάδα

Μια πρώτη γεύση του τι θα αντιμετωπίσει η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ στο πλαίσιο της προεδρίας της ΕΕ και στο μείζον θέμα των στόχων που πρέπει να τεθούν ως το 2030 για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, έδωσαν ήδη οκτώ Ευρωπαίοι υπουργοί από τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, τη Δανία, το Βέλγιο, την Αυστρία, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία.
 Με την επιστολή τους προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή οι 8 υπουργοί, ζητούν φιλόδοξους στόχους για την ανάπτυξη των ΑΠΕ έως το 2030 και τονίζουν ότι «έτσι θα ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας και θα δημιουργηθούν περισσότερες θέσεις εργασίας και ανάπτυξη».
 Σύμφωνα με την επιστολή, η ανάπτυξη των ΑΠΕ θα περιορίσει την εξάρτηση της Ευρώπης από τα ακριβά εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα, αλλά θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και συντονισμένα ώστε να ελαχιστοποιηθεί το κόστος στους καταναλωτές.
Το πώς θα χειριστεί το κρίσιμο θέμα η ελληνική πλευρά στο πλαίσιο της προεδρίας είναι ένα μεγάλο ερώτημα αφού δεν έχουμε κάνει και την καλύτερη εντύπωση με τις εθνικές πολιτικές που έχουν αναπτυχθεί με στόχο το μπλοκάρισμα των ΑΠΕ σε βάρος των βρώμικων καυσίμων που εντέχνως λαμβάνουν «προίκα»…
 Ο υπεύθυνος για θέματα ενέργειας και κλιματικών αλλαγών στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace, Τάκης Γρηγορίου, με αφορμή την πρωτοβουλία των 8 υπουργών επεσήμανε ότι «Η Ελλάδα σήμερα είναι εγκλωβισμένη ανάμεσα στην εξάρτηση από τα ακριβά εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα και την καλπάζουσα ενεργειακή φτώχεια. Το ΥΠΕΚΑ καλείται να σπάσει το δίπολο επενδύοντας στην ανάπτυξη μίας σύγχρονης, καθαρής και αποδοτικότερης οικονομίας».
Η Greenpeace καλεί το ΥΠΕΚΑ:
·         να υποστηρίξει την προοδευτική κίνηση των 8 υπουργών και να προωθήσει, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας, φιλόδοξους και νομικά δεσμευτικούς στόχους για τις ΑΠΕ, την εξοικονόμηση ενέργειας και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030,
·         να λάβει τις απαραίτητες πολιτικές και νομοθετικές πρωτοβουλίες που θα διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα της αγοράς ΑΠΕ στην Ελλάδα και την επίτευξη των σχετικών στόχων έως το 2020, προς όφελος των καταναλωτών