Προσοχή στα δόντια μας το καλοκαίρι

Η κατανάλωση των παγωτών μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση ενοχλημάτων, πολλές φορές ισχυρά επώδυνων, που χαλάνε τη διάθεση του καταναλωτή. Ποσοστό ανθρώπων, που ανέρχεται στο 30%, παραπονείται για την εμφάνιση έντονου και διαξιφιστικού πόνου στην περιοχή πίσω από τα μάτια και το μέτωπο, όταν καταναλώνει παγωμένο γλυκό ή ρόφημα. Η ενόχληση αυτή μπορεί να διαρκέσει πολύ λίγο, (περίπου ένα λεπτό), είναι όμως ιδιαίτερα βασανιστική, μετατρέποντας μία εύγεστη απόλαυση σε ταλαιπωρία. 

Γιατί όμως αισθανόμαστε αυτά τα συμπτώματα; Όταν καταναλώνουμε κάτι πολύ παγωμένο, το ψυχρό ερέθισμα φθάνει σε ανατομικές περιοχές της στοματικής μας κοιλότητας, στις οποίες υπάρχουν πολλά νεύρα και αγγεία. Μία τέτοια περιοχή είναι η περιοχή της μαλακής υπερώας. Ο ερεθισμός των νεύρων με ένα εξαιρετικά ψυχρό ερέθισμα, δίνει την πληροφορία στο σώμα, δηλώνοντας την ύπαρξη ενός ακραίου ψυχρού ερεθίσματος στο κεφάλι.

Το σώμα ανταποκρίνεται με την αποστολή μεγάλης ποσότητας αίματος στα αγγεία του κεφαλιού, για να αυξηθεί η θερμοκρασία και να προφυλαχθεί ο εγκέφαλος από το ψύχος που εμφανίσθηκε, λόγω της κατανάλωσης του ψυχρού τροφίμου ή ποτού. Το επιπλέον αυτό αίμα διογκώνει τα αγγεία, δημιουργώντας το σύντομο αυτό πόνο στην περιοχή. Ιδιαίτερα επιρρεπή στα συμπτώματα αυτά είναι τα άτομα που πάσχουν από ημικρανίες.

Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να αποφύγουμε το δυσάρεστο αυτό αίσθημα ή να μειώσουμε την έντασή του; Μία σωστή κίνηση είναι η σταδιακή μείωση του ψυχρού ερεθίσματος από το άτομο που καταναλώνει το ψυχρό γλύκισμα ή ποτό, πριν την κατάποσή του. Η λήψη μικρής ποσότητας και η τοποθέτησή του για λίγο χρόνο στην περιοχή της σκληρής υπερώας θα βοηθήσουν στη μείωση, πολλές φορές και στην εξάλειψη αυτού του προβλήματος.

Όμως παρόμοια ευαισθησία μπορεί να εμφανισθεί και στα δόντια. Για να καταλάβουμε το μηχανισμό που προκαλεί τον πόνο στα δόντια, ύστερα από την κατανάλωση ενός παγωμένου τροφίμου ή ποτού, θα πρέπει να θυμηθούμε την ιστολογική δομή των δοντιών. Εξωτερικά κάθε δόντι στην περιοχή της μύλης, του τμήματος δηλαδή του δοντιού που φαίνεται μέσα στο στόμα, περιβάλλεται από μία σκληρή ουσία, που ονομάζεται αδαμαντίνη, ενώ στην περιοχή της ρίζας ή των ριζών (σε περιπτώσεις που το δόντι είναι πολύρριζο) υπάρχει οστεϊνη. Κάτω από τις ουσίες αυτές υπάρχει η οδοντίνη, η οποία περιβάλλει την πολφική κοιλότητα, τόσο στην περιοχή της μύλης, όσο και στην περιοχή της ρίζας ή των ριζών των δοντιών.

Η ουσία αυτή καθορίζει το χρώμα, το σχήμα και το μέγεθος κάθε δοντιού και είναι διαπερατή, διότι περιέχει μικρά σωληνάρια, που ονομάζονται οδοντινοσωληνάρια. Στο κέντρο του δοντιού βρίσκεται η πολφική κοιλότητα, μέσα στην οποία βρίσκεται ο πολφός. Ο πολφός περιέχει αγγεία και νεύρα, τα οποία μπαίνουν στην πολφική κοιλότητα από μία τρύπα (ριζικό τρήμα), που βρίσκεται στην άκρη της ρίζας (ή των ριζών σε περιπτώσεις δοντιών που έχουν περισσότερες από μία ρίζες). Περιέχει επιπλέον μεσοκυττάρια ουσία, συνδετικό ιστό και διάφορα κύτταρα που βοηθούν στην αίσθηση, άμυνα, θρέψη και ανάπλαση του δοντιού.

Όταν καταναλώνουμε κάτι παγωμένο δημιουργείται ερεθισμός στα κύτταρα και μετακίνηση της ρευστής ουσίας που βρίσκεται μέσα στα οδοντινοσωληνάρια. Οι υδροδυναμικές δυνάμεις που παράγονται ως αποτέλεσμα αυτών των ρευστών μετακινήσεων οδηγούν στον ερεθισμό των αισθητηρίων νευρικών απολήξεων του δοντιού και στην εμφάνιση του πόνου. Το πρόβλημα είναι εντονότερο όταν υπάρχουν ανοικτές κοιλότητες στα δόντια (λόγω τερηδονικής βλάβης, τροχισμού ή αποκόλλησης σφραγίσματος), σε υφίζηση ούλων, ή σε ύπαρξη ρωγμών στα δόντια, εξαιτίας καταγμάτων ή κακώσεων, λόγω της μεγαλύτερης εκτεθειμένης επιφάνειας οδοντινοσωληνίσκων στα ψυχρά ερεθίσματα.

Η υφίζηση των ούλων συναντάται σε ασθενείς που πάσχουν από νοσήματα του περιοδοντίου, σε άτομα γεροντικής ηλικίας, σε ανθρώπους που ασκούν υπέρμετρη πίεση στην περιοχή των ούλων κατά το βούρτσισμα των δοντιών, σε περιπτώσεις ορθοδοντικού προβλήματος, όπου κάποια δόντια βρίσκονται σε ανώμαλη θέση στους φραγμούς, σε περιπτώσεις ύπαρξης στεφανών ή σφραγισμάτων που προεξέχουν στην περιοχή των ούλων, κ.ά. Όταν ένα κάταγμα στους οδοντικούς ιστούς είναι βαθύ και φθάνει μέχρι την πολφική κοιλότητα, ο πόνος που προκαλείται μετά την κατανάλωση ενός ψυχρού τροφίμου είναι εντονότατος και διαξιφιστικός, διότι ερεθίζονται απευθείας τα νεύρα στον πολφό.

Έκθεση των οδοντινοσωληναρίων μπορεί να δημιουργηθεί και από τον εμφανιζόμενο περιεμφρακτικό χώρο, δηλαδή τη σχισμοειδή περιοχή που δημιουργείται ανάμεσα στα τοιχώματα μίας κοιλότητας που παρασκεύασε ο οδοντίατρος για την τοποθέτηση σφραγίσματος και το εμφρακτικό υλικό (π.χ. αμάλγαμα). Εκτός από την ύπαρξη κάποιου τραυματισμού, που οδηγεί σε κάταγμα των δοντιών, επιρρεπή για εμφάνιση καταγμάτων είναι και τα άτομα που έχουν τη συνήθεια να σφίγγουν τα δόντια τους (τριγμός), ή να δαγκώνουν σκληρά αντικείμενα ή πολύ σκληρές τροφές. Ευαισθησία παρουσιάζεται και σε άτομα που καταναλώνουν όξινες τροφές, αλκοολούχα ποτά, κάνουν συχνά εμετούς ή πάσχουν από βουλιμία. Ο πόνος εμφανίζεται συχνά ακόμα και με την αναπνοή ψυχρού αέρα.

Εκτός από τον πόνο και τη δυσφορία που προκαλείται, συχνά το άτομο αλλάζει διατροφικές συνήθειες, φοβούμενο την εμφάνιση αυτών των συμπτωμάτων. Σε πολλές περιπτώσεις αποφεύγει και το βούρτσισμα των δοντιών, γεγονός που ευνοεί τη συσσώρευση πλάκας, τη δημιουργία τρυγίας και την εμφάνιση ουλίτιδας ή περιοδοντίτιδας που απογυμνώνει ακόμα περισσότερο τη ρίζα ή τις ρίζες των δοντιών, επιδεινώνοντας το πρόβλημα της υπάρχουσας ευαισθησίας τους στο πόνο.