Ενεργειακή κρίση: Το πλάνο της Ε.Ε. για τα ευάλωτα νοικοκυριά

Χωρίς επαρκή θέρμανση έμειναν 36 εκατομμύρια Ευρωπαίοι πολίτες. Ο αριθμός αυτός μπορεί να φαίνεται μεγάλος, αλλά εάν αναλογιστεί κανείς τους πραγματικούς αριθμούς που αναδεικνύουν την ενεργειακή φτώχεια, το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος είναι ακόμα μεγαλύτερο. Ακόμα περισσότεροι Ευρωπαίοι δεν έχουν τα προς το ζην και δεν καταφέρνουν να καλύψουν τις βασικές ανάγκες εστίασής τους, κάτι που αποτελεί και ένα από τα κύρια υγειονομικά προβλήματα της καθ’ όλα ανεπτυγμένης οικονομίας της ηπείρου. Η πρόσφατη ενεργειακή κρίση που εκτίναξε τις τιμές στα ύψη και το οικονομικό πλήγμα της πανδημίας έχει φέρει την κατάσταση στο απροχώρητο σε πολλά νοικοκυριά.

Ενεργειακή φτώχεια

Η ενεργειακή φτώχεια αποτελεί παράγωγο πληθώρας παραγόντων, όπως το διαθέσιμο εισόδημα για τη χρήση θέρμανσης και η ανεπαρκής μόνωση των διαμερισμάτων.

Στις περισσότερες περιπτώσεις η ενεργειακή φτώχεια οφείλεται σε διαφορετικούς συνδυασμούς πολλαπλών παραγόντων, επηρεάζοντας τόσο την υγεία, την ευημερία, την ικανότητα ένταξης στην κοινωνία και την ποιότητα ζωής των πολιτών. Γι αυτούς ακριβώς τους λόγους, η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας αποτελεί κύριο τρόπο βελτίωσης των συνθηκών και του επιπέδου διαβίωσης των πολιτών ενός κράτους ή μιας ομοσπονδίας όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Τακτικές

Αν και οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν αυτές καθεαυτές τις δικές τους προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση του προβλήματος, η Κομισιόν φαίνεται πως προσηλώνεται στην καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας όλο και περισσότερο την τελευταία δεκαετία. Η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας αποτελεί κύριο μέλημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Στο πακέτο παροχής καθαρής ενέργειας για τους Ευρωπαίους πολίτες του 2019, η Ε.Ε. υποσχέθηκε να προστατεύσει τους καταναλωτές, ενώ εισήγαγε το πλαίσιο National Energy and Climate Plans (NECPs) βάσει του οποίου όλα τα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη θα πρέπει να θέσουν ένα 10ετές πλάνο επίτευξης των ενεργειακών και κλιματικών στόχων. Αυτοί οι στόχοι συμπεριλαμβάνουν την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας και την προστασία των ευάλωτων κοινωνικών στρωμάτων μέσω προγραμμάτων στήριξης.

Το ευρωπαϊκό Green Deal επίσης υπογραμμίζει την αναγκαιότητα της καταπολέμησης του προβλήματος και της στήριξης των πολιτών κατά τη διάρκεια της ενεργειακής μετάβασης σε εναλλακτικές, καθαρές μορφές ενέργειας. Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη συμπεριλάβει τέτοια μέτρα στήριξης στα ρυθμιστικά τους πλαίσια. Συγκεκριμένα, η στρατηγική Renovation Wave, η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε το 2020, έχει θέσει την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας και τη βελτίωση της μόνωσης των νοικοκυριών ως 1 εκ των 3 πυλώνων της. Η «ανακαίνιση» αυτή της ενεργειακής αποδοτικότητας τέθηκε επί χάρτου στις οδηγίες της Κομισιόν για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και την ευρύτερη οδηγία για βέλτιστη ενεργειακή απόδοση. 

Τον Οκτώβριο του 2021 η Κομισιόν παρουσίασε μία «εργαλειοθήκη» μέτρων που μπορούν να υιοθετήσουν τα κράτη μέλη για την προστασία των αυξημένων τιμών ενέργειας. Μερικά από αυτά τα μέτρα συμπεριλαμβάνουν προτάσεις για τη μείωση του ενεργειακού κόστους και την προστασία από blackout, όπως και μέτρα στήριξης προς τις ενεργοβόρες επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης.

Περίπου 6 εκατομμύρια ευρώ δαπανήθηκαν σε 3 πρότζεκτ ονόματι STEP (Solutions to Tackle Energy Poverty), EmpowerMed και SocialWat. Τα πρότζεκτ αυτά σκοπεύουν στη βελτίωση των ενεργειακών συνθηκών μέσω της συνεργασίας με παρόχους ενέργειας και καταναλωτές.

Τα δεδομένα

Η προαναφερθείσα επίλυση του προβλήματος της ενεργειακής ένδειας αποτελεί κύριο στόχο τόσο των κυβερνήσεων όσο και της Ευρωπαϊκής ένωσης.

Τα δεδομένα που συγκεντρώνονται σε εθνικό επίπεδο βοηθούν τις ρυθμιστικές αρχές στην κατανόηση της γενικής εικόνας. Παρ’ όλα αυτά, η ανάλυση σε τοπικό επίπεδο παίζει σημαντικό ρόλο, αφού μπορεί να παρέχει συγκεκριμένα δεδομένα, να προτείνει λύσεις και να ξεσκεπάσει τα επιμέρους προβλήματα που πλήττουν συγκεκριμένη μερίδα των πολιτών. Γι αυτό το λόγο, τα εθνικά και τοπικά πλαίσια στήριξης θα πρέπει να συνδυαστούν για μια συνολικότερη καταπολέμηση του προβλήματος.

Οποιαδήποτε μέτρα θα πρέπει να βασίζονται σε απτά, αποδεδειγμένα δεδομένα. Η ποσοτικοποίηση των δεδομένων και η συνεχής παρακολούθησή τους θα βοηθήσουν στην καταπολέμηση της ρίζας του προβλήματος, ιδιαίτερα εάν αναλογιστεί κανείς την πολυδιάστατη πρόκληση της ενεργειακής φτώχειας. Μέχρι τώρα, οι αναλυτές και οι ειδικοί δεν έχουν ανακαλύψει τη χρυσή τομή για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Στο πλαίσιο αυτό, το Energy Poverty Advisory Hub (EPAH) οδηγεί την ευρωπαϊκή προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος. Αποτελείται από ένα δίκτυο συνεργατών το οποίο αποσκοπεί στην καταπολέμηση της ενεργειακής ένδειας και την ενεργειακή μετάβαση των κρατών-μελών της Ε.Ε.

Μέσω της προσέγγισής του από κάτω προς τα επάνω (bottom-up) το EPAH προσφέρει βοήθεια για την ενεργειακή ενσωμάτωση στον αστικό χωροταξικό και ενεργειακό σχεδιασμό ενώ συμβάλλει στην ενσωμάτωση τοπικών δράσεων υποστηριζόμενων από τα πλαίσια της εθνικής πολιτικής κάθε κράτους. 

To EPAH έχει θεσπίσει πλαίσιο ενεργειακής μετάβασης και καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής. Μέσω της συνεργασίας του με το Covenant of Mayors, τη συμφωνία Ευρωπαίων δημάρχων για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας, το EPAH στηρίζει τις προσπάθειες για τη βελτίωση των ενεργειακών συνθηκών των τοπικών κοινωνιών.

Η εργαλειοθήκα του EPAH συμπεριλαμβάνει:

• Αναλύσεις και πρακτικά εγχειρίδια.
• Το ΕPAH Atlas, μια διαδικτυακή, διαδραστική βάση δεδομένων που επιτρέπει στους ενδιαφερόμενους να ανακαλύψουν τα τοπικά και διεθνή έργα για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας σε παγκόσμιο επίπεδο.
• Διαδικτυακά μαθήματα για την ανάπτυξη ικανοτήτων καταπολέμησης του θέματος της ενεργειακής φτώχειας.
• Τεχνική βοήθεια προς τις τοπικές κυβερνήσεις και τις εφαρμογές των πλαισίων στήριξής τους.

Διαβάστε επίσης: 

Ηράκλειο: Στα ύψη οι τιμές των καυσίμων - Διαμαρτύρονται στους βενζινοπώλες οι καταναλωτές

Ουκρανία: Άλμα στις τιμές φυσικού αερίου και πετρελαίου μετά το διάγγελμα Πούτιν

Κρήτη: Λείπουν εκατομμύρια ευρώ από την αγορά - Σε ασφυξία επιχειρήσεις, νοικοκυριά