Διστάζουν οι επιχειρήσεις να εφαρμόσουν τα προγράμματα της μαθητείας

Στις αρχές του 2017 αναμένεται να είναι έτοιμα τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (cedefop) με αντικείμενο τον θεσμό τής μαθητείας στην Ελλάδα, στο πλαίσιο των ανασκοπήσεων για το θέμα ανά χώρα, που "τρέχουν" επίσης στην Ιταλία και τη Σλοβενία κι έχουν ήδη ολοκληρωθεί για τη Μάλτα και τη Λιθουανία.

Οι ανασκοπήσεις, που έχουν συμβουλευτικό χαρακτήρα, γίνονται σε συνεργασία με τα αρμόδια υπουργεία και κοινωνικούς εταίρους και κατόπιν αιτήματος αυτών, ενώ το 2016 και το 2017 αναμένεται να ξεκινήσει η εκπόνηση αντίστοιχων μελετών και για άλλες δύο ή τρεις κοινοτικές χώρες. Το cedefop έχει αναγνωρίσει τον θεσμό της μαθητείας και της απόκτησης γνώσης "πάνω στη δουλειά" (work-based learning) ώς μια διέξοδο για την αντιμετώπιση των προκλήσεων στην αγορά εργασίας της ΕΕ,ιδίως σε ό,τι αφορά τους νέους και τους μακροπρόθεσμα άνεργους. Όπως ανέφερε η αναπληρώτρια διευθύντρια του κέντρου, η Ιταλίδα Μάρα Μπρούτζια (Mara Brugia), η νεανική ανεργία στην ΕΕ παραμένει υψηλή ("αν δεν κάνω λάθος στη Θεσσαλονίκη πλησιάζει το 60%" είπε χαρακτηριστικά), ενώ υπολογίζεται ότι υπάρχουν 12 εκατομμύρια μακροχρόνια άνεργοι.

Από την πλευρά της, μιλώντας σε Ευρωπαίους δημοσιογράφους, στο πλαίσιο σεμιναρίου που διοργάνωσε το cedefop, η Ρουμάνα εμπειρογνώμων του Κέντρου, Ραμόνα Νταβίντ Κραέσκου (Ramona David Craescu), επισήμανε ότι μόλις μία στις τέσσερις επιχειρήσεις στην ΕΕ (ποσοστό 25%) εφαρμόζουν τον θεσμό της μαθητείας, παρά τα σημαντικά οφέλη. Ερωτηθέντες γιατί εφαρμόζουν τον θεσμό της μαθητείας (πολλαπλές απαντήσεις), οι επιχειρηματίες που καταρτίζουν μαθητευόμενους απάντησαν (στο πλαίσιο έρευνας σε 25 κράτη-μέλη) σε ποσοστό 86% ότι το πράττουν προκειμένου να έχουν σωστά καταρτισμένους μελλοντικούς εργαζόμενους. Σε ποσοστό 62% υποστήριξαν ότι εφαρμόζουν τον θεσμό της μαθητείας ώστε να έχουν τη δυνατότητα να διαλέξουν τους καλύτερους μεταξύ των καταρτιζόμενων και να τους προσλάβουν.

Οι υπόλοιπες απαντήσεις ήταν οι εξής: για να επωφεληθούν από την παραγωγική δυνατότητα των μαθητευόμενων (45%) και για να αποφύγουν τον κίνδυνο κακής αντιστοίχισης επαγγελματικών προσόντων κατά τις προσλήψεις (44%).

Γιατί οι μικρομεσαίοι διστάζουν να εφαρμόσουν μαθητείες
Πιο διστακτικές στην εφαρμογή της μαθητείας εμφανίζονται οι μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Κι αυτό διότι οι πόροι τους είναι περιορισμένοι, ενώ συχνά οι νέοι που εκπαιδεύουν τις εγκαταλείπουν πριν οι ίδιες προλάβουν να επωφεληθούν: αφού αποκτήσουν την πολύτιμη εργασιακή εμπειρία που τους παρέχουν (με κόστος για τις ίδιες τις επιχειρήσεις, καθώς διαθέτουν εργατοώρες εξειδικευμένου προσωπικού για να τους εκπαιδεύσουν), οι νέοι αξιοποιούν την προϋπηρεσία για να εργαστούν σε κάποια μεγαλύτερη επιχείρηση. Παρόλα αυτά, η εικόνα αυτή περί περιορισμένης ανάπτυξης του θεσμού στην Ευρώπη δεν είναι ενιαία για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, αφού οι μαθητείες είναι διαδεδομένες ακόμη και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Ολλανδία. Μάλιστα, φαίνεται ότι υπάρχει άμεση συσχέτιση μεταξύ των χαμηλών ποσοστών ανεργίας και των ανεπτυγμένων σχημάτων μαθητείας. Για αυτό άλλωστε και γίνονται βήματα προς αυτή την κατεύθυνση από περισσότερες χώρες. "Η Ιταλία μόλις επικαιροποίησε τη νομοθεσία της για τη μαθητεία. Στη δε Ελλάδα γίνονται προσπάθειες για τον θεσμό και το καλό εδώ είναι ότι τα υπουργεία Απασχόλησης και Παιδείας κάθονται στο ίδιο τραπέζι" σημείωσε η κ. Κραέσκου, η οποία υπενθύμισε ακόμη ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκαινίασε τον Ιούλιο του 2013 την ευρωπαϊκή συμμαχία για θέσεις μαθητείας.

Διαφορετικές ταχύτητες ανά χώρα
Σύμφωνα με παλαιότερο ενημερωτικό σημείωμα του cedefop, βασισμένο σε στατιστικά στοιχεία του 2012, τα προγράμματα μαθητείας, όπως και η επαγγελματική εκπαίδευση, φαίνεται να μην προσελκύουν ιδιαίτερα τους νέους Ευρωπαίους, τουλάχιστον σε ορισμένες χώρες, κι αυτό παρότι τα οφέλη είναι σημαντικά για τους ίδιους (που μαθαίνουν την πραγματικότητα της αγοράς εργασίας σε κανονικές συνθήκες). Το 2012, σε προγράμματα αρχικής επαγγελματικής εκπαίδευσης συμμετείχε λίγο παραπάνω από το ήμισυ (50,5%) των μαθητών του δεύτερου κύκλου της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ωστόσο, οι αποκλίσεις μεταξύ των χωρών στο ποσοστό συμμετοχής ήταν μεγάλες: κυμαίνονταν από 70% στη Αυστρία έως μόλις 13% στην Κύπρο.

Προγράμματα μαθητείας υπάρχουν σε σχεδόν όλες τις χώρες. Ωστόσο, μόλις το 27% των σπουδαστών επαγγελματικής εκπαίδευσης συμμετείχαν σε προγράμματα που να συνδυάζουν σχολική μάθηση και μάθηση σε περιβάλλον επιχείρησης (όπου τουλάχιστον το 25% του προγράμματος πραγματοποιείται εκτός σχολικού περιβάλλοντος). Στη Δανία όλοι σχεδόν οι σπουδαστές προγραμμάτων αρχικής επαγγελματικής εκπαίδευσης συμμετέχουν σε κάποια μορφή μάθησης που συνδυάζει σχολείο και εργασιακό περιβάλλον. Το ποσοστό είναι πολύ υψηλό και στη Γερμανία.