Καλάβρυτα 1943-2023: Αναγκαία όσο ποτέ η ίδρυση Υφυπουργείου για τις γερμανικές αποζημιώσεις. Του Νότη Μαριά*

Συμπληρώθηκαν 80 χρόνια από το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων με τον Δήμο Καλαβρύτων να διοργανώνει σειρά εκδηλώσεων για να τιμήσει τους Καλαβρυτινούς μάρτυρες που εκτελέστηκαν από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής στις 13 Δεκεμβρίου 1943 με αποκορύφωμα βέβαια την τέλεση πάνδημου μνημοσύνου στον Μητροπολιτικό Ναό καθώς και επιμνημόσυνης δέησης και κατάθεσης στεφάνων στον τόπο εκτέλεσης.

Καθώς όμως η Ιστορία παίζει πάντα τα δικά της παιχνίδια, την ίδια ώρα στη Βαρσοβία ο πρώην Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ και γνωστός πολέμιος της πολωνικής διεκδίκησης των γερμανικών αποζημιώσεων (www.express.co.uk 2/9/2022) ορκιζόταν στο Προεδρικό Μέγαρο ως ο νέος Πρωθυπουργός της Πολωνίας (www.lemonde.fr 13/12/2023) γεγονός εξαιρετικά σημαντικό για το μέλλον της υπόθεσης αυτής.

Στις εκδηλώσεις για τις ημέρες μνήμης του Ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων συμμετείχαν εκπρόσωποι της κυβέρνησης και των κομμάτων της αντιπολίτευσης που επανέλαβαν για άλλη μια φορά τα γνωστά ευχολόγιά τους σε σχέση με την διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων. Πάντως εξαιρετικά ενδιαφέρουσα κρίνεται και η παρουσία του Πρέσβη της Πολωνίας στα Καλάβρυτα ο οποίος κατάθεσε στεφάνι στον τόπο εκτέλεσης στέλνοντας μήνυμα αλληλεγγύης προς την Αθήνα.

Από πλευράς μας είχαμε την ευκαιρία να συμμετάσχουμε στις εκδηλώσεις μνήμης για τα 80 χρόνια από το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων την Παρασκευή 8 Δεκεμβρίου 2023 με ομιλία μας σε Ημερίδα με θέμα τη Διεκδίκηση των Γερμανικών Αποζημιώσεων που οργάνωσε η Ένωση Θυμάτων Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος και ο Δήμος Καλαβρύτων.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης επισήμανα ότι το ζήτημα της διεκδίκησης των γερμανικών αποζημιώσεων είναι εξαιρετικά επίκαιρο μιας και η Πολωνία διεκδικεί πλέον ποσό 1.3 τρισ. δολαρίων για πολεμικές επανορθώσεις από το Βερολίνο. Επιπλέον η γερμανική πλευρά σφυροκοπείται αμείλικτα όχι μόνο από την Πολωνία που απαιτεί την καταβολή πολεμικών επανορθώσεων αλλά και από τη Ναμίμπια και την Εβραϊκή Οργάνωση «Conference on Jewish Material Claims Against Germany». Έτσι παρότι η Γερμανία έχει ήδη συμφωνήσει από τον Σεπτέμβριο του 2021 να καταβάλει στη Ναμίμπια τουλάχιστον 1,1 δισ. δολάρια για την γενοκτονία που συντελέστηκε κατά τη γερμανική αποικιοκρατία στο διάστημα 1904-1908 στη Νοτιο-Δυτική Αφρική, σημερινή Ναμίμπια, (https://www.dw.com 23/3/2023) οι φυλές Herero και Nama που ήταν άλλωστε και τα θύματα της γενοκτονίας απαιτούν πολύ μεγαλύτερα ποσά. Από κοντά και η «Conference on Jewish Material Claims Against Germany» που για το έτος 2024 διασφάλισε την καταβολή εκ μέρους της Γερμανίας 1,4 δισ. δολαρίων στα εναπομείναντα θύματα του Ολοκαυτώματος (https://www.npr.org 15/6/2023) τα οποία τα τελευταία 70 χρόνια έχουν λάβει συνολικά 80 δισ. δολάρια. Το κλίμα μάλιστα για την διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων είναι ακόμη πιο θετικό καθώς ΕΕ και ΗΠΑ έχουν ανοίξει το ζήτημα της καταβολής πολεμικών επανορθώσεων στην Ουκρανία εκ μέρους της Ρωσίας. Επιπλέον από την πλευρά της η Μόσχα με δηλώσεις της εκπροσώπου του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας Μαρίας Ζαχάροβα διεκδικεί αποζημιώσεις από τη Γερμανία για το ένα εκατομμύριο Ρώσους αμάχους πολίτες και στρατιώτες που έχασαν τη ζωή τους, οι περισσότεροι από πείνα, λόγω της πολιορκίας του Λένινγκραντ από τα γερμανικά στρατεύματα η οποία ξεκίνησε στις 8 Σεπτεμβρίου 1941 και διήρκησε επί 900 ημέρες (https://eprimefeed.com 22/11/2023).

Τέλος δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι ήδη έχει διαμορφωθεί παγκόσμια ένα ευρύτερο κλίμα διεκδίκησης αποζημιώσεων για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας όπως είχε την ευκαιρία να διαπιστώσει και ο Βασιλιάς της Αγγλίας Κάρολος κατά την επίσκεψή του στην Κένυα λόγω της γενοκτονίας τουλάχιστον 11.000 Mau Mau που είχαν εξεγερθεί το διάστημα 1950-1962 κατά της Βρετανικής αποικιοκρατίας (https://www.france24.com 31/10/2023).

Κατόπιν αφού ενημέρωσα τους συμμετέχοντες στην Ημερίδα για την δράση που είχα αναλάβει ως Ευρωβουλευτής σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων τόσο στην Ολομέλεια της Ευρωβουλής, όσο και στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου συνέχισα αναλύοντας την πρόταση που έχω διατυπώσει από το 2011 στο βιβλίο μου «Το Μνημόνιο της χρεωκοπίας και ο άλλος δρόμος» (Εκδόσεις Λιβάνη, σελ.552-566) για εγγραφή των γερμανικών αποζημιώσεων  στον κρατικό προϋπολογισμό καθώς και για τιτλοποίηση του αναγκαστικού κατοχικού δανείου προτείνοντας επιπλέον την δημιουργία Υφυπουργείου για τις γερμανικές αποζημιώσεις και τον διορισμό υπερκομματικού υφυπουργού.

Τέλος σε σχέση με τις πολωνικές διεκδικήσεις επισήμανα ότι τον Σεπτέμβριο του 2022 η πολωνική πολιτική ηγεσία ανακοίνωσε με τον πιο επίσημο τρόπο ότι η Βαρσοβία θα διεκδικήσει από το Βερολίνο το ποσό των 1,32 τρισεκατομμυρίων ευρώ ως Πολεμικές Επανορθώσεις (https://apnews.com 1/9/2022). Ακολούθησε στις αρχές Οκτωβρίου 2022 η επίδοση στη Γερμανία της Πολωνικής Ρηματικής Διακοίνωσης με την οποία η Βαρσοβία ζητούσε 1,3 τρισ. ευρώ ως Πολεμικές Επανορθώσεις (www.dw.com 3/10/2022). Στη συνέχεια στα τέλη Νοεμβρίου 2022 η Πολωνία απέστειλε διπλωματική νότα σε 50 χώρες για το ζήτημα των Πολεμικών Επανορθώσεων (https://notesfrompoland.com 23/11/2022). Στις χώρες αυτές συμπεριλαμβάνεται και η Ελλάδα. Μάλιστα όπως επισημάναμε (www.political.gr 10/12/2022, σελ.20) στις  αρχές Δεκεμβρίου 2022 ακολούθησε η σημαντική είδηση ότι η Βαρσοβία ζητά τη σύγκληση διεθνούς διάσκεψης για τις Πολεμικές Επανορθώσεις που οφείλει να καταβάλει η Γερμανία όχι μόνο στην Πολωνία αλλά και σε άλλες χώρες (www.thetimes.co.uk  6/12/2022). Και φυσικά εννοείται και στην Ελλάδα καθώς η χώρα μας διεκδικεί εδώ και δεκαετίες την καταβολή των περίφημων γερμανικών αποζημιώσεων. Από το Βερολίνο λοιπόν, όπου βρέθηκε στις 6-7 Δεκεμβρίου 2022 για επίσημη επίσκεψη ο Υφυπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας και Κυβερνητικός Πληρεξούσιος για τις Γερμανικές Πολεμικές Επανορθώσεις κ. Arkadiusz Mularczyk σε δηλώσεις του επισήμανε ότι «πέραν των διμερών συνομιλιών, θα πρέπει να διεξαχθεί και μια Διεθνής Διάσκεψη για το θέμα, διότι αφορά πολλές άλλες χώρες» (www.newsbreak.gr 8/12/2022). Η συνέχεια δόθηκε με τη Γερμανία να απορρίπτει και τυπικά την Πολωνική ρηματική διακοίνωση (www.euronews.com 4/1/2023) και την Πολωνία να απευθύνεται για στήριξη σε ΟΗΕ (www.jurist.org/news 5/1/2023) και ΗΠΑ (www.polskieradio.pl 2/2/2023).

Πάντως από την πλευρά του ο Ντόναλτ Τουσκ ευθύς εξ αρχής από τον Σεπτέμβριο του 2022 «αποδοκίμασε την έκκληση για επανορθώσεις» (www.express.co.uk 2/9/2022) επισημαίνοντας ότι «η επανεμφάνιση του ζητήματος των αποζημιώσεων ήταν μέρος μιας “αντιγερμανικής εκστρατείας” που σχεδιάστηκε κυρίως για να υποστηρίξει το κόμμα PiS του Kaczyński ενόψει των πολωνικών εκλογών» το φθινόπωρο του 2023 (www.theguardian.com 2/9/2022).

Ακολούθως οι γερμανικές αποζημιώσεις αποτέλεσαν κεντρικό σημείο αντιπαράθεσης κατά τη διάρκεια της πρόσφατης προεκλογικής περιόδου στην Πολωνία με τον ηγέτη του τότε κυβερνώντος Κόμματος του Νόμου και της Δικαιοσύνης (PiS), Jaroslaw Kaczyński να χαρακτηρίζει τον Τουσκ «ανδρείκελο» των Γερμανών (www.ft.com 11/8/2023). Στη συνέχεια ο Υφυπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας Arkadiusz Mularczyk επισήμανε με νόημα ότι σε περίπτωση που εκλεγεί πρωθυπουργός «ο Τουσκ θα παραιτηθεί από τις αξιώσεις για τις αποζημιώσεις του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου από τη Γερμανία» (www.thefirstnews.com 2/11/2023).

Καθώς λοιπόν ο Ντόναλντ Τουσκ είναι πλέον ο νέος πρωθυπουργός της Πολωνίας το ερώτημα που πλανάται είναι κατά πόσο η Πολωνία θα συνεχίσει να διεκδικεί τις γερμανικές αποζημιώσεις ή θα σαλπίσει «ισπανική υποχώρηση». Και αυτό είναι εξαιρετικά κρίσιμο για το μέλλον της υπόθεσης της διεκδίκησης των γερμανικών αποζημιώσεων από την Πολωνία και όχι μόνο.

Σε κάθε περίπτωση για την Ελλάδα το ζήτημα της διεκδίκησης των γερμανικών αποζημιώσεων αποτελεί ένα επίκαιρο όσο ποτέ εθνικό θέμα για το οποίο οφείλουμε να εντείνουμε τις προσπάθειές μας. Δυστυχώς όμως για άλλη και φορά η κυβέρνηση δεν έπραξε το αυτονόητο. Δηλαδή την εγγραφή των γερμανικών αποζημιώσεων στον κρατικό προϋπολογισμό έτους 2024 ο οποίος ψηφίστηκε χθες Κυριακή 17 Δεκεμβρίου 2014. Κρατικό προϋπολογισμό για τον οποίον τα κόμματα συμπολίτευσης και αντιπολίτευσης διασταύρωσαν τα ξίφη τους αναφερόμενα εκτεταμένα σε άλλα θέματα. Και φυσικά κανένα κόμμα της αντιπολίτευσης δεν ανέλαβε τις αναγκαίες εκείνες κοινοβουλευτικές πρωτοβουλίες προκειμένου να αναγκαστεί η κυβέρνηση είτε να θέσει το ζήτημα της εγγραφής των γερμανικών αποζημιώσεων στον κρατικό προϋπολογισμό είτε σε περίπτωση άρνησής της να υποστεί το σχετικό πολιτικό τίμημα ενώπιον του ελληνικού λαού.

Εμείς από την πλευρά μας κατά την διάρκεια της βουλευτικής μας θητείας το διάστημα 2012-2014 είχαμε την ευκαιρία από την θέση του εισηγητή της ελάσσονος αντιπολίτευσης στη συζήτηση του κρατικού προϋπολογισμού τόσο για το έτος 2013 όσο και για το έτος 2014 να θέσουμε μετ΄ επιτάσεως τόσον εγγράφως όσο και προφορικώς το ζήτημα της εγγραφής των γερμανικών αποζημιώσεων στον κρατικό προϋπολογισμό των εν λόγω ετών.

Οψόμεθα για το μέλλον.

*ο Νότης Μαριάς είναι Καθηγητής Θεσμών της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πρόεδρος του Κόμματος ΕΛΛΑΔΑ –Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ,   πρώην Ευρωβουλευτής

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του ekriti.gr