Ο ρόλος της Εκπαίδευσης στην ανάπτυξη της Οικονομίας μίας χώρας και το ελληνικό ζήτημα

Ζώντας πλέον σε μία χώρα που αναγκάζεται να κόβει δαπάνες καθημερινά από την Υγεία και την Παιδεία της για να επιβιώσει, είναι να απορείς μαθαίνοντας ότι στην Ευρώπη ήδη οι αρμόδιες επιστημονικές μονάδες συζητούν μετ' επιτάσεως πως θα δώσουν έμφαση στην εκπαίδευση και στην δια βίου μάθηση, για να εξασφαλίσουν ταχύτερα μοντέλα οικονομικής ανάπτυξης. Το άρθρο της Δρ. Μαρίας Καθαράκη, Επιχειρησιακής Ερευνήτριας, MSc, Ph.D που ακολουθεί είναι διαφωτιστικό.

Ιδιαίτερη συζήτηση γίνεται επί της συμβολής του ανθρώπινου κεφαλαίου στην οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας. Το ανθρώπινο κεφάλαιο σε αντιστοιχία με το οικονομικό κεφάλαιο αφορά στο ανθρώπινο δυναμικό ενός οργανισμού και τα χαρακτηριστικά του (εκπαίδευση, εμπειρία, δεξιότητες, γνώση του αντικειμένου, προθυμία κ.α.) τα οποία προσθέτουν οικονομική αξία στον οργανισμό.  

Διαφορετικές είναι οι προσεγγίσεις ανάμεσα σε οικονομολόγους, κοινωνιολόγους και άλλους επιστήμονες ως προς τον ακριβή τρόπο με τον οποίο η εκπαίδευση επηρεάζει την οικονομική δραστηριότητα και την κοινωνική εξέλιξη. Η πλέον επικρατούσα προσέγγιση θεωρεί ότι η εκπαίδευση, βελτιώνοντας τις γνώσεις και δεξιότητες των ατόμων, καθιστά αυτά περισσότερο ικανά για την εκτέλεση αντίστοιχων καθηκόντων σε διάφορες θέσεις εργασίας, καθώς και προσαρμόσιμα στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας. Η απόκτηση τέτοιων προσόντων κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης του ατόμου έχει πάντοτε ένα πραγματικό κόστος, το οποίο όμως εκφράζεται ως πάγιο κεφάλαιο. Αυτά τα προσόντα ως μέρος της περιουσίας του ατόμου αποτελούν περιουσία της κοινωνίας στην οποία ανήκει. 

Διαφαίνεται λοιπόν ότι η εκπαίδευση έχει οικονομική σημασία τόσο σε γενικούς όρους όσο και σε όρους βελτίωσης της παραγωγικότητας. Κι αυτό γιατί μέσω της εκπαίδευσης δημιουργείται και διαχέεται η επιστημονική γνώση, η οποία αναβαθμίζει την τεχνολογική πρόοδο και αυξάνει την παραγωγικότητα. Συνεπώς, η εκπαίδευση επηρεάζει την οικονομική ανάπτυξη τόσο άμεσα, κάνοντας τους εργαζομένους πιο παραγωγικούς, όσο και έμμεσα, επειδή οδηγεί στη δημιουργία γνώσης, ιδεών και τεχνολογικών καινοτομιών. Σημαντική είναι και η διάχυση που ασκεί η εκπαίδευση του ενός, στην παραγωγικότητα των άλλων εργαζομένων. 

Η επαναφορά της έννοιας του ανθρώπινου κεφαλαίου στο προσκήνιο συνδέεται με την προσπάθεια των οικονομολόγων να ερμηνεύσουν τις διαφορές στην εξέλιξη του ρυθμού της οικονομικής ανάπτυξης των χωρών. Η εκπαίδευση, αυξάνοντας τις γνώσεις και την παραγωγικότητα των ατόμων, συμβάλλει στην ανάπτυξη και καινοτομία και γι’ αυτό τα άτομα επιδιώκουν και οι κοινωνίες χρηματοδοτούν τον σχηματισμό ανθρώπινου κεφαλαίου μέσω της εκπαίδευσης. 

Σε εποχές οικονομικής κρίσης, όπως οι σημερινές, είναι επιτακτική η υιοθέτηση και εφαρμογή πολιτικών εκπαίδευσης και ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού, είτε αφορούν σε συνεχιζόμενη εκπαίδευση, δια βίου μάθηση είτε σε ανάπτυξη ικανοτήτων και δεξιοτήτων. Η αρτιότερη αξιοποίηση των ανθρώπινων πόρων, σε συνδυασμό με την βελτίωση της ποιότητάς του σε επίπεδο εκπαιδευτικής κατάρτισης και εξειδικευμένων γνώσεων αποτελούν βασικούς μοχλούς αύξησης της παραγωγικότητας και κατά συνέπεια αύξησης της οικονομικής ανάπτυξης και της κοινωνικής ευημερίας. 

Η στρατηγική «Ευρώπη 2020» προτάσσει ως στόχο την μείωση του ποσοστού πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου σε λιγότερο από 10% και την αύξηση του ποσοστού σε 40% του πληθυσμού ηλικίας 30-34 ετών που ολοκληρώνει την τριτοβάθμια ή ισοδύναμη εκπαίδευση. Η βελτίωση της ποιότητας σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης και κατάρτισης (ακαδημαϊκή αριστεία και ισότητα ευκαιριών), η προώθηση της κινητικότητας των σπουδαστών και των εκπαιδευομένων και η βελτίωση της κατάστασης των νέων στον τομέα της απασχόλησης αποτελούν επιμέρους πολιτικές ανάπτυξης. Τα παραπάνω σε συνδυασμό με την ουσιαστική αξιολόγηση, όχι μόνο των πτυχίων του ανθρώπινου δυναμικού αλλά και των ικανοτήτων, δεξιοτήτων και επαγγελματικών εμπειριών, θα συμβάλλουν ακόμα περισσότερο στην αύξηση της παραγωγικότητας, στην ανάπτυξη της οικονομίας και στην κοινωνική εξέλιξη.