Οι γυναίκες και η επιστήμη ή "η .. επιστήμη να 'σαι γυναίκα" !

 Σήμερα είναι η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, για 102η χρόνια. Αυτή η μέρα εξυμνεί γυναίκες από όλες τις εκφάνσεις τις ζωής, και πρέπει να θυμόμαστε και τις γυναίκες που εμπνέουν με τα κατορθώματά τους τις μελλοντικές γενιές, καθώς και γυναίκες που πάσχουν ή βρίσκονται σε μειονεκτική θέση για οποιονδήποτε λόγο. Επιτρέψτε μου όμως αυτήν την φορά, να γιορτάσουμε «τις γυναίκες της επιστήμης». Την πρόοδο που σταδιακά επιτελείται στην αλλαγή της κουλτούρας του ακαδημαϊκού χώρου, η οποία τελικά θα επιτρέψει σε πολλές γυναίκες να αισθάνονται ότι συμβάλουν περισσότερο στην πρόοδο της επιστήμης (άμεσα ή έμμεσα).

 Για πάρα πολλές γυναίκες και για πάρα πολύ καιρό, το να ζει κάποια σαν μια σοβαρή επιστήμονας φαινόταν ως κάτι το άπιαστο ή ακόμα χειρότερα, ως κάτι το τόσο δυσάρεστο, με αποτέλεσμα να μην έχουν καμία επιθυμία να αγωνιστούν γι’ αυτό. Ίσως ο λόγος να είναι οι εμφανείς διακρίσεις στον χώρο εργασίας, ίσως και η ανάγκη παροχής καλής φροντίδας για τα παιδιά τους που σημαίνει μειωμένο χρόνο και ως εκ τούτου λιγότερες ευκαιρίες ανέλιξης. Όλες οι έρευνες δείχνουν ότι σε όλους τους κλάδους οι αριθμοί των γυναικών σε ανώτερες θέσεις πέφτουν σταθερά, μερικές φορές δε δραματικά.

 Είναι εύκολο κανείς να θυμώσει γι’ αυτό το γεγονός, και δικαίως. Γιατί λοιπόν αξίζει να το γιορτάσουμε; Αυτό που νομίζω έχει αλλάξει είναι ότι γυναίκες πέρασαν  από μια κατάσταση όπου οι ίδιες αντιμετωπίζονταν ως πρόβλημα, σε μια κατάσταση όπου ο πολιτισμός μας τους δίνει την ευκαιρία να συνεισφέρουν ισότιμα. Πλέον ξεκινάει να εκλείπει το μοντέλο όπου οι γυναίκες πρέπει να ευθυγραμμιστούν με την αντρική συμπεριφορά και να ακολουθούν ακριβώς τον κανόνα, δηλαδή τους άντρες. Αυτού του είδους η προσέγγιση έχει ξεκινήσει να ξεθωριάζει.

 Οι επιστήμονες εδώ και καιρό συλλέγουν αποδείξεις ως προς τον λόγο, που καθόρισε τον εγγενή πολιτισμό μας να διακρίνει κατ’ αυτόν τον τρόπο την συμπεριφορά όλων, ανδρών και γυναικών. Στους επιστήμονες αρέσουν οι αποδείξεις. Σε ένα πρόσφατο συνέδριο που πήρα μέρος, με θέμα την ανισότητα των δύο φύλων,  ο επικεφαλής μιας από τις υπηρεσίες του πανεπιστημίου, ισχυριζόταν ότι είχαν προσπαθήσει για πολλά χρόνια, να προσλάβουν και να προωθήσουν περισσότερες γυναίκες και παρόλα αυτά οι αριθμοί παρέμεναν χαμηλοί. Γιατί λοιπόν, ρώτησε, είναι οι γυναίκες συστηματικά σε μειονεκτική θέση εφόσον όλοι προσπαθούν τόσο σκληρά για το αντίθετο; Ένας από τους καθηγητές κοινωνιολογίας του επισήμανε μια πρόσφατη έρευνα από τα πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών (PNAS) η οποία έδειξε, πως όταν παρουσιάζονται πανομοιότυπα βιογραφικά, όπου όμως επισημαίνονται με ανδρικά ή γυναικεία ονόματα, οι γυναίκες τα πήγαιναν χειρότερα από τους άνδρες, όταν τέθηκε το ερώτημα, “θα προσλαμβάνατε αυτό το άτομο και με ποιο μισθό”. Άνδρες αλλά ακόμα και γυναίκες παρουσίαζαν ασυνείδητη προκατάληψη σε βάρος των γυναικείων βιογραφικών. Επομένως, ο επικεφαλής συνειδητοποίησε ότι το πρόβλημα ήταν πολύ πιο μεγάλο απ’ ότι είχε εκτιμήσει.

 Αυτή η έρευνα λειτούργησε ως αφύπνιση για πολλούς. Είμαστε όλοι επιρρεπείς στην ασυνείδητη προκατάληψη, και η αναγνώριση αυτού του γεγονότος είναι το πρώτο βήμα για την εξάλειψη της ανισότητας. Πιθανόν η προκατάληψη να οφείλεται στο ότι οι δομές τις κοινωνίας αναπτύχθηκαν σε περίοδο που οι κοινωνική θέση της γυναίκας ήταν πολύ χαμηλή, και ως αποτέλεσμα οι γυναίκες καλούνται να συμπληρώσουν ρόλους που έχουν σχεδιαστεί από άντρες για άντρες. Με άλλα λόγια, δεν “λείπει” κάτι το ουσιαστικό από τις γυναίκες έτσι ώστε να είναι εξίσου ικανές στον τομέα της επιστήμης τους, αρκεί η κοινωνία να αποβάλει την ιδέα ότι υπάρχει μόνο ένας τρόπος να εκπληρωθούν οι εκάστοτε ρόλοι.

 Έτσι, μπορεί η κοινωνία μας να εξακολουθεί να δυσκολεύεται με θέματα ανισότητας, αλλά κατ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί να υπάρχει περισσότερη εκτίμηση στο ότι μπορεί είτε μια γυναίκα, είτε ένας άντρας να επιτύχουν εξίσου στην επιστημονική σταδιοδρομία τους. Το καλό της κοινωνίας επιτάσσει να εξασφαλιστεί η αξιοκρατία, όχι μόνο μεταξύ ατόμων ιδίων προσόντων αλλά και μεταξύ ατόμων διαφορετικού φύλου. Σήμερα λοιπόν, την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, ας γιορτάσουμε την πρόοδο που πιστεύω ότι γίνεται, και ελπίζω ότι στα επόμενα χρόνια το πρόβλημα που αφορά την εξέλιξη των γυναικών της επιστήμης, να μην είναι αντάξιο για σχολιασμό μια τέτοια μέρα.

Της Ηλιάννας Μαθιουδάκη

​Διαβάστε επίσης το άρθρο: Ημέρα της Γυναίκας: Αλλιώς ξεκίνησε και αλλιώς κατέληξε... 

Το παρόν άρθρο δημοσιεύεται στο ekriti και υπόκειται στους νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται ρητά η αναπαραγωγή του καθ’ οιονδήποτε τρόπο χωρίς την απαραίτητη παραπομπή (link) στην ιστοσελίδα που το δημοσίευσε.