Τι είναι η Σαρακοστή και γιατί ονομάζεται έτσι

Καθαρά Δευτέρα: Η Αποκριά λήγει και η Μεγάλη Σαρακοστή αρχίζει. Το έθιμο των αποκριάτικων εορτασμών, που κορυφώθηκε την «τυρινή» Κυριακή με τις καρναβαλικές εκδηλώσεις, το μασκάρεμα και την ξέφρενη διασκέδαση, διαδέχθηκε η κατ’ εξοχήν περίοδος νηστείας, η σωματική και ψυχική κάθαρση του ανθρώπου. Το καρναβάλι με μασκαράτες ομαδικές, χορούς, γλέντια, σάτιρα και διάφορα ιδιαίτερα έθιμα σε κάθε μέρος της πατρίδας έριξε αυλαία.

Η Σαρακοστή, η μεγαλύτερη σε διάρκεια, αλλά και η αυστηρότερη περίοδος νηστείας του εκκλησιαστικού μας έτους 'εκανε την αρχή και μαζί της η σωματική και ψυχική εγκράτεια, η μετάνοια, η κατάνυξη, η προσευχή.

Οι Χριστιανοί «καθαρίζονται» πνευματικά και σωματικά, εξ ου και Καθαρά Δευτέρα. Τα «Κούλουμα», ημέρα νηστείας αλλά και αργίας. Ιδιαίτερη ημέρα, που γιορτάζεται κατά κύριο λόγο με διάφορα σαρακοστιανά εδέσματα, την παραδοσιακή λαγάνα, την ταραμοσαλάτα, τον χαλβά, τα θαλασσινά και τις ελιές.

Η νηστεία θα διαρκέσει 40 ημέρες, όσες ήταν και οι ημέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο. Εορτάζεται, μάλιστα, 48 ημέρες πριν από την Κυριακή της Ανάστασης του Χριστού, το χριστιανικό Πάσχα. Την εορτή των εορτών!

Είναι η αρχαιότερη από τις μεγάλες νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Καθιερώθηκε τον 4ο αι. Αρχικά, διαρκούσε έξι εβδομάδες, ενώ αργότερα προστέθηκε και η έβδομη εβδομάδα, και πλέον διαρκεί 48 ημέρες. Ημέρες που διέπονται από προσευχή και άσκηση για κάθε Χριστιανό.

Η λαγάνα της Καθαράς Δευτέρας

Η λαγάνα είναι ένα ειδικό αρτοσκεύασμα το οποίο τρώγεται την Καθαρά Δευτέρα αντί για ψωμί και δεν λείπει από κανένα Σαρακοστιανό τραπέζι. Οι ρίζες της κρατούν από την αρχαιότητα, ωστόσο η σύνδεσή της με την περίοδο αυτή έχει να να κάνει με τις συνήθειες που είχαν οι Ισραηλίτες. Κατά την έξοδό τους από την Αίγυπτο υπό την καθοδήγηση του Μωυσή λέγεται ότι έτρωγαν άζυμο άρτο, κάτι σαν τη λαγάνα δηλαδή. Γι’ αυτό επικράτησε να τρώνε πριν το Πάσχα άζυμο άρτο, μέχρι τη στιγμή που ήρθε ο Χριστός και ευλόγησε τον άρτο (στον Μυστικό Δείπνο).

Πλέον η λαγάνα έχει συνδεθεί με την πρώτη μέρα της νηστείας βέβαια, ενώ υπάρχουν διάφορες παραλλαγές και γεύσεις που τη νοστιμίζουν και την καθιστούν κεντρικό έδεσμα στο σαρακοστιανό μας τραπέζι.

Θαλασσινά αλλά όχι ψάρι

Οι πρωτεΐνες που χρειαζόμαστε κατά την Μεγάλη Σαρακοστή προέρχονται μόνο από θαλασσινά ενώ απαγορεύεται οτιδήποτε κρεατικό. Στη νηστεία δεν τρώμε οτιδήποτε έχει αίμα και τα ψάρια έχουν ενώ τα θαλασσινά όχι. Από πού προέρχεται αυτό το έθιμο; Έχει τις ρίζες του πάλι στην εβραίική παράδοση, καθώς οι Εβραίοι απέφευγαν τις τροφές που είχαν αίμα κατά την περίοδο πριν το Πάσχα.

Πότε επιτρέπεται το ψάρι; Την 25η Μαρτίου, την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, καθώς και την Κυριακή των Βαΐων.

Σήμερα, Καθαρά Δευτέρα πετάμε τον χαρταετό. Με τη δύναμη των χεριών ανυψώνουμε την ανθρώπινη ψυχή προς τον Δημιουργό της. Γιατί, μέσω αυτής της διαδικασίας ερχόμαστε πιο κοντά στον Θεό και αυτή η επαφή συμβολίζεται με τον χαρταετό που επίσης πλησιάζει προς τον Θεό, καθώς πετάει ψηλά στον ουρανό.

Μετά το πέταγμα του χαρταετού, η ψυχή μας είναι καθαρή και έτοιμη να ξεκινήσει τη νηστεία της Σαρακοστής, και η αρχή γίνεται σήμερα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Κυριακή της Τυρινής: Τι συμβολίζει η σημερινή ημέρα

Γιατί φοράμε Μάρτη: Οι ρίζες του εθίμου

Αγία Αγάθη: Η προστάτιδα του γυναικείου μαστού