Πότε καθιερώθηκε η Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και ποιες είναι οι ιστορικές της ρίζες;

Η 10η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί και γιορτάζεται ως η Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε ανάμνηση της υπογραφής της Παγκόσμιας Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων από τη γενική συνέλευση του ΟΗΕ σαν σήμερα, πριν από 76 χρόνια το 1948.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα βασίζονται στην αρχή του σεβασμού του ατόμου. Η βασική θεώρησή τους είναι ότι κάθε άτομο είναι ένα ηθικό και λογικό ον που αξίζει να του φέρονται με αξιοπρέπεια. Αποκαλούνται ανθρώπινα δικαιώματα γιατί είναι οικουμενικά.

Σε παλιότερες εποχές δεν υπήρχαν ανθρώπινα δικαιώματα. Μετά εμφανίστηκε η ιδέα ότι οι άνθρωποι θα έπρεπε να έχουν συγκεκριμένες ελευθερίες. Και αυτή η ιδέα, στον απόηχο του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, αποτυπώθηκε τελικά στο έγγραφο που ονομάζεται Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με τα τριάντα δικαιώματα τα οποία δικαιούνται όλοι οι άνθρωποι.

Οι ιστορικές της ρίζες

Πρώτη φορά γίνεται αναφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα κατά την περίοδο του Διαφωτισμού. Με τον Διαφωτισμό είναι δυνατό να μιλήσουμε για ανθρώπινα δικαιώματα, όχι τόσο στην ευρωπαϊκή θεσμική ή καθημερινή πρακτική, στη ζωή της νομοθεσίας και της καθημερινής ζωής, αλλά περισσότερο σαν ένα νέο πολιτικό αγαθό που γεννήθηκε μέσα από πολύ πικρές ευρωπαϊκές εμπειρίες και εκφράστηκε από την ευρωπαϊκή διανόηση και σοφία της εποχής. Οι διαφωτιστές μίλησαν για δικαιοσύνη, ισότητα για όλους τους ανθρώπους, δικαίωμα στην εκπαίδευση, στην ανεξιθρησκία, στην κριτική σκέψη.

Το κείμενο, που σηματοδότησε την απαρχή για τη διασφάλιση ατομικών δικαιωμάτων και τη θέση φραγμών στην εξουσία, είναι η Magna Carta Libertatum (1215), η οποία απέβλεπε στον περιορισμό της αυθαιρεσίας του μονάρχη. Πολύ αργότερα ακολούθησαν η Habeas Corpus Act (1679) και το Bill of Rights (1689) που ενίσχυσαν τις εγγυήσεις του ατόμου απέναντι στην κρατική εξουσία. Τα κείμενα αυτά αποτελούν βασικούς σταθμούς μιας μακράς πορείας, μέσα από την οποία οδηγηθήκαμε στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.

Σ’ αυτή την ιστορική φάση δεν είχαν πάντως διαμορφωθεί οι συνθήκες που θα επέτρεπαν την προώθηση της δημοκρατίας. Είναι εύλογο λοιπόν να γίνεται ακόμη λόγος για υπηκόους και όχι για πολίτες[. Καθοριστική προς την κατεύθυνση αυτή ήταν η συμβολή του Διαφωτισμού που κορυφώθηκε με τη Γαλλική Επανάσταση. Η περίφημη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη (1789) ανέδειξε την ελευθερία (liberte), την ισότητα (egalite) και την αδελφότητα (fratenite) -που αντιστοιχεί ουσιαστικά στην αλληλεγγύη- ως τις υπέρτερες αξίες της και της υπό συγκρότηση της Γαλλικής Δημοκρατίας. Με την υιοθέτησή τους εγκαινιάζονταν μια νέα περίοδος για τον ανθρώπινο πολιτισμό.

Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι είχε προηγηθεί η Αμερικανική Επανάσταση και η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων της Βιργινίας (1776). Ό,τι κυοφορούνταν επί μακρόν στην Ευρώπη αποτυπώθηκε έτσι για πρώτη φορά πανηγυρικά σε γραπτό κείμενο με συνταγματικό χαρακτήρα στην αμερικανική ήπειρο. Σε αυτήν βρήκαν πρόσφορο έδαφος οι Ευρωπαίοι έποικοι για τη διάδοση και την επικράτηση των ιδεών του Διαφωτισμού, που γεννήθηκαν στις πατρογονικές εστίες τους.

Ο Καταστατικός Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών συνδέει στις δύο πρώτες φράσεις του τη βούληση για την εξασφάλιση της ειρήνης στον κόσμο με τη διακήρυξη της πίστης στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα:

«Εμείς οι Λαοί των Ηνωμένων Εθνών αποφασισμένοι να σώσουμε τις ερχόμενες γενεές από τη μάστιγα του πολέμου, που δύο φορές στα χρόνια μας έφερε στην ανθρωπό­τητα ανείπωτη θλίψη, να διακηρύξουμε και πάλι την πίστη μας στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, στην αξιοπρέπεια και στην αξία του ανθρώπου, στα ίσα δικαιώματα ανδρών και γυναικών και μεγάλων και μικρών εθνών…»

Έτσι αναγνωρίστηκε διεθνώς ότι ο σεβασμός για τα αναφαίρετα δικαιώματα του ανθρώπου αποτελεί το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο. Τα ατοµικά δικαιώµατα, λοιπόν, συνιστούν αξιώσεις του ατόµου έναντι του κράτους για αποχή από παρεµβάσεις σε µια συνταγµατικά κατοχυρωµένη σφαίρα ιδιωτικής αυτονοµίας, θεµελιώνοντας το status negativus και ανάγουν τον ιδιώτη από απλό αντικείµενο σε υποκείµενο δικαίου, δηλαδή τον προάγουν από απλό υπήκοο σε πολίτη. Η εν λόγω επενέργεια έχει συµβάλει κατά τρόπο θεµελιώδη στην διατήρηση της δηµοκρατίας και στην εκπλήρωση του κοινωνικού κράτους[.Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν ότι τα δικαιώματα χωρίζονται σε ατομικά, σε πολιτικά, σε κοινωνικά – οικονομικά και πολιτιστικά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το σπίτι με τα 24.000 χριστουγεννιάτικα λαμπάκια (βίντεο)

Φλόριντα: Αλιγάτορας καταγράφηκε να κολυμπά κουβαλώντας έναν μεγάλο πύθωνα

Έκρηξη με τραυματίες σε διυλιστήριο κοντά στη Φλωρεντία - Μαύρο σύννεφο σκέπασε την περιοχή (βίντεο)