Γιώργος Ζαμπέτας: Και η βρόχα έπεφτε... straight through

Ο Γιώργος Ζαμπέτας, Έλληνας μουσικοσυνθέτης, ερμηνευτής και ένας από τους σπουδαιότερους δεξιοτέχνες του μπουζουκιού γεννήθηκε στο Μεταξουργείο, στις 25 Ιανουαρίου του 1925.

Γονείς του ήταν ο Μιχάλης Ζαμπέτας, που ήταν κουρέας και η Μαρίκα Μωραΐτη, ανηψιά γνωστού βαρύτονου της εποχής.

Από πολύ μικρή ηλικία ο Γιώργος Ζαμπέτας έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τη μουσική, αφού παράλληλα με την απασχόλησή του στο κουρείο του πατέρα του ως βοηθός, «σκάρωνε» κρυφά στο μπουζούκι τις πρώτες του μελωδίες. Οτιδήποτε στη φύση παρήγε ήχο, τον συνάρπαζε και τον βοηθούσε στις συνθέσεις του, σύμφωνα με όσα ο ίδιος εκμυστηρεύτηκε στη βιογραφία του, λίγο πριν το θάνατό του.

Το 1932, σε ηλικία μόλις 7 ετών κερδίζει το πρώτο του βραβείο, ως μαθητής της α’ δημοτικού, παίζοντας το πρώτο του τραγούδι σε σχολικό διαγωνισμό.

Παρά τις αντιδράσεις, ο μικρός Γιώργος συνέχισε με απόλυτη προσήλωση να υπηρετεί τη μεγάλη του αγάπη, ενώ η γνωριμία του στα 1938 με το μεγάλο Βασίλη Τσιτσάνη έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της καλλιτεχνικής του προσωπικότητας.

Το 1940 η οικογένεια Ζαμπέτα μετακόμισε στο Αιγάλεω και από τη στιγμή εκείνη ο Ζαμπέτας απόκτησε ένα άρρηκτο δεσμό με την πόλη, της οποίας εμπνεύστηκε και χάρισε το προσωνύμιο «Σίτι», κατά τη διάρκεια μιας περιοδείας του στη Βρετανία.

Στα 1942 και κάτω από συνθήκες ανέχειας λόγω της Κατοχής, ο Ζαμπέτας δημιουργεί το πρώτο του συγκρότημα, με το οποίο τραγουδούσαν καντάδες στα κορίτσια.

Τα χρόνια της δημιουργίας

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’50 ο Ζαμπέτας γράφει τα πρώτα του γνήσια ρεμπέτικα τραγούδια με γνωστούς ερμηνευτές όπως οι Πρόδρομος Τσαουσάκης («Σαν σήμερα, σαν σήμερα...»), Στέλιος Καζαντζίδης («Βαθειά στη θάλασσα θα πέσω»), Μανώλης Καναρίδης («Όταν θα λάβεις αυτό το γράμμα»), Πόλυ Πάνου («Να πας να πεις στη μάνα μου») κ.α.

Έκδηλο ήταν από τότε το ταλέντο και το εκπληκτικό του παίξιμο, ωστόσο ακόμη δεν είχε κατασταλάξει στο πασίγνωστο ιδιαίτερο στυλ, που τον καθιέρωσε σαν ένα μοναδικό «σώου-μαν» στο χώρο.

Την επόμενη δεκαετία, τα τραγούδια του γνωρίζουν τεράστια επιτυχία καθώς πραγματοποιεί εμφανίσεις στα σπουδαιότερα λαϊκά κέντρα διασκέδασης, ενώ ταξιδεύει στο εξωτερικό (Ευρώπη και Αμερική) και παράλληλα συμμετέχει σε περισσότερες από 100 ταινίες του ακμάζοντα εκείνο τον καιρό Ελληνικού Κινηματογράφου .

Ποιος δεν θυμάται:

«Ο πύργος των ιπποτών» (1952) που μαζί με τον Γιώργο Μητσάκη και την Άννα Χρυσάφη τραγουδούν το «Μια γυναίκα, δυο άντρες».

«Ανήσυχα νιάτα» (1963) με τον Καναρίδη και την Μπέμπα Μπλανς να λένε «Κυρ-Αλέκο, κυρ-Αλέκο –με το πράσινο γιλέκο».

«Ποτέ την Κυριακή» (1960, μουσική Χατζιδάκι) να παίζει ανεπανάληπτα «κεντίδια» σ’ όλη την ταινία και στο «Τα παιδιά του Πειραία».

«Κόκκινα φανάρια» (1963, μουσική Ξαρχάκου) να λέει «χορεύοντας» το «Ο πιο καλός ο μαθητής» και να κεντάει στο «Άπονη ζωή».

«Η κόρη μου η σοσιαλίστρια» (1966), με το ζεύγος Βουγιουκλάκη – Παπαμιχαήλ να τραγουδούν 7-8 τραγούδια του (Σήκω χόρεψε συρτάκι, Είναι το στρώμα μου μονό, Ωραία που ‘ναι η Κυριακή, Έστειλα ένα περιστέρι...).

«Φως, νερό, τηλέφωνο... οικόπεδα με δόσεις» (1966) που κάνει το μοναδικό-ανεκδιήγητο σόου, βάζοντας 80 κομπάρσους να παίζουν τάχα μπουζούκια, αυτός να «διευθύνει» σα μαέστρος και η Μανταλένα να λέει το «Άκου τ’ αηδόνια».

Να «συνδημιουργεί» μουσικά, όπως σημειώνει (εύστοχα) ο Μίμης Πλέσσας, σε όλες τις μουσικές για τις ταινίες «Μερικοί το προτιμούν κρύο», «Ραντεβού στον αέρα», «Οι θαλασσιές οι χάντρες»... κλπ. 

Δημιουργίες του όπως «Τα δειλινά», «Τα ξημερώματα», «Δεν έχει δρόμο να διαβώ» κ.α. παραμείναν αξεπέραστες και τον κατατάσσουν στις υψηλότερες βαθμίδες του μουσικού στερεώματος, σύμφωνα και με τη δήλωση του Λευτέρη Παπαδόπουλου: «Ο Ζαμπέτας ως συνθέτης χωράει μέσα στην πρώτη δεκάδα των μεγάλων μορφών του ρεμπέτικου και λαϊκού μας τραγουδιού. 
Ως μπουζουκτσής ήταν ο καλύτερος, από την άποψη του προσωπικού ήχου, αλλά σαν σώου-μαν ήταν μοναδικός.
Ένας καλλιτέχνης που αν είχε γεννηθεί στην Αμερική θα πρωταγωνιστούσε, πιθανότατα, στην παγκόσμια σκηνή!».

Χαρακτηριστική του ήθους του μεγάλου δημιουργού ήταν και η δήλωση του Δημήτρη Μητροπάνου, ο οποίος τον θεωρούσε δεύτερο πατέρα του: «ο Ζαμπέτας είναι ο μόνος άνθρωπος στο τραγούδι ο οποίος με βοήθησε χωρίς να περιμένει κάτι. Με όλους τους υπόλοιπους συνεργάτες μου κάτι πήρα και κάτι έδωσα».

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’70, όταν τα ήθη αρχίζουν να αλλάζουν, ο Ζαμπέτας κάνει στροφή στη σάτιρα υπό μορφή σώου, με τις γνωστές του επιτυχίες «Ο Θανάσης», «Ο πενηντάρης», «Μάλιστα κύριε» κ.λ.π. να δημιουργούν και πάλι αίσθηση στο κοινό.

Πώς έγραφε τα τραγούδια του

 Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει η κόρη του Κατερίνα στην βιογραφία του,με τίτλο " Βαθιά στη θάλλασα θα πέσω" ο Γιώργος Ζαμπέτας, από το πρωί που θα ξυπνούσε, πριν ακόμα πιει καφέ, ήθελε το μπουζούκι του. Μόλις το έπιανε άρχιζε να παίζει διάφορες μελωδίες λες και τις έβλεπε στον ύπνο του και ήθελε να τις παίξει μην τις ξεχάσει. Αργότερα συναντιώτανε με μουσικούς και δουλεύανε πάνω σε αυτά που είχε ως τότε δημιουργήσει. Συνήθως έγραφε πάνω στο στίχο και αφιέρωνε πολλές ώρες να βρει την κατάλληλη μελωδία που να ταίριαζε απόλυτα. Επειδή δεν ήξερε νότες όποια μουσική ιδέα γύρναγε στο μυαλό του την έγραφε σε ένα κασετόφωνο και για να μην την ξεχάσει αλλά και για να την ακούει ώστε να κάνει διορθώσεις αν κάτι δεν του άρεσε.  Πολλά από τα τραγούδια που έγραψε "γεννήθηκαν" μέσα από την καθημερινότητά του..

1959- Το μεγάλο συναπάντημα με τον Μάνο Χατζηδάκη

Τότε ο Ζαμπέτας δούλευε στο κέντρο του Χρήστου Κολοκοτρώνη στο Αιγάλεω, στην Ιερά Οδό και Κηφισού, μαζί με τον Πέτρο Αναγνωστάκη και τον Γρηγόρη Μπιθικώτση. 

 «Μάντεψε ποιος ήρθε στο μαγαζί», είπε ένα βράδυ στη γυναίκα του. «Ο Μανόλης ο Χατζιδάκις! Το φαντάζεσαι; Κάθησε σ' ένα τραπέζι μόνος του και μας άκουσε πολύ προσεκτικά. Ξέρεις, αυτός έχει σπουδάσει μουσική, αλλά τώρα βλέπω ότι σπουδάζει την μπουζουκοκατάσταση και την μπουζουκοϊστορία. Μου φαίνεται πως μας γουστάρει πολύ! Κάτι έχει στο μυαλό του αυτός...». Και έτσι ήταν αφού ο Χατζιδάκις ξαναπήγε πολλές φορές στο μαγαζί και μάλιστα κάποια ημέρα με μια μεγάλη παρέα, ανάμεσα στους οποίους ήταν η Μελίνα Μερκούρη, ο Ζυλ Ντασσέν, ο Σπύρος Μερκούρης, ο Γιώργος Φούντας, ο Αλέκος Πατσιφάς και ο Νίκος Καρύδης. Τότε του έγινε η πρόταση από τον Χατζιδάκι να παίξει στην μουσική που έγραφε για την ταινία «Ποτέ την Κυριακή».

Το θρυλικό πάρτυ των Καννών

Σύμφωνα με διοιγήσεις του ίδιου, μετά την προβολή της ταινίας «Ποτέ την Κυριακή» στην οποία ακουγόταν το βραβευμένο με Οσκαρ τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι «Τα παιδιά του Πειραιά».

«...Πάμε στο γλέντι, εκεί παίχτηκε όλο το παιχνίδι, μπουκάρουμε μέσα, ανεβαίνουμε στο σανίδι, αρχινάμε να πούμε. Μέσα εκεί ήτανε όλοι οι μεγιστάνες του πλούτου. Ολα τα λεφτά...Κάποια στιγμή όλοι αυτομολάγανε και ξεμένω μόνος μου με το μπουζούκι στο χέρι...Πού να φύγω; Εμεινα και το πήρα πατριωτικά, λέω εδώ θα πάρουμε το εργαλείο ?εννοεί το βραβείο? μωρέ! Και μπουκάρω με το μπουζούκι στα ίσια κι αρχινάω...Δε ματαλέγεται αυτό το γλέντι!...Οπου να πούμε κατά τις 07.30 η ώρα το πρωί, απόκανα, δεν μπορούσα, δεν άντεξα. Λέω παιδιά τελειώσαμε... Κι αρχινάω ν' ανεβαίνω τα σκαλιά απάνω στις Κάννες, ήτανε λίγο ανηφοράκι για να πάω στο ξενοδοχείο. Οπου να πούμε είχε βγει ο Πρες. Κάνω έτσι και τι να δω στις εφημερίδες; Τη φάτσα μου πρώτη με την μπουζούκα! Και χρυσά γράμματα από πάνω. Ουάααααα, άλα ρε μάγκα, λέω. Μπράβο ρε φίλε! Το πήραμε το εργαλείο!».

Γιώργος Ζαμπέτας- Ο...ερωτιάρης

Ο Γιώργος Ζαμπέτας παράλληλα, περιέγραψε στην κόρη του την εμπειρία του κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ των Καννών στο οποίο είχε πάει με τον Μάνο Χατζιδάκι για την ταινία «Ποτέ την Κυριακή». «Ολοι οι μεγιστάνες της τέχνης ,της μόδας, του σινεμά και του θεάτρου, Ιμπέρια Αρτζεντίνα από Ισπανία, η Γκρέις Κέλι του Μονακό, ο Ρενιέ, η Τζίνα Λολομπριγκίτα, η Σοφία Λόρεν. Κάτι γούνες, κάτι πράγματα! Να δεις χρυσαφικό, να δεις διαμαντικό! Ολες οι Μπριζίτ Μπαρντό ήταν μαζεμένες εκεί. Τις φούχτωσα όλες. Και όχι μόνο τις φούχτωσα μου κολλάγανε κιόλας», είχε πει ο Γιώργος Ζαμπέτας στην κόρη του.
 

Οι επισκέψεις στ' Ανάκτορα και στη Βουλή

Σχετικά με την επίσκεψη του στα βασιλικά ανάκτορα,  τότε φέρεται να είχε πει στον βασιλιά Παύλο: «Μεγαλειότατε μπορεί να έρθει και η Γιώργαινα μαζί μου; Μου χει φάει τα αυτιά. Θέλει να την φέρω στα ανάκτορα και να καθίσει δίπλα στη βασίλισσα».

Στη βιογραφία αναφέρεται επίσης πως ο Γιώργος Ζαμπέτας είχε φιλικές σχέσεις και με τον Ευάγγελο Αβέρωφ, από τον οποίο κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης τους για καφέ στη Βουκουρεστίου ζήτησε να επισκεφθεί την Βουλή, αναφέρει η Κατερίνα Ζαμπέτα: «''Ρε μεγάλε'', του είπε μια ημέρα ο πατέρας. ''Δεν έχω έρθει ποτέ στη Βουλή. Θα ήθελα να έρθω μια φορά να δω και εγώ τι γίνεται εκεί μέσα''. ''Οποτε θέλεις Ζαμπέτα μπορείς να έρθεις'', απάντησε πρόθυμα ο Αβέρωφ. ''Η Βουλή είναι πάντα ανοικτή για εσένα''».

Ετσι, ένα πρωί ο Γιώργος Ζαμπέτας πήγε στη Βουλή την ώρα που γινόταν συνεδρίαση. Αρχικά ο φρουρός δεν του επέτρεψε την είσοδο, αλλά μετά την απάντηση του Ζαμπέτα «να πεις στους φίλους μου πως έξω περιμένει ο Γιώργος Ζαμπέτας, ο λαός!», εν τέλει αρκετοί πολιτικοί άνδρες τον υποδέχθηκαν.

Η δύσκολη εποχή 

Τα χρόνια του ’80 αρχίζει η παρακμή του είδους αυτού, με το Ζαμπέτα να αντιμετωπίζει προβλήματα στις συνεργασίες του αφού η εποχή δεν αναγνωρίζει πια τις αξίες του παρελθόντος.
Ωστόσο, από το 1990 και μετά, οι δισκογραφικές εταιρείες και τα Μ.Μ.Ε. «ανακαλύπτουν» τα τραγούδια του, τα οποία κυριαρχούν ξανά, γνωρίζοντας νέα άνθηση, στις προτιμήσεις των ακροατών.
Δυστυχώς, ο ίδιος δεν βρίσκεται μόνο στη δύση της καριέρας, αλλά και της ζωής του.
Μετά από πολύμηνη ασθένεια, θα αφήσει την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο «Σωτηρία», στις 10 Μαρτίου του 1992. Ήταν μόνο 67 ετών.

 

 

Πηγές: ogdoo.gr, βικιπαιδια, " Γιώργος Ζαμπέτας: "Βαθιά στη θάλασσα θα πέσω"