Κρήτη: Tα παραδοσιακά Χριστουγεννιάτικα κάλαντα και οι... αυτοσχεδιασμοί (ηχητικό)

Τα κάλαντα είναι ένα έθιμο που διατηρείται αμείωτο ακόμα και σήμερα με τα παιδιά να γυρνούν από σπίτι σε σπίτι 2 μαζί ή και περισσότερα για να τραγουδούν τα κάλαντα συνοδεύοντας το τραγούδι τους με το τρίγωνο ή ακόμα και κιθάρες, και ακορντεόν.

Στην Κρήτη τα κάλαντα συχνά συνοδεύονται από παραδοσιακά όργανα όπως η λύρα και το λαούτο που χαρίζουν έναν ήχο ξεχωριστό.

Με τη χαρακτηριστική κρητική διάλεκτο τα παιδιά που τραγουδούν τα κάλαντα μνημονεύουν τα γεγονότα των εορτών και καταλήγουν με ευχές για τον κύρη και την κυρά  του σπιτιού.

Κάτι ακόμα που κάνει τα κάλαντα της Κρήτης τόσο μοναδικά είναι οι αυτοσχεδιασμοί. Οι ντόπιοι πατούσαν πάνω στους παραδοσιακούς στίχους και άλλαζαν κάποια πράγματα για να ανταποκρίνονται στις ανάγκες που είχαν κάθε φορά. Έτσι, τα κάλαντα διέφεραν από χωριό σε χωριό ή ακόμα και από σπίτι σε σπίτι. Για παράδειγμα,  εάν το σπίτι στο οποίο πήγαιναν να πουν τα κάλαντα δεν είχε τη δυνατότητα να τους φιλέψει πολλά πράγματα, ζητούσαν κάτι πιο λιτό. Εάν, όμως, πήγαιναν σε ένα πιο πλούσιο σπίτι οι απαιτήσεις ήταν μεγαλύτερες.

Καλήν εσπέραν άρχοντες αν είναι ορισμός σας
Χριστού τη Θεία γέννηση να μπω στ’αρχοντικό σας.
Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλει
Οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρει η φύσις όλη.

Κερά καμαροτράχηλη και φεγγαρομαγούλα
Ο που τον έχεις τον υγιόν, τον μοσχοκανακάρη
Λούεις τον και χτενίζεις τον και στο σχολειό τον πέμπεις.
Κι ο δάσκαλος τον έδειρε μ’ ένα χρυσό βεργάλι.

Και η κυρά δασκάλισσα, με το μαργαριτάρι
Είπαμε δα για την κερά, ας πούμε για τη Βάγια
Άψε Βαγίτσα το κερί, άψε και το λυχνάρι.
Και κάτσε και ντουγιούντιζε ήντα θα μας εβγάλεις.

Γι' απάκι, για λουκάνικο, για χοιρινό κομμάτι
Κι από τον πύρο του βουτσιού να πιούμε μια γιομάτη
Κι από τη μαύρη όρνιθα κανένα αυγουλάκι
Κι αν το κανε η γάλανη, ας είναι ζευγαράκι.

Κι από το πιθαράκι σου ένα κουρούπι λάδι
Κι αν είναι κι ακροπλιάτερο, βαστούμε και τ’ ασκάκι.
Φέρε πανιέρι κάστανα, πανιέρι λεπτοκάρυα
Και φέρε και γλυκό κρασί να πιούν τα παλικάρια.

Κι αν είναι με το θέλημα, άσπρη μου περιστέρα
Ανοίξετε την πόρτα σας, να πούμε καλησπέρα!
Κι ακόμα δεν τον δεν το ήβρηκες το μάνταλο ν' ανοίξεις
Να μας εβάλεις μια ρακή, κι ύστερα ν' ασφαλίσεις.

Απολαύστε τα παραδοσιακά κρητικά κάλαντα σε μια αφήγηση του Μιχάλη Τσουγανάκη:

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Πώς ήταν το “χριστουγεννιάτικο” δέντρο στην Αρχαία Ελλάδα; - Η ιστορία της Ειρεσιώνης

23 Δεκεμβρίου: Εορτή Αγίων Δέκα Μαρτύρων που μαρτύρησαν στην Κρήτη

Το θαύμα της Παναγίας τα Χριστούγεννα του 1951