Σεπτέμβρη στάρι σπείρε και σε πανηγύρι σύρε...

Ο Σεπτέμβριος είναι ο ένατος μήνας του ισχύοντος Γρηγοριανού Ημερολογίου, με διάρκεια 30 ημερών ενώ είναι γνωστός και ως Χινόπωρος αφού αποτελεί τον πρώτο μήνα του φθινοπώρου. Ο μήνας αυτός έχει συνδεθεί με τις ασχολίες που συμβαίνουν τον πρώτο μήνα του φθινοπώρου κι από εκεί έχει πάρει και τα προσωνύμια του. Τον λένε λοιπόν, Τρυγητή ή Τρυγομηνά ή Πετμεζά  (Ήπειρος), γιατί τότε ο τρύγος βρίσκεται στις φούριες του, τον λένε και μήνα του  Σταυρού η Σταυρίτη, γιατί γιορτάζεται η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού.

Φυσικά δεν λείπουν και οι παροιμίες για τον Τρυγομηνά που σχετίζονται με προλήψεις αλλά και με τις ασχολίες που συμβαίνουν τον πρώτο μήνα του φθινοπώρου.

Αν ίσως βρέξει ο Τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο.
Σεπτέμβρη στάρι σπείρε και σε πανηγύρι σύρε.
Το Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.
Τον Τρυγητή τ’ αμπελουργού, πάνε χαλάλι οι κόποι.
Του Σεπτέμβρη οι βροχές, πολλά κακά μας φέρνουν.

Η λέξη Σεπτέμβριος όμως ή September στα λατινικά, προέρχεται από το αριθμητικό septem (σέπτεμ=επτά), καθώς ήταν ο έβδομος μήνας του αρχαίου δεκάμηνου ρωμαϊκού ημερολογίου. Αργότερα, με την προσθήκη του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου, ο Σεπτέμβριος μετακινήθηκε στην ένατη θέση, χωρίς όμως να αλλάξει η ονομασία του. Η Ρωμαϊκή Σύγκλητος, θέλοντας να κολακέψει τον αυτοκράτορα Τιβέριο (14-37), αποφάσισε να δώσει το όνομά του στον μήνα Σεπτέμβριο. Αυτός όμως αρνήθηκε, επειδή υποστήριξε ότι οι συχνές αλλαγές στις ονομασίες των μηνών μόνο σύγχυση προκαλούν.

Τον Σεπτέμβριο στη Ρώμη τελούνταν μεγάλες γιορτές, όπως τα Καπιτώλια και τα Ρωμαία ή Ρωμαϊκοί Αγώνες (Ludi Romani) προς τιμή του Δία (κάτι σαν Ολυμπιακοί Αγώνες των Ρωμαίων). Την 1η Σεπτεμβρίου προσδιοριζόταν ο ετήσιος φόρος που έπρεπε να καταβάλουν οι Ρωμαίοι πολίτες (indictio), εξού και Ινδικτιών, που στο Βυζάντιο γιορταζόταν ως Πρωτοχρονιά και συνέπιπτε με το νέο εκκλησιαστικό έτος (Αρχή της Ινδικτιώνος).

Στο αρχαίο Αττικό ημερολόγιο ο Σεπτέμβριος αντιστοιχούσε στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Μεταγειτνιώνα και στο πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Βοηδρομιώνα. Δεσπόζουσα γιορτή στην Αθήνα και συγκεκριμένα στην Ελευσίνα ήταν τα Ελευσίνια, με τα περιώνυμα Μυστήρια (Ελευσίνια Μυστήρια).

Η 1η Σεπτεμβρίου συνδέεται με ποικίλες προλήψεις. Οι έγκυες απείχαν από κάθε εργασία για να μη γεννηθεί το παιδί τους με το σημάδι του Αγίου Συμεών του Στυλίτη, που γιορτάζει αυτήν ημέρα (Συμεών/ σημαδεύω). Η 1η Σεπτεμβρίου θεωρείται η Ημέρα του Χρονογράφου, καθώς πιστεύεται ότι ο Χάρος γράφει όσους θα πεθάνουν κατά τη διάρκεια του χρόνου. Για να ξορκίσουν τον Χάροντα, οι νοικοκυραίοι σπάνε ένα ρόδι στην είσοδο του σπιτιού τους.

Ο Σεπτέμβριος έχει διάφορες ονομασίες στο λαϊκό καλεντάρι:

• Χινόπωρος, επειδή θεωρείται ο πρώτος μήνας του Φθινοπώρου.
• Ορτυκολόγος, λόγω του περάσματος των ορτυκιών που αποδημούν νότια.
• Τρυγητής, λόγω του τρύγου, που είναι η κύρια αγροτική απασχόληση το μήνα αυτό.
• Σταυρίτης, από τη μεγάλη εορτή της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου.

Πηγή: sansimera.gr