Ήξερες την πανάρχαια αγαπημένη συνήθεια των Κρητικών;

Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και σήμερα ο πιο αγαπημένος τρόπος ψησίματος του κρέατος στην Κρήτη είναι στα κάρβουνα, το «οπτόν» (=ψητό, ψημένο) ή οφτό, όπως λέγεται. Οι βοσκοί του Ψηλορείτη και της Μαδάρας δεν συνηθίζουν να εφαρμόζουν άλλη μέθοδο για να μαγειρεύουν τα αρνιά και τα ρίφια τους και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η διαδικασία που ακολουθείται. Πολλές φορές θυμίζει τελετουργία. Ο πιο μικρός βοσκός αναλαμβάνει να καθαρίσει το χώρο από τους θάμνους και τις πέτρες, ύστερα ανοίγει ένα μικρό λάκκο στη γη μέσα στον οποίο ανάβει φωτιά και γύρω του τοποθετεί πέτρες, που θα στηριχτούν οι σούβλες.

Η διαδικασία αυτή θυμίζει την Ελληνική Αρχαιότητα. Οι αρχαίοι άνοιγαν τους ίδιους λάκκους που ονόμαζαν «βόθρους». Εκεί μέσα πρόσφεραν θυσίες στους θεούς του κάτω κόσμου! Γιατί, από εκείνα τα χρόνια το οφτό αρνί αποτελούσε την πρώτη γευστική προτίμηση των Ελλήνων και στα Βυζαντινά χρόνια το οφτό αρνί έχαιρε μεγάλης εκτιμήσεως. Το ίδιο και κατά την Ενετοκρατία. Στα τέλη της Ενετοκρατίας ο Κρητικός μοναχός Αγάπιος Λάνδος συνιστούσε το αρνί να τρώγεται μόνο αφού γίνει ενός έτους, με δεντρολίβανο και άλλα αρωματικά χόρτα.

«Αφού περάσει τον χρόνον τρώγετο ψητόν εις την σούβλαν με ροσμαρί ή γαρύφαλα, ήγουν μοσχοκάρφια ή άλλο πράγμα θερμόν τουτέστιν σκόρδον ή πετροσέλινον.»

Την παλαιότητα της μεθόδου αποδεικνύει μία αναφορά του Όμηρου στην Ιλιάδα, στη Ραψωδία I. Παραθέτουμε τους σχετικούς στίχους σε μετάφραση Γ. Ψυχουντάκη:

"Του συντρόφου του ό Πάτροκλος κείνα πού του ‘πε πιάνει.
Κι αυτός κρεατοκούτσουρο μεγάλο τότες βάνει
έκειά στη φέξη της φωθιάς, αίγας κι αρνιού την πλάτη
τιάνω ‘θεκε, και γουρουνιού της πλάτης το κομμάτι,
π’ ατιό το πάχος γυάλιζε, και πιάνει τα κι αρχίζει,
και βαστά ντου Αύτομέδοντας και τα χοντρομελίζει,
κατόπι σε μικρότερα κομμάτια διαμελά τα,
κι ωσάν τ’ άπομορφόκοψε, στις σούβλες και περνά τα.
Κι ό Πάτροκλος ό θεϊκός φωθιά μεγάλην άφτει
κι ως ή φωθιά κατάκατσεν, ή φλόγα κι ασκοντάφτει,
κι αποκαταφλογόσβησε, τότες κι εκείνος παίρνει,
έστρωσε την καρβουνοσιά, τις σούβλες του και σέρνει
τιάνω σια διχαλόξυλα, κι ανασηκώνοντας τις
απ’ τα διχάλια, μ’ άγιον άλάτσι πασπαλά τις.
Σάν τα ‘ψησε και τ’ άτιλωσε στην τάβλα και τα σιάζει,
σ’ ώρια πανέρια το ψωμίκι ό Πάτροκλος μοιράζει…"

Αλλά και οι ίδιες οι σούβλες έχουν την καταγωγή τους στην αρχαιότητα. Δεν θυμίζουν, αλήθεια, τα δόρατα των πολεμιστών; Και οι πολεμιστές συνήθιζαν να ψήνουν το κρέας περασμένο στα δόρατά τους.

 

Στον Ψηλορείτη

Οι βοσκοί του Ψηλορείτη δεν περιμένουν τα κάρβουνα για να ψηθεί μ’αυτά το οφτό τους, όπως γίνεται στην υπόλοιπη Ελλάδα. Απλώνουν μεγάλα κομμάτια σε τσίτες (σούβλες που φτιάχνουν εκείνη την ώρα) γύρω από τη φωτιά και όχι στα κάρβουνα, για να ψήνεται από τη θερμοκρασία της φλόγας που εκλύεται από το κάψιμο των ξύλων. Είναι δηλαδή, πολύ βιαστικοί. Δεν περιμένουν να ψηθεί τελείως το κρέας. Το τρώνε κάπως ωμό, ή μάλλον μισοψημένο. Η βιασύνη αυτή μπορεί να ερμηνευτεί εύκολα. Εχει τις ρίζες της στα χρόνια της σκλαβιάς. Το σούβλισμα απαιτούσε φωτιά και η φωτιά (με τον καπνό της) προδίδει τη θέση εκείνου που την ανάβει. Οι χαϊνηδες, οι επαναστάτες του παλιού καιρού, έπρεπε να βιαστούν, επειδή ζούσαν συνεχώς κυνηγημένοι.

 

Στην Μαδάρα

Οι βοσκοί της Μαδάρας ακολουθούσαν άλλη τακτική στο ψήσιμο του οφτού. Άνοιγαν ένα κάπως βαθύτερο λάκο στη γη, άναβαν τη φωτιά και περίμεναν να μείνουν μόνο κάρβουνα.

 

Στα Σφακιά

Ιδιαίτερη ήταν η φροντίδα που επεδείκνυαν όλοι οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών και κυρίως των Σφακίων, στο ψήσιμο των άγριων ζώων, όπως των άγριων αιγών ή ακόμη και των αίγαγρων (τότε που ήταν ενδημικό αυτό το ζώο της Κρήτης και δεν κινδύνευε να εξαφανιστεί). Οι Σφακιανοί δεν είχαν το φόβο των Τούρκων, επειδή οι κατακτητές δεν έμεναν ποτέ στα απάτητα βουνά και στα φαράγγια των Σφακιών κι έτσι δεν έψηναν ποτέ το κρέας με τη φλόγα των ξύλων, όπως και δεν έβαζαν πέτρες γύρω από το λάκκο του οφτού. Οι μερακλήδες Σφακιανοί, δεν έψηναν ποτέ το αγρίμι στη σούβλα. Το κρέας του άγριου και περήφανου ζώου δεν γινόταν νόστιμο όταν μαγειρευόταν ως οφτό. Ήθελε τη φροντίδα της Σφακιανής γυναίκας.

 

Κλέφτικο (οφτό σε κοιλιά ή οφτό του βοσκού)

Ένας παλιός τρόπος να ψήνεται το κρέας. Άλλοι το λέγανε και «κλέφτικο» γιατί μπορούσε να ψήνεται χωρίς να το βλέπει κανείς! Το κρέας κόβεται σε μικρά κομμάτια και στη συνέχεια τοποθετείται μέσα στην κοιλιά του ζώου, που στο μεταξύ έχει πλυθεί και καθαριστεί καλά με νερό και λεμόνι. Μαζί με τα κομμάτια του κρέατος βάζουν και το λεμόνι, το αλάτι, το πιπέρι και τη ρίγανη. Στη συνέχεια δένουν με κλωστή (ή και ράβουν) την κοιλιά, σκάβουν ένα λάκκο στη γη, τη βάζουν μέσα και τη σκεπάζουν με λεπτρό στρώμα χώματος (περίπου 5-10 εκατοστά). Αμέσως μετά ανάβουν φωτιά πάνω από το φρεσκοσκαμμένο χώμα.

Οι παλιότεροι βοσκοί συνήθιζαν να κάθονται γύρω από τη φωτιά, να ζεσταίνονται ή και να πίνουν τσικουδιά, περιμένοντας να ψηθεί το κρέας. Αν την ώρα εκείνη περάσει κανείς, είναι αδύνατο να υποψιαστεί τί συμβαίνει. Η φωτιά πρέπει να ανάβει συνεχώς με ξερόκλαδα και θάμνους, αλλά και πιο χοντρά ξύλα.

Ύστερα από 2-3 ώρες, οι βοσκοί σβήνουν τη φωτιά, σκάβουν με προσοχή το καυτό χώμα και βγάζουν την κοιλιά με το αχνιστό κρέας. Ωστόστο το κέφι έχει ανάψει στην παρέα και ξεχωρίζουν οι ήχοι των οργάνων και του τραγουδιού που συνοδεύουν ένα τόσο νόστιμο γεύμα στην εξοχή.

Σε μερικές περιοχές προτιμούν αντί για την κοιλιά να τοποθετήσουν τα κομμάτια του κρέατος μέσα στο δέρμα του ζώου, το οποίο (δέρμα) ράβουν και στην συνέχεια το κρύβουν στη γή, όπως και παραπάνω. Το φαγητό αυτό μπορούμε να το ψήσουμε και στο φούρνο του σπιτιού μας. Χρειάζεται περίπου 3 ώρες ψήσιμο.

Πηγή  blog.mantinades.gr 

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Ήξερες ότι το Κρητικό Σαρίκι λεγόταν "πέτσα";

Ήξερες ότι οι καλοί λυράρηδες μαθαίνουν τη λύρα στο σταυροδρόμι;

Ήξερες ότι ο ζοχός είναι ένα εκπληκτικό φάρμακο της φύσης;