Γιώργος Χειρακάκης: Ο σπουδαίος Κρητικός αγιογράφος μιλά στο ekriti για το έργο του

της Κατερίνας Πολυχρονάκη

 

Η αγιογραφία η “μήτρα” της ελληνικής παράδοσης στην τέχνη, με τη συμβολή της να βάζει ανεξίτηλα το σημάδι της ανά τους αιώνες στην πορεία του ελληνισμού και της ορθοδοξίας συλλήβδην. Μια  “μήτρα” που διαχρονικά γεννά κορυφαία καλλιτεχνήματα. Στο πλαίσιο αυτό, το  ekriti συνάντησε στο εργαστήριό του τον καταξιωμένο κρητικό αγιογράφο Γεώργιο Χειρακάκη,  που έργα του κοσμούν πλήθος ιερών μητροπολιτικών και ενοριακών ναών του τόπου μας.

Τον βρήκαμε να φιλοτεχνεί ένα αντίγραφο του τρίπτυχου της Μοδένα του El Greco. Με τη σεμνότητα και την ευσέβεια που τον χαρακτηρίζει ως άνθρωπο και ως καλλιτέχνη, μας μίλησε για την ιερή τέχνη, που εδώ και πολλά χρόνια υπηρετεί πιστά, αλλά και για τη δική του πορεία  στα μονοπάτια της.

Ο κος Χειρακάκης, βρίσκει τον εαυτό του από μικρό παιδί, να τον απασχολεί ο κόσμος της δημιουργίας, να προβληματίζεται και να πειραματίζεται. Στην ηλικία των 11 ετών φιλοτεχνεί ζωγραφίζοντας πάνω σε πήλινα πιάτα μινωικές αναπαραστάσεις. Με τη συμβολή της θείας του Τασίας,η οποία είχε λαβει μαθήματα  απά Ρώσο ζωγράφο, μυείται περισσότερο στον κόσμο της ζωγραφικής. Όπως μας διηγείται ο ίδιος, εκείνη ήταν που του είχε χαρίσει μια μικρή κασετίνα με χρώματα, του έδειχνε, τον νουθετούσε και έκτοτε δε σταμάτησε ποτέ να ζωγραφίζει.

Μεγαλώνοντας μετά την ολοκλήρωση της στρατιωτικής του θητείας, αρχίζει να ασχολείται κυρίως την ελεύθερη ζωγραφική, ενώ αργότερα απασχολείται σε  διακοσμητικά και διαφημιστικά εργαστήρια  στην Αθήνα.

Με την επιστροφή του στο Ηράκλειο, θα έρθει και η επαφή του με την αγιογραφία, στην οποία θα αφιερωθεί για όλα τα χρόνια της δημιουργίας του που θα ακολουθήσουν.  Όπως πολύ χαρακτηριστικά διηγείται: “Αυτό που με τράβηξε είναι το ότι με  ενοχλούσε που ενώ υπήρχαν πολύ ωραίες εικόνες, οι περισσότεροι δεν προτιμούσαν να τις αποδώσουν επειδή παρουσίαζαν δυσκολία. Κι έτσι ψάχτηκα, και επινόησα, και βρήκα τρόπους να αποδώσω τις δικές μου εφαρμογές με γνώμονα πάντα τα παραδοσιακά πρότυπα.”

Μιλώντας για τη συμβολή της αγιογραφίας στην πολιτισμική μας κληρονομιά ο κορυφαίος κρητικός αγιογράφος επισημαίνει: “Η αγιογραφία είναι μια τέχνη που είναι συνυφασμένη με την υπόστασή μας σαν λαός. Ανέκαθεν οι Έλληνες ήταν ένας ευαίσθητος φιλόκαλλος λαός που  αγαπούσε το όμορφο. Από τα χρόνια που μαρτυρεί η ιστορία μας,  μας συγκινούσε το ωραίο.  Δηλαδή από τους Μινωίτες που γνωρίζανε τεχνικές που σήμερα τις θαυμάζουμε και για αυτό τα έργα τους άντεξαν τόσες χιλιάδες χρόνια.  Αυτή η διάρκεια στα εικαστικά θέματα βρίσκει και στις ημέρες μας αυτή τη μορφή μέσω της τέχνης της αγιογραφίας. Για την αγιογραφία μπορεί να πει κανείς με σιγουριά ότι είναι η μόνη ελληνική ζωγραφική, άμεσα δεμένη με το μεγάλο παρελθόν που έχουμε στα εικαστικά σαν λαός. Δηλαδή η πιο ελληνική ζωγραφική είναι οι εικόνες που γίνονται σήμερα.  Εξάλλου, εικόνα λένε παγκόσμια μόνο τα θρησκευτικά έργα των ορθοδόξων κυρίως των Ελλήνων.  Οτιδήποτε άλλο γίνεται με θρησκευτικό περιεχόμενο δε θεωρείται Εικόνα. H ελληνικότητα αυτών των παραγόμενων μορφών εικαστικής είναι πολύ σπουδαία.” 

Ο σεμνός εκπρόσωπος της κρητικής σχολής στην αγιογραφία, μας αναλύει επίσης τον ρόλο που καλείται να ενσαρκώσει ο επιδέξιος τεχνίτης προκειμένου να προσδώσει τα πλείστα της πνευματικής διάστασης στο τελικό έργο: “Το πιο καθοριστικό για εμάς τους τεχνίτες είναι να γνωρίζουμε τις τεχνικές για να μπορέσει το έργο να έχει διάρκεια. Γιατί μια εικόνα, όταν μπει σε μια εκκλησία γίνεται αποδεκτή. Και ο πιστός δεν μένει μόνο στην καλλιτεχνική της αξία, αλλά στο ότι ο εικονιζόμενος άγιος είναι αυτός που ψάχνει για να επικοινωνήσει. Είναι πολύ σπουδαία η προσφορά για τον απλό άνθρωπο που θέλει κάπου να ακουμπήσει μια ελπίδα. Για αυτό είναι αναγκαίο στις εικόνες μας για παράδειγμα, ο εικονιζόμενος άγιος να έχει εστιάσει το βλέμμα του στον προσευχόμενο και αυτό αποτελεί βασικό στοιχείο στις μονοπρόσωπες εικόνες. Έτσι λοιπόν εμείς ως τεχνίτες μια υποχρέωση έχουμε. Να διατηρήσουμε τα αρχέτυπα, αυτά που μας παραδόσανε από παλιές εποχές, σωστά θρησκευόμενοι τεχνίτες και πεφωτισμένοι άνθρωποι, οι οποίοι δημιούργησαν μια σειρά από πρότυπα αξεπέραστης ομορφιάς, τα οποία οφείλεις να σεβαστείς”.

Στόχος της δουλειάς του για τον κο Χειρακάκη είναι να δημιουργήσει αυτό που θέλει κάθε φιλότεχνος ή θρησκευόμενος εάν αυτό βέβαια συνάδει με την παράδοση: “Ότι μπορεί να χωρέσει μέσα στην παράδοση με απασχολεί, το αναλαμβάνω, παρά την όποια δυσκολία του. Όταν αποφασίζεις να αναλάβεις ένα έργο που παρουσιάζει κάποια δυσκολία ξέρεις τις δυνατότητες σου και μέχρι που μπορείς να φτάσεις και δέχεσαι να το κάνεις. Κυρίως προσπαθώ αυτό που θέλει ο αφιερωτής ή ο παραγγελιοδόχος, να του αρέσει να είναι όπως το έχει φανταστεί. Πρέπει αυτό που σου δίνει αυτό να κάνεις. Για αυτό, η αγιογραφία χρειάζεται πολλές τεχνικές γνώσεις κ δεξιότητες για να ανταποκριθείς σε αυτά που σου ζητάνε. ”

 

Στην πολύχρονη πορεία του στο χώρο της αγιογραφίας, ο κος Γιώργος Χειρακάκης, έχει επιμεληθεί  πληθώρα φορητών εικόνων και  τοιχογραφιών σε πολλούς ναούς του Ηρακλείου όπως: στην Παναγίτσα του Μασταμπά, στον Αγ. Δημήτριο στον Κατσαμπά, τον Αγ. Νικόλαο Αλικαρνασσού, στο Μητροπολιτικό ναό Αγ. Μηνά, στο καθολικό της Μονής Εισοδίων της Θεοτόκου στη Ροδιά Μαλεβιζίου, στον νεόδμητο ναό της Μονής Σαββαθιανών και σε πολλούς ακόμα. 

Παράλληλα διδάσκει εδώ και 20 χρόνια στη  Σχολή αγιογραφίας της ενορίας του Αγ Τίτου στο Ηράκλειο, ενώ έπειτα  από  απόφαση της Ιεράς Συνόδου της Κρήτης έχει οριστεί μέλος του Συμβουλίου Εκκλησιαστικής Αρχιτεκτονικής Κρήτης και Δωδεκανήσου, το οποίο υπάγεται απευθείας στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.  

Σημαντική στιγμή στάθηκε για τον κο Χειρακάκη, όταν του ζητήθηκε να δημιουργήσει μια εικόνα για “την σύναξις Πάντων των εν Κρητι διαλάμψαντων Αγίων”, για την Ιερά Μητρόπολη Πέτρας.

Οι περισσότεροι από τους αγίους στο έργο αυτό δεν είχαν απεικονιστεί ποτέ πριν, ενώ για αρκετούς από αυτούς δεν υπήρχαν ούτε αναφορές. Έπειτα από έρευνα της Μητροπόλεως Πέτρας συγκεντρώθηκαν τα απαραίτητα στοιχεία και μαρτυρίες προκειμένου να μελετήσει και ο ίδιος τον ο βίο και τις ιδιότητες  των Αγίων έτσι ώστε να  να αποδώσει τις ιερές μορφές. Όπως συμπληρώνει ο ίδιος, “ήταν μια εικόνα που με απασχόλησε πάνω από χρόνο σε εργατοώρες καθώς υπήρχε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα εφόσον είχε οριστεί η ημερομηνία εορτασμού των αγίων αυτών. Χρειάστηκε να αλλάξω 3 φορές τα σχέδια καθώς όλο και προέκυπταν καινούρια στοιχεία. Ήταν μια πρόκληση αλλά συγχρόνως η ωραιότερη εικόνα που έχω κάνει”.

Ευχαριστούμε θερμά τον κο Γιώργο Χειρακάκη για την τιμή που μας έκανε να μας δεχτεί και να μιλήσει στο ekriti για την τέχνη της αγιογραφίας, μα ακόμα περισσότερο τον ευχαριστούμε που συνεχίζει να μένει πιστός και να τιμά την ελληνική παράδοση μέσα από τα έργα του.