Λόγος άλογος∙ παράλογος; Του Ηρακλή Φίλιου

Ο λόγος του Χριστού. Λόγος σάρκωσης υψηλών νοημάτων, σκέψεων, με βαθύ το περιεχόμενο του. Βέβαια, λόγος που αντικρούει στην κατάντια του κόσμου τούτου, ενός κόσμου που έχει συμπαρασύρει μαζί του την αμαρτία, τη φθορά, την αλλοτρίωση.

Το ευαγγέλιο της Κυριακής υπενθυμίζει το λόγο που ρίχνει ο Χριστός στο έδαφος (Λουκ. 8, 5 - 15). Άλλοι τον δέχονται χωρίς αποτέλεσμα, άλλοι τον υιοθετούν και ο διάβολος του παρασύρει κ.ο.κ. Ο λόγος του Χριστού δείχνει να βρίσκεται εκτός εποχής. Ένας λόγος ενός ένδοξου παρελθόντος που αφορούσε κάποιες άλλες εποχές, κάποιους άλλους ανθρώπους άλλων εποχών. Στην καλύτερη περίπτωση λόγος ενός ρομαντικού και ηθικού ανθρωπισμού. Μα ποιος είπε πως το ζητούμενο είναι ο ανθρωπισμός; Κι ο διαφωτισμός ανθρωπισμό είχε χωρίς Θεό. Τί να την κάνεις την αρετή και την ηθική όταν δεν εγκεντρίζονται στο πρόσωπο του Χριστού; Τί μετράει ο λόγος; Η ηθική; Το πρόσωπο;

Πολλοί βρίσκουν το λόγο του Χριστού υπέρλογο. Ποιος είπε πως το υπέρλογο είναι παράλογο; Ίσως οι λέξεις, οι φράσεις, το νόημα της σύνταξης τους να υποτάσσουν τη λογική στο ανερμήνευτο, ενδεχομένως και υπέρλογο. Θεωρείται όμως παράλογο; Τί είναι ευκολότερο; Να ακουστεί ο λόγος ή να εφαρμοστεί; Το άκουσμα του λόγου σημαίνει την ευκολότερη κατανόηση, όχι όμως την εναρμόνιση με την μεταποίηση του λόγου. Και ο λόγος μεταποιείται ως πράξη, ως αφοσίωση, ως ταύτιση, ως συνάντηση.

Ο Χριστός έρχεται σε κάθε εποχή. Κι αυτό, ίσως, τον καθιστά ανιαρό. Όλοι σχεδόν γνωρίζουν τι θα πει κάθε Κυριακή, τι εννοεί με όσα λέει, τι διδάσκει. Κάθε χρόνο τα ίδια. Ο ίδιος λόγος, στο ίδιο ακροατήριο, με συνήθειες όχι και τόσο διαφορετικές από άλλες φορές. Τί τον θες έναν τέτοιο λόγο; Πιάνει χώρο ο Χριστός και δεν βολεύει ο λόγος Του. Έχει τραγικότητα και η τραγικότητα συμπαρασύρει αδιέξοδα και φοβίες. Ποιος θέλει να ζει με φοβίες; Εδώ είδαμε και πάθαμε για να αναστηθεί. Πού καιρός για πειράματα; Η τραγικότητα του λόγου. Ναι, τραγικότητα που εκχέεται ως ανεκπλήρωτη υπόθεση από την κοσμικότητα της κτιστής υπαρκτικής περατότητας. Τελικά, μήπως το πρόβλημα είναι ο κόσμος τούτος που δεν δέχεται τον λόγο τούτο, παρά ο Χριστός;

Ο Χριστός ρίχνει τον σπόρο. Τη δουλειά του κάνει. Εργάζεται ‘’σωστικάς ἐπινοίας’’ για όλους θα πει ο όσιος Μάξιμος Ομολογητής. Μήπως δεν γνωρίζει σε τι κόσμο ρίχνει τον λόγο του; Κι ο άνθρωπος; Πώς τοποθετείται απέναντι στον λόγο αυτό; Πού πέφτει ο λόγος; Πώς ερμηνεύεται ο λόγος; Δεν είναι εύκολα τα πράγματα. Να η πολυπλοκότητα. Δεν φτάνει να δεχτεί τον λόγο του Χριστού ο άνθρωπος. Πώς τον δέχεται; Με ποια διάθεση; Με ποιο σκοπό; Πώς τον ερμηνεύει; Άλλος ένας ψυχολογισμός; Αρκεί η φιλοσοφία του λόγου; Εξωθείται αυτός ο λόγος; Αν ναι, σε τι εξωθείται; Πώς λειτουργεί αυτή η εξώθηση στο ανθρώπινο πρόσωπο; Η λειτουργία αυτή επηρεάζει το κοινωνικό σύνολο; Τις σχέσεις με τους άλλους; Βρίσκεται μόνος του ο άνθρωπος; Τί είναι; Άτομο; Πρόσωπο;

Να λοιπόν που ο λόγος του Χριστού βάζει δύσκολα στον άνθρωπο. Ο λόγος του Χριστού ίσως και να μην βάζει δύσκολα στον άνθρωπο. Ίσως κι αυτό να συμβαίνει. Ίσως ο άνθρωπος να βάζει δύσκολα στον Χριστό, δύσκολα στον συνάνθρωπο του. Είναι θέμα προσωπικής εκτίμησης και αξιολόγησης του λόγου του Χριστού. Δεν είναι ο Χριστός το πρόβλημα. Μήτε ο λόγος Του. Είναι λόγος αγάπης. Αυτό αρκεί. Την αγάπη του Χριστού ακολουθούν η διάκριση, η ταπείνωση, η σιωπή, η φιλανθρωπία. Ο άνθρωπος τα δέχεται αυτά; Ο Χριστός δεν διακρίνει. Ποτέ δεν διέκρινε. Σε όλους ρίχνει τον λόγο Του. Δεν ζητάει πολλά. Αυτό έρχεται να επιβεβαιώσει το τέλος της ευαγγελικής περικοπής. Καρδιά καλή και αγαθή. Τότε πέφτει σε καλό έδαφος (Λουκ. 8,15).

Ο σύγχρονος άνθρωπος παραβλέπει τον Χριστό. Πεισματικά θέλει να Τον υποτάξει στον δικό του λόγο. Θέλει να κάνει τον Χριστό να υπακούσει σ’ έναν λόγο που εμφορείται απύθμενης, αθεράπευτα απύθμενης κοσμικότητας. Μα τί σχέση έχει άραγε αυτός ο λόγος με τον λόγο του Χριστού; Ο σύγχρονος άνθρωπος αρνείται τον λόγο του Χριστού. Αναπτύσσει μία μεταφυσική αγωνία, ως οπτιμιστική πραγμάτωση ή ως ανεκπλήρωτη ολοκλήρωση στα βήματα μιας αποτυχημένης προσπάθειας, μιας αστοχίας που θυμίζει την επανάσταση του πρώτου ανθρώπου, αρνούμενος να κοιτάξει το πρόσωπο του Χριστού. Και θα καθίσει να ακούσει τον λόγο Του;
 

Πρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος (Βαλκανιολόγος, Θεολόγος)

Κληρικός Ι.Μ. Σταγών & Μετεώρων