Θερινό ηλιοστάσιο: Η επίσημη έναρξη του καλοκαιριού

Αν και τα τερτίπια του καιρού μας θυμίζουν περισσότερο φθινόπωρο, δημιουργώντας αμφιβολίες ότι το καλοκαίρι ξεκινάει, από αστρονομική άποψη και σε ό,τι αφορά το βόρειο ημισφαίριο, αυτό θα γίνει σήμερα, Τετάρτη 21 Ιουνίου, στις 13.07 ώρα Ελλάδας, με το θερινό ηλιοστάσιο.
Το θερινό ηλιοστάσιο εγκαινιάζει την έναρξη του καλοκαιριού στο βόρειο ημισφαίριο, όπου ανήκει και η χώρα μας. Ταυτόχρονα, στο νότιο ημισφαίριο ξεκινά ο χειμώνας, με το χειμερινό ηλιοστάσιο.
Στο βόρειο ημισφαίριο, ο Ήλιος θα βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο του στον ουρανό και η μέρα θα έχει την μεγαλύτερη διάρκεια του έτους, καθώς ο βόρειος πόλος της Γης θα είναι στραμμένος προς τον Ήλιο.
Αντίθετα, στο χειμερινό ηλιοστάσιο, ο Βόρειος Πόλος βρίσκεται στο πιο απομακρυσμένο σημείο από τον Ήλιο.
Σταδιακά, οι μέρες στο βόρειο ημισφαίριο θα αρχίσουν να μικραίνουν, ώσπου σχεδόν να εξισωθούν με τις νύχτες κατά την φθινοπωρινή ισημερία, τον Σεπτέμβριο.

Το ηλιοστάσιο πήρε το όνομά του από τον ήλιο και τη «στάση», επειδή κοντά στα ηλιοστάσια (λίγες ημέρες πριν ή μετά) ο Ήλιος φαίνεται να επιβραδύνει τη φαινομενική κίνησή του προς τα βόρεια ή προς τα νότια, μέχρι που την ημέρα του ηλιοστασίου αυτή η κίνηση μηδενίζεται και αντιστρέφεται.
Ο Ήλιος λατρεύτηκε από τους αρχαίους σαν θεός και σχεδόν όλοι οι αρχαίοι λαοί καθιέρωσαν προς τιμή του διάφορες γιορτές, από τους Σκανδιναβούς και Ιρανούς έως τους Μάγια και τους Ίνκας. Σε πολλά μέρη του κόσμου, μεγάλες γιορτές λάμβαναν χώρα κατά την εποχή του χειμερινού ηλιοστασίου, το οποίο θεωρείτο η γιορτή της γέννησης του Ήλιου, που σηματοδοτούσε και την έναρξη του νέου έτους.
Προϊστορικά μνημεία, όπως το Στόουνχετζ στη Βρετανία, πιστεύεται ότι σχετίζονταν με την καταγραφή των κινήσεων του Ήλιου στον ουρανό. Για τους Ρωμαίους, μεγάλη σημασία είχε η γιορτή του «αήττητου Ηλίου» στις 25 Δεκεμβρίου, όταν ο Ήλιος άρχιζε και πάλι να ανεβαίνει στον ουρανό και οι ημέρες να μεγαλώνουν.