H παγκόσμια ημέρα υγρότοπων και τα συμπεράσματα των επιστημόνων

Πριν από 48 έτη, στις 2 Φεβρουαρίου, υπογράφηκε στην πόλη Ραμσάρ η Διεθνής Σύμβαση για τους Υγροτόπους. Από το 1997, η ημέρα αυτή καθιερώνεται ως Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων και η Γραμματεία της Σύμβασης Ραμσάρ παρακινεί τις δημόσιες υπηρεσίες, την ακαδημαϊκή κοινότητα, φορείς και οργανισμούς, περιβαλλοντικές οργανώσεις και ομάδες πολιτών, να αναλάβουν δράση και να συμβάλλουν στην ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τον ρόλο των υγροτόπων ως πολύτιμες νησίδες ζωής, αλλά και για την αναγκαιότητα προστασίας και διατήρησής τους.
Ο φετινός εορτασμός εστιάζει στη σχέση των υγροτόπων με την κλιματική αλλαγή, προβάλλοντας το μήνυμα ότι δεν είμαστε ανίσχυροι απέναντι στην κλιματική αλλαγή, καθώς οι υγρότοποι μπορούν να λειτουργήσουν ως φυσική ασπίδα προστασίας.
H προστασία των υγροτόπων και η διατήρησή τους σε καλή κατάσταση, πέραν της σημασίας που έχει για τη βιοποικιλότητα, συμβάλλει στον μετριασμό των καταστροφικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, στη σταθεροποίηση των ακτών που κινδυνεύουν από διάβρωση, στη βελτίωση της ποιότητας του πόσιμου νερού μέσω της συγκράτησης ιζημάτων και τοξικών ουσιών, στην ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, τουρισμός) και στη γενικότερη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων μέσω δράσεων αναψυχής και εκπαίδευσης.
Σύμφωνα με τη Σύμβαση Ραμσάρ, η συχνότητα των καταστροφών παγκοσμίως έχει διπλασιαστεί τα τελευταία 35 έτη και το 90% αυτών σχετίζεται με το νερό. Οι παράκτιοι υγρότοποι, ελαττώνουν τη δύναμη των κυμάτων και των καταιγίδων, ακόμη και φαινομένων όπως το τσουνάμι, προφυλάσσοντας το 60% περίπου των ανθρώπων που ζει και εργάζεται κοντά στις ακτές, από τις πλημμύρες, την καταστροφή της περιουσίας τους και την απώλεια της ίδιας της ζωής τους. Οι εσωτερικοί υγρότοποι, όπως οι λίμνες και οι ποταμοί, αμβλύνουν τις πλημμυρικές αιχμές, καθώς συγκρατούν τα πλημμυρικά ύδατα και τα ελευθερώνουν σε ελεγχόμενο ρυθμό, εμπλουτίζοντας παράλληλα τα υπόγεια ύδατα.
Ο ρόλος των υγροτόπων είναι πολύτιμος, αρκεί να μην καταστρέφονται ή να μην υποβαθμίζονται. Ως παράδειγμα, οι υγρότοποι όταν αποξηραίνονται ή καταστρέφονται, απελευθερώνουν στην ατμόσφαιρα το διοξείδιο του άνθρακα που είχαν αποθηκευμένο για αιώνες. Από την άλλη πλευρά, οι ίδιοι οι υγρότοποι επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή, η οποία, κυρίως λόγω παρατεταμένων και συχνότερων επεισοδίων ξηρασίας, αναμένεται να δράσει σε συνέργεια με τις ανθρωπογενείς πιέσεις (π.χ. αποξήρανση, ρύπανση, υπεράντληση υδάτων, καταστροφή φυσικής βλάστησης).
Από τη δεκαετία του 1970 έως σήμερα έχει χαθεί σχεδόν το 35% των υγροτόπων παγκοσμίως. Επιτακτική είναι η ανάγκη, οι στρατηγικές που αφορούν στην κλιματική αλλαγή να λάβουν υπόψη την αειφορική διαχείριση και τη συνετή χρήση των υγροτοπικών πόρων. Από τα υγροτοπικά συστήματα, πολλά εφήμερα αναμένεται να εξαφανιστούν και πολλά και συρρικνωθούν εάν δεν μετριαστούν οι πιέσεις και δεν ληφθούν άμεσα μέτρα προστασίας και αποκατάστασής τους.
Προς την κατεύθυνση της καταγραφής και της προστασίας των ελληνικών υγροτόπων, το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), στο πλαίσιο του Διακρατικού Προγράμματος Εδαφικής Συνεργασίας της Βαλκανικής Μεσογείου με τίτλο «Βελτίωση της αποτελεσματικότητας στη διατήρηση των υγροτοπικών οικοσυστημάτων (Improving the conservation effectiveness of wetlands) - WetMainAreas)», καταρτίζει, με τη στήριξη του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, λεπτομερή απογραφικό κατάλογο φυσικών και τεχνητών υγροτόπων με έκταση έως και ένα στρέμμα.
Σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα του έργου, στην Κεντρική Μακεδονία απογράφηκαν περισσότεροι από 188 φυσικοί και 266 τεχνητοί υγρότοποι (συνολικής έκτασης 43.534 εκτάρια). Από αυτούς, οι 335 υγρότοποι συνολικής έκτασης 3.370 εκταρίων (144 φυσικοί και 191 τεχνητοί) βρίσκονται εκτός περιοχών του Δικτύου NATURA 2000 και συνιστούν πράσινες υποδομές και νησίδες βιοποικιλότητας. Τα δεδομένα αυτά αποτελούν σημαντική πηγή πληροφόρησης στο πλαίσιο της διαχείρισης και προστασίας των τύπων οικοτόπων και των ειδών προτεραιότητας για την Ευρώπη και την Ελλάδα, της διαχείρισης των υδάτων και των πλημμυρών, καθώς και του χωρικού σχεδιασμού ευρύτερα.

greenagenda.gr